Νίκος Μαμαγκάκης

 Στις 3 Μάρτη 1929 γεννήθηκε ο μουσικοσυνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης. Πέθανε στις 24 Ιούλη 2013.

Από τους σημαντικότερους λληνεες συνθέτες. «Από τον Χορτάτση μέχρι τον Μπρεχτ και από τον Ορφ μέχρι τον Βαμβακάρη, ο Νίκος Μαμαγκάκης αφομοίωσε δημιουργικά ένα πλήθος μουσικών ρευμάτων, αφήνοντας πίσω του ένα έργο που αποτελεί ουσιαστικά στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (…)μελοποίησε και «έντυσε» μουσικά κείμενα και ποιήματα δημιουργών όπως οι Ρίτσος, Σεφέρης, Πρεβελάκης, Μπρεχτ, Καζαντζάκης, Βάρναλης, Καβάφης, Χορτάτσης, Εγγονόπουλος, Αριστοφάνης, Παπαδιαμάντης, Ομηρος, Ελύτης και τον έκανε φίλο με τον Βαμβακάρη και τον Τσιτσάνη»

Παράλληλα με τις σπουδές του έπαιζε κιθάρα σε διάφορα λαϊκά μαγαζιά, με τον Καλδάρα, τον Καπλάνη και τον Μπέμπη (Δημήτρης Στεργίου). Επειδή ήξερε να διαβάζει και να γράφει μουσική έγινε περιζήτητος από τους αυτοδίδακτους λαϊκούς μουσικούς. Σύχναζε στο μουσικό καφενείο του Μάριου στην Ομόνοια και έγραφε σε νότες τα τραγούδια των ρεμπέτηδων, που δεν κατείχαν από πεντάγραμμο. Μετά το πέρας των σπουδών του επέστρεψε στο Ρέθυμνο, όπου διορίστηκε αρχιμουσικός στην Φιλαρμονική της πόλης.

Το 1962 απέσπασε το β’ βραβείο του μουσικού διαγωνισμού «Μάνος Χατζιδάκις» του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου, με το έργο «Μονόλογος» για σόλο τσέλο, που ερμήνευσε ο Σωτήρης Ταχιάτης. Δύο χρόνια αργότερα τιμήθηκε με το βραβείο μουσικής του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική της ταινίας «Μονεμβασιά» του Γιώργου Σαρρή και το 1968 απέσπασε το βραβείο των κριτικών του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική του στην ταινία «Παρένθεση» του Τάκη Κανελλόπουλου.

Εγραψε, τον «Κύκλο αριθμών»: Ο αριθμός 1 είναι ο «Μονόλογος» για σόλο βιολοντσέλο (1962) και ακολουθούν: 2 — «Ανταγωνισμοί», ένας διάλογος για βιολοντσέλο και έναν εκτελεστή κρουστών που κινείται, παίζοντας διάφορα κρουστά πάνω στη σκηνή, σε σχήμα τόξου (1963), 3 — «Τριττύς» για κιθάρα, 2 κοντραμπάσα, σαντούρι και κρουστά (1966), 4 — «Τετρακτύς» για κουαρτέτο εγχόρδων (1963–66).

Το 1972 (παραγγελία των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου) γράφει τον «Κυκεώνα». Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 έγραψε τον κύκλο τραγουδιών «11 λαϊκά τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου», όπου περιλαμβάνονται τα: «Χρόνια σε περίμενα», «Ο τρύγος», «Χωρισμός», «Νυχτοπεντοζάλης», «Χειμωνιάτικη βραδιά», «Αϊντε και ντε», «Μαύρη και Γαλάζια Νύχτα».
Αλλα έργα του είναι: «Πλούτος» του Αριστοφάνη (1965), «Θέαμα — Ακρόαμα» για φωνή, ηθοποιούς, όργανα (1967), «Μπολιβάρ» σε ποίηση Εγγονόπουλου (1967), «Σενάριο για δυο αυτοσχέδιους τεχνοκρίτες», για φωνή, όργανα και μαγνητοταινίες (1968), «Αντινομίες» για σοπράνο, φλάουτο, 9 όργανα και μικρή χορωδία (1968), «Βάκχες», ηλεκτρονικό μπαλέτο (1969), «Παράσταση» (1969) για φλάουτα και πολυτάλαντη σοπράνο και ηθοποιό, «Ασκηση», για βιολοντσέλο σόλο (1969 — 70), «Ελεγεία» (1969), «Περίληψη» (1970), «Ερωφίλη» του Χορτάτση (1970), «Αναρχία», για κρουστά και ορχήστρα (1970), παραγγελία του Φεστιβάλ Do-Naueschingen, «Πένθημα», στη μνήμη του Γιάννη Χρήστου για σόλο κιθάρα (1970 — 1971) «Αγωνιστές της λευτεριάς 1821» κύκλος τραγουδιών σε ποίηση Σεφέρη, Πρεβελάκη, Ιατρόπουλου (1971), «Ολοφυρμός» ηλεκτρονική μουσική (1973), «Σκλάβοι πολιορκημένοι» κύκλος τραγουδιών σε ποίηση Κώστα Βάρναλη (1973), «Ο κύκλος με την κιμωλία», Μπρεχτ (1974), «Μαγωδία» (1η γραφή: 1975, 2η γραφή: 1976), παραγγελία του Canada Cancel, «Ο Νέος Ερωτόκριτος» (Π. Πρεβελάκης 1972 & 1975/76), «Μουσική για πιάνο και όργανα» (προέκταση του «Κυκεώνα». 1976) «Λαϊκή λειτουργία», λαϊκή όπερα (1976), «Μουσική για πιάνο και μικρή ορχήστρα» (1977), «Εγκώμιο στο Νίκο Σκαλκώτα», για σόλο κλαρινέτο (1978), «Κέντρο διερχομένων», κύκλος τραγουδιών σε ποίηση Γιώργου Ιωάννου (1982), «Οδύσσεια» του Νίκου Καζαντζάκη (1982–1984), «Ερωτόκριτος και Αρετούσα» (1985), πλήρης όπερα, «Πνοές» (1990), «Οπερα των σκιών» (1997), «Μικρό έπος για τον Ανδρέα Ρόδινο» (1999), «Τα ιερά τραγούδια του έρωτα» (2000), «Δρόμοι της νύχτας» (2002), «Ερωφίλη» (2003), «Τα τραγούδια της παλιάς πόλης» (2003) κ.α

Εγραψε, μουσική για δεκάδες ελληνικές ταινίες («Η Αρχόντισσα και ο Αλήτης», «Η Νεράιδα και το παλικάρι» κ.λπ.), ενώ στην Γερμανία έγραψε μουσική για την ταινία «Φέλιξ Κρόυλ του Τόμας Μαν, και για την διεθνώς επιτυχημένη σειρά του Εντγκαρ Ράις ΗΕΙΜΑΤ Ι,ΙΙ,ΙΙΙ (56 ώρες φιλμ), με πάνω από 20 ώρες μουσικής (!) η οποία έκανε την πρεμιέρα της στην όπερα του Μονάχου το 1992.

Πέθανε στις 24 Ιούλη 2013, σε ηλικία 84, ετών στο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντινάν» της Αθήνας, ύστερα από μάχη με τον καρκίνο.