Το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα με το οποίο οι Έλληνες Ρομά μπορούμε να συμπορευτούμε σε κάθε μάχη, σε κάθε διεκδίκηση, ως ίσος προς ίσο

Ερ: Ποια είναι τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ρομά και τι διεκδικούν; Υπάρχουν κοινωνικοταξικές διαφορές ανάμεσά τους;

Απ: Τα προβλήματα των Ρομά είναι πολυδιάστατα. Οι βασικοί πυλώνες στους οποίους οι Ρομά δεν έχουμε ισότιμη πρόσβαση είναι η στέγαση, η εργασία, η εκπαίδευση, οι δομές υγείας και η δυσκολία πρόσβασής μας στην κοινωνικοοικονομική και πολιτική ζωή του τόπου.

Όπως οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ομάδα, έτσι και οι Ρομά, αντιμετωπίζουν πληθώρα προβλημάτων στην καθημερινή ζωή τους. Ωστόσο, συγκεκριμένα για μας υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής που εντείνει κάθε πρόβλημα είναι ο "αντιτσιγγανισμός", οι διακρίσεις που βιώνουμε και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Ως εκ τούτου, κοινός παρονομαστής υπάρχει και στις διεκδικήσεις μας.

Σαφώς και υπάρχουν κοινωνικοταξικές διαφορές, ωστόσο θα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως μιλάμε για ένα τεράστιο ποσοστό Ρομά πολιτών που επιβιώνει κάτω από το όριο της φτώχειας, σε συνθήκες άθλιες, χωρίς πρόσβαση ούτε καν στα βασικά αγαθά. Φυσικά υπάρχουν και Ρομά που ζουν εντός αστικού ιστού, έχουν καταφέρει να ενταχθούν εργασιακά, ωστόσο κι αυτοί αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με κάθε λαϊκό νοικοκυριό της χώρας, που αυτή τη στιγμή που μιλάμε βρίσκονται σε μια διαρκή τροχιά φτωχοποίησης.

Δεν επιδιώκουμε ευνοϊκή μεταχείριση, μόνο ισότητα στα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματά μας και -όπως όλος ο λαός- διεκδικούμε μια ζωή με αξιοπρέπεια, με ίση και πλήρη πρόσβαση στην εργασία, την υγεία, την εκπαίδευση και φυσικά τη στέγαση.

Ερ: Σε τι οφείλεται το «κοινωνικό στίγμα», η προκατάληψη, ο ρατσισμός που «συνοδεύει» τους Ρομά, γιατί υπάρχει αυτό το «πέπλο σιωπής» γύρω από τις συνθήκες ζωής τους; Γιατί οι Ρομά ζουν σε συνθήκες ουσιαστικά γκετοποίησης σε καταυλισμούς; Υπάρχουν Ρομά που έχουν ξεφύγει και πως από αυτή την κατάσταση;

Απ: Ο "αντιτσιγγανισμός" μιας μερίδας της κοινωνίας στρέφει τους Ρομά στο εσωτερικό της φυλής εκεί όπου μπορούν να αντλήσουν ασφάλεια μέσω της ενδοκοινωνικής συνοχής.

Ο ρόλος των ΜΜΕ σε αυτό το φαινόμενο είναι δυσμενής, καθώς συχνά ομογενοποιούν τα αρνητικά φαινόμενα κάτω από την «ομπρέλα» του όρου Ρομά αυξάνοντας έτι περαιτέρω τον ρατσισμό. Ο όρος «πέπλο σιωπής» ως προς τις συνθήκες της ζωής μας, δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα και τα ΜΜΕ το διαπίστωσαν πρόσφατα με τη δολοφονία του Φραγκούλη, όπου μπήκαν στον οικισμό της Αγίας Σοφίας και είδαν τις συνθήκες ζωής των κατοίκων εκεί.

Δεν διαλέγουν οι Ρομά το να ζουν σε συνθήκες γκετοποίησης, ούτε ο χωρικός και ούτε ο κοινωνικός διαχωρισμός είναι επιλογή μας. Αυτό είναι το αποτέλεσμα διαχρονικών πολιτικών αποκλεισμού και περιθωριοποίησης και εξαιτίας αυτών το μεγαλύτερο ποσοστό εξ ημών καταδικάζονται να συμβιώνουν σε απομονωμένες περιοχές εκτός του αστικού ιστού. Δεν μπορεί να λέμε ότι φταίνε οι Ρομά για την περιθωριοποίησή τους, το αντίθετο μάλιστα.

Μιλώντας για γκέτο πρέπει να αναφερθούμε σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις: Στο θεωρητικό γκέτο, που υπάρχει στο συλλογικό υποσυνείδητο της κοινωνίας και στοχοποιεί τους Ρομά και στο πραγματικό γκέτο, που υπάρχουν δίπλα σε βιομηχανικές περιοχές, όπως λχ στον Ασπρόπυργο όπου και εκεί οι συνθήκες διαβίωσης είναι απαράδεκτες.

Φυσικά και υπάρχουν Ρομά που έχουν ξεφύγει από αυτό τον φαύλο κύκλο της περιθωριοποίησης και έχουν καταφέρει να ενταχθούν πλήρως στην υπόλοιπη κοινωνία. Αυτό ήρθε ως αποτέλεσμα χρόνιων προσπαθειών με πρωτοστάτες τους εκπροσώπους των συλλογικών οργάνων της κοινότητας, οι οποίοι με τη συνεχή δράση τους κι εστιάζοντας στην εκπαίδευση ανέδειξαν τα φωτεινά παραδείγματα των Ρομά στη χώρα μας, μεταξύ των οποίων γιατροί, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί και άλλοι επιστήμονες, που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά ισότιμα και απολαμβάνουν την πλήρη ένταξή τους. Αυτά τα παραδείγματα επιδιώκουμε να γίνουν ο κανόνας κι όχι οι εξαιρέσεις που τον επιβεβαιώνουν.

Ερ: Ποιες είναι οι αιτίες και οι πραγματικές διαστάσεις του ζητήματος «εγκληματικότητα» σε σχέση με τους Ρομά;

Απ: Θα πρέπει αρχικά να αναφερθεί πως η σύνδεση των Ρομά με την εγκληματικότητα αποτελεί μια από τις εκφάνσεις του στίγματος, του αντιτσιγγανισμού που βιώνει η κοινότητά μας. Όπως σε κάθε κοινότητα, σε κάθε κοινωνική ομάδα, έτσι και στους Ρομά σαφώς και υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων ή και ομάδων που πράττουν εκτός νόμου, έχουν παραβατική συμπεριφορά και αυτό είναι καταδικαστέο.

Ωστόσο θα πρέπει εδώ να γίνει ένας σημαντικός διαχωρισμός στον ορισμό της παραβατικότητας και στον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε. Υπάρχει σημαντική διάκριση ανάμεσα στην «εγκληματικότητα» και αυτό που ονομάζουμε «παραβατικότητα επιβίωσης». Η πρώτη είναι σαφώς καταδικαστέα και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από τις αρμόδιες αρχές, όπως συμβαίνει και με κάθε άλλο πολίτη της χώρας, χωρίς υπέρμετρη βία και χωρίς να προβάλλεται η καταγωγή μας ως αιτία για την εγκληματικότητα. Η τελευταία, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διαβιεί μεγάλο μέρος της κοινότητας και σχετίζεται με μικρές παραβάσεις του νόμου που εξασφαλίζουν τα προς το ζην μιας οικογένειας. Μάλιστα, την παραβατικότητα επιβίωσης ουσιαστικά την τροφοδοτεί η μη ύπαρξη ουσιαστικών πολιτικών ένταξης και στήριξης της πολλαπλά ευάλωτης αυτής κοινωνικής ομάδας.

Ερ: Πώς αντιμετωπίζει όλα αυτά τα προβλήματα το πολιτικό σύστημα της χώρας;

Απ: Σύσσωμο το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα της χώρας, όσοι δηλαδή κυβέρνησαν και κυβερνούν, αδιαφορούν διαχρονικά για την ένταξη των Ρομά. Όλες οι πολιτικές που πάρθηκαν για τους Ρομά είχαν ευκαιριακό και ασυνεχή χαρακτήρα μην καλύπτοντας ουσιαστικά καμία ανάγκη της κοινότητας. Ήδη από την δεκαετία του '90 ως και τις μέρες μας το επίσημο κράτος έχει αναθέσει την διαχείριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το λεγόμενο κράτος πρόνοιας σε διάφορες ΜΚΟ και σε ιδιώτες, οι οποίοι στοχεύουν στο μέγιστο κέρδος κι όχι στις ανθρώπινες ανάγκες.

Για το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής και για τις αντιλαϊκές κυβερνήσεις που το υπηρετούν η ένταξη των Ρομά είναι ασύμφορη και είναι προτιμότερη η συντήρηση της περιθωριοποίησής, έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται οι Ρομά ως ο αποδιοπομπαίος τράγος σχεδόν σε κάθε κρίση του συστήματος. Είναι χαρακτηριστικό, ότι διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις ρίχνουν το ανάθεμα στους Ρομά σε κάθε ευκαιρία αποφεύγοντας τις δικές τους ευθύνες. Με την τακτική του "διαίρει και βασίλευε" διαχωρίζουν τους εργαζόμενους από το πιο περιθωριοποιημένο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, που είναι οι Ρομά. Τα παραδείγματα είναι πολλά και συχνά. Για την εξάπλωση του κόβιντ κατηγορήθηκαν οι Ρομά στη Λάρισα, ακόμα και για το έγκλημα στα Τέμπη ενοχοποιήθηκαν οι Ρομά για κλοπή χαλκού από το σιδηροδρομικό δίκτυο!!!

Οι Ρομά είμαστε χρησιμότεροι για το καπιταλιστικό σύστημα ως περιθωριοποιημένοι, παρά ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας, γι' αυτό δεν παίρνει καμία κυβέρνηση την πολιτική ευθύνη και τις αποφάσεις που απαιτούνται για την ισότιμη και ισόρροπη ένταξη όλων μας. Είναι πολιτικό το ζήτημα και βαραίνει όλα τα κόμματα εξουσίας κι όχι αποκλειστικά την ίδια την κοινότητα.

Ερ: Τι προτείνει το ΚΚΕ για τα ζητήματα των Ρομά; Γιατί να ψηφίσουν ΚΚΕ οι Ρομά;

Απ: Το ΚΚΕ διεκδικεί με ευθύνη του κράτους να ξεκινήσει άμεσα ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικής ένταξης των Ροµά, που θα εξασφαλίζει τις βασικές προϋποθέσεις για την αποφασιστική ένταξή τους στην εργασία, την εξασφάλιση στέγης και όρων ζωής που θα ανταποκρίνονται στις δυνατότητες της εποχής, την ισότιμη συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα διάφορα αποσπασματικά μέτρα και προγράμματα που γίνονται με τη συμμετοχή των διαφόρων ΜΚΟ αποδείχθηκε ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Οι Έλληνες Ροµά έχουμε φωνή και το ΚΚΕ την ακούει δυνατά και καθαρά.

Το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που διαχρονικά αγωνίζεται για τα δικαιώματα των Ελλήνων Ρομά, χωρίς να διαχωρίζει την κοινότητά μας από την υπόλοιπη κοινωνία, είναι το μόνο κόμμα με το οποίο μπορούμε να συμπορευτούμε σε κάθε μάχη, σε κάθε διεκδίκηση, ως ίσος προς ίσο!

 Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Γιάννη Μάντζα στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στον δημοσιογράφο Γιώργο Μηλιώνη.