Με γεωπολιτικές «ουρές» η συζήτηση για τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων

Η συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος έχει ξεκινήσει «στα γεμάτα» από πριν τις εκλογές και συνεχίζεται μετεκλογικά με κάθε ευκαιρία, με τον ίδιο τον πρωθυπουργό να κρατάει «ψηλά» το θέμα των μη κρατικών πανεπιστημίων, με τις ανακοινώσεις που έκανε στη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων. Θυμίζουμε ότι ως «προάγγελο» της αναθεώρησης του άρθρου 16 η κυβέρνηση παρουσιάζει τις διακρατικές συμφωνίες με βάση το άρθρο 28 του Συντάγματος και μέσα από εκεί να δημιουργηθούν παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων στη χώρα μας.

Το αποτύπωσε με αποκαλυπτικό τρόπο ο νέος υπουργός Επικρατείας, Μ. Βορίδης, λέγοντας σε συνέντευξή του πριν από λίγες μέρες: «Εκείνο το οποίο σκεφτόμαστε είναι να ενεργοποιήσουμε τις διακρατικές συμφωνίες οι οποίες, στο πλαίσιο του άρθρου 28 του Συντάγματος, μας επιτρέπουν να φέρουμε τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα, κάνοντας μια διακρατική συμφωνία με κάποια ευρωπαϊκή χώρα καταρχήν. Γιατί προφανώς εδώ η ερμηνεία (σ.σ. ως προς τη συνταγματικότητα) θα έχει να κάνει με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη, η οποία, καθώς θα συνδέονται οι διακρατικές συμφωνίες και ουσιαστικά θα γίνονται εις εκτέλεση συγκεκριμένων προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, θα συμβάλλουν στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αυτό έχει υπερσυνταγματικό χαρακτήρα και μπορεί να κάμψει κάποιες επιφυλάξεις, κάποιες αντιρρήσεις».

Επομένως, το ίδιο το Σύνταγμα, οι διακρατικές συμφωνίες και η «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση» αξιοποιούνται ως «φερετζές» για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων!

Η χρονική στιγμή που ξετυλίγεται αυτή η συζήτηση, εμπεριέχει μια μεγάλη ειρωνεία: Μόλις πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκαν οι βαθμολογίες των πανελλαδικών εξετάσεων και για άλλη μια χρονιά αποκαλύφθηκε ότι υποψήφιοι με υψηλές βαθμολογίες μένουν εκτός των σχολών πρώτης τους επιλογής λόγω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), που θεσμοθέτησε και διατηρεί η κυβέρνηση. Η κυβέρνηση λοιπόν ισχυρίζεται από τη μια ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα δώσουν διέξοδο σε όσους δεν βρίσκουν μια θέση στα δημόσια και από την άλλη, με τεχνητούς φραγμούς, κόβει τον δρόμο προς τα ΑΕΙ ακόμα και σε μαθητές που πετυχαίνουν μεγάλες επιδόσεις στις εξετάσεις.

Αλήθεια, όμως: Ποιος «καίγεται» τόσο πολύ για τα μη κρατικά πανεπιστήμια στη χώρα μας, ώστε να τίθεται με τέτοια ένταση η συζήτηση με το «καλημέρα» της νέας κυβερνητικής θητείας, ή ακόμα και πριν απ' αυτή; Τι είναι αυτό που κάνει την κυβέρνηση να «τρέχει», αλλά και τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και τα άλλα κόμματα να δηλώνουν έτοιμοι για μια τέτοια συζήτηση, να βάζουν «όρους και προϋποθέσεις» που τη διευκολύνουν;

Μια πρώτη απάντηση έδωσε ο ίδιος ο Βορίδης, λέγοντας στην ίδια συνέντευξη: «Θα δοκίμαζα να πάω τις διακρατικές και εκτός ΕΕ, προκειμένου να δούμε και εκεί πώς μπορεί να δει κανείς τη σχέση των διεθνών συνθηκών με το άρθρο 16 του Συντάγματος». Δηλαδή, για το άνοιγμα της εκπαιδευτικής «αγοράς» στα ιδιωτικά πανεπιστήμια «ενδιαφέρονται» και χώρες εκτός ΕΕ, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να δοκιμάσει για χάρη τους ακόμα και τα όρια του Συντάγματος, μέχρι να αναθεωρήσει το επίμαχο άρθρο 16!

Το ποιοι είναι αυτοί, κάνει «νιάου νιάου» στα κεραμίδια. Το απαντάει ωστόσο ευθαρσώς ο γγ Ανώτατης Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, ο οποίος, μιλώντας πριν λίγες μέρες για το άρθρο 28 του Συντάγματος και τις διακρατικές συμφωνίες, θύμισε την επίσκεψη εκπροσώπων 30 αμερικανικών πανεπιστημίων πριν έναν χρόνο στη χώρα μας, που, όπως είπε, «είχαν επαφές με τα δικά μας πανεπιστήμια σε συζήτηση για κοινά προγράμματα ανάπτυξης μεταπτυχιακών, αλλά και προπτυχιακών προγραμμάτων»...

Το «Pharos Summit 2022», που ανέφερε ο γγ του υπουργείου Παιδείας, δηλαδή στη «Σύνοδο για την Ελληνοαμερικανική Συνεργασία στον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης» (διοργανώθηκε από το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Διεθνούς Εκπαίδευσης των ΗΠΑ, την πρεσβεία των ΗΠΑ και το Ιδρυμα Fulbright), ήταν στην πραγματικότητα στραμμένο σε δυο κατευθύνσεις: Από τη μια, στο πώς τα ελληνικά ΑΕΙ θα υιοθετήσουν τις πρακτικές και το πνεύμα της εμπορευματοποίησης, της επιχειρηματικής λειτουργίας σε όλα τα επίπεδα, της διάρθρωσης των σπουδών σε αντιδραστική κατεύθυνση.

Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι η επίσκεψη των αμερικανικών ιδρυμάτων προηγήθηκε της ψήφισης του νόμου - πλαισίου για την Ανώτατη Εκπαίδευση, που διευκολύνει ακριβώς αυτό το άνοιγμα των ελληνικών πανεπιστημίων προς την επιχειρηματική δραστηριότητα σε κάθε κατεύθυνση. Ετσι, οι όποιες συνεργασίες συζητήθηκαν είχαν ως δεδομένο ότι θα ανοίξει πλατιά ο δρόμος για δημιουργία προγραμμάτων από τα ΑΕΙ με περιεχόμενο και μορφή που θα απευθύνεται σε μία ευρύτερη αγορά φοιτητών προς αναζήτηση εσόδων.

Από την άλλη, έγινε προσπάθεια και σε εκείνη τη Σύνοδο να εμφανιστεί η Ελλάδα προς τα ξένα ιδρύματα ως ένας χώρος ιδανικός για επενδύσεις. Οπως είπε ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη Σύνοδο, η χώρα μας «βρίσκεται σε μια πολύ κρίσιμη γεωπολιτική θέση, μια χώρα όπου, εκτός από κλασικές σπουδές, μπορείς να εστιάσεις την έρευνά σου σε θέματα όπως η μετανάστευση, τα θέματα ασφαλείας, το κλίμα»,αναδεικνύοντας πως και η συγκεκριμένη πρωτοβουλία δεν ήταν ξεκομμένη από τη γενικότερη στρατηγική της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα.

Παράλληλα, ο Στρατηγικός Διάλογος Ελλάδας - ΗΠΑ έχει «χαιρετίσει» τα τελευταία χρόνια τις ανταλλαγές φοιτητών και «τις συνεχείς προσπάθειες της Ελλάδας να διεθνοποιήσει τα πανεπιστήμιά της και να αυξήσει τις ευκαιρίες κινητικότητας των φοιτητών με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον εταίρο της επιλογής της Ελλάδας στην εκπαιδευτική συνεργασία», όπως λέει χαρακτηριστικά το τελευταίο σχετικό ανακοινωθέν.

Ο διάλογος αυτός είχε από την αρχή στην ατζέντα του το θέμα της συνεργασίας και των ανταλλαγών φοιτητών, ενώ το 2021 σημειωνόταν χαρακτηριστικά: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβεβαίωσαν εκ νέου τη στήριξή τους στις προσπάθειες της Ελλάδας να δημιουργήσει νέες συνεργασίες μεταξύ αμερικανικών και ελληνικών πανεπιστημίων». Περιττό να πούμε βέβαια ότι οι συνεργασίες αυτές δεν περιορίζονται στα διάφορα summer schools και στις άλλες «άτυπες» μορφές «ανταλλαγών» που ήδη υπάρχουν και επεκτείνονται... Αντίθετα, στρώνουν τον δρόμο για το επόμενο βήμα, για το οποίο, όπως όλα δείχνουν, η κυβέρνηση έχει «ζεστή την πλάτη της» και από τα άλλα κόμματα, λογαριάζει όμως χωρίς τον ξενοδόχο: Τους φοιτητές και τους αγώνες τους!