Η κλοπή της Μόνα Λίζα

 Πώς παράδοξα και παράνομα επέστρεψε στην κοιτίδα της

Ηταν 13 Δεκεμβρίου 1913 όταν η περίφημη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι επέστρεψε παράδοξα και παράνομα στη Φλωρεντία, μετά την κλοπή της πριν από 2 και πλέον χρόνια από το μουσείο του Λούβρου από τον Ιταλό Βιντσέντζο Περούτζια.

Ο Ντα Βίντσι φιλοτέχνησε τη Μόνα Λίζα από το 1503 έως το 1507 στη Φλωρεντία). Απεικονίζει μία καθιστή γυναίκα, τη Λίζα ντελ Τζιοκόντο, η έκφραση του προσώπου της οποίας χαρακτηρίζεται συχνά ως αινιγματική. Η Μόνα Λίζα θεωρείται το πιο διάσημο έργο ζωγραφικής.

Η Μόνα Λίζα κλάπηκε από το Μουσείο του Λούβρου στις 21 Αυγούστου 1911. Η κλοπή διαπιστώθηκε την επομένη, ημέρα Τρίτη όταν στις 11 το πρωί ο ζωγράφος Λουί Μπερού, που συνήθιζε να ζωγραφίζει αντίγραφα της Τζοκόντα και να τα πουλά στους επισκέπτες του Μουσείου, παρατήρησε με έκπληξη ότι ο πίνακας απουσίαζε από τη θέση του.

Όταν διαπιστώθηκε ότι η Μόνα Λίζα δεν βρισκόταν στο συντηρητήριο σήμανε συναγερμός. Οι γαλλικές αρχές δεν σφράγισαν µόνο όλες τις εισόδους του μουσείου, αλλά και τα σύνορα της Γαλλίας. Την επόµενη µέρα η είδηση φιλοξενήθηκε στην πρώτη σελίδα των εφημερίδων όλου του κόσµου.

Όταν το Λούβρο άνοιξε και πάλι τις πύλες του στις 29 Αυγούστου, χιλιάδες Γάλλοι περνούσαν μπροστά από την άδεια θέση της Τζοκόντα και έκλαιγαν γοερά, λες και είχαν χάσει ένα προσφιλές τους πρόσωπο.

Για τα επόμενα δύο χρόνια οι έρευνες δεν απέδωσαν τίποτα παρότι οι κλέφτες επικυρήχθηκαν με μεγάλα ποσά από το κράτος και ιδιώτες. Η Τζοκόντα είχε κάνει φτερά και πολύς κόσμος πίστευε ότι είχε καταστραφεί.

Στις 29 Νοεμβρίου 1913 ο Ιταλός γκαλερίστας Αλφρέντο Τζέρι έλαβε ένα γράμμα ταχυδρομημένο από το Παρίσι. Ο αποστολέας του, κάποιος Λεονάρντο Βιτσέντσο, του έγραφε ότι έχει στην κατοχή του τη Μόνα Λίζα και ότι σκόπευε να τη χαρίσει στην Ιταλία, αφού λάμβανε μια εύλογη αμοιβή.

Ο Τζέρι έκλεισε ραντεβού στον Βιτσέντζο στις 10 Δεκεμβρίου στην γκαλερί του στη Φλωρεντία. Παρών στη συνάντηση ήταν και ο Τζιοβάνι Πότζι, διευθυντής της διάσημης πινακοθήκης της πόλης «Ουφίτσι», που δεν πολυπίστεψε αυτή την ιστορία. Την επομένη ο Βιτσέντζο οδήγησε τους δύο άνδρες στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του «Τρίπολι-Ιτάλια». Εκεί τους φανέρωσε το διάσιμο πίνακα που τον έκρυβε στον κρυφό πάτο ενός μπαούλου. Οι δύο άνδρες έδειξαν συγκρατημένη έκπληξη, καθώς γνώριζαν ότι κυκλοφορούν δεκάδες πλαστές Τζοκόντες. Για καλό και για κακό είχαν ειδοποιήσει τους Καραμπινιέρους, οι οποίοι συνέλαβαν τον Βιτσέντσο.

Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης αποκαλύφθηκε ότι το πραγματικό όνομα του Λεονάρντο Βιτσέντζο ήταν Βιτσέντζο Περούτζια και για ένα ένα διάστημα δούλεψε στο Λούβρο ως ξυλουργός.

Όταν έγινε γνωστό ότι ο πίνακας ήταν ο αυθεντικός, ένα κύμα συμπάθειας σηκώθηκε υπέρ του Περούτζια. Η κοινή γνώμη θεώρησε την πράξη του πατριωτική, αφού το βασικό του κίνητρο ήταν να φέρει τη Μόνα Λίζα στην κοιτίδα της.

Ο Βιντσέντζο Περούτζια καταδικάστηκε σε πολυετή κάθειρξη στην Ιταλία, αλλά η ποινή του µειώθηκε σε επτά µήνες και οκτώ µέρες καθώς του αναγνωρίστηκε από το δικαστήριο το ελαφρυντικό της πνευματικής υστέρησης.

Κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ο Περούτζια αποκάλυψε ότι αφαίρεσε τη Μόνα Λίζα από τη θέση της μεταμφιεσμένος σε συντηρητή του Μουσείου. Την έκρυψε κάτω από τη φόρμα του (ο πίνακας έχει μέγεθος 0,53 x 0,77 μ.) και βγήκε σαν κύριος από το Μουσείο. Το κρησφύγετό του ήταν μόλις ένα χιλιόμετρο από το Λούβρο.

Αφού εκτέθηκε για έναν µήνα στα µεγαλύτερα µουσεία της Ιταλίας, η Μόνα Λίζα επέστρεψε στο Λούβρο στις 31 ∆εκεµβρίου του 1913. Στον σιδηροδροµικό σταθµό του Μιλάνου συγκεντρώθηκαν περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι για να αποχαιρετήσουν την αγαπηµένη τους Τζοκόντα.

Και σήμερα πάντως συνεχίζουν να μένουν αναπάντητα δύο ερωτήσεις. Πώς µπόρεσε ένας απλός εργάτης να πραγµατοποιήσει την «κλοπή του αιώνα»; Και πώς ήταν δυνατόν να κρατήσει στο δωµάτιό του ανενόχλητος ένα από τα αριστουργήµατα της παγκόσµιας ζωγραφικής επί δυόµισι χρόνια;

Ο ίδιος ο Περούτζια σε συνέντευξη που παραχώρησε τον Ιούλιο του 1915 στην εφηµερίδα «Ζουρνάλ», αναφέρθηκε σε κάποιον «γερµανό πράκτορα». Σε αυτή τη συνέντευξη ο Περούτζια είχε αναφέρει ότι τον είχε παρακινήσει να κλέψει τον πίνακα ένας «µυστηριώδης Γερµανός πράκτορας». Μόνο που µετά την κλοπή αυτός ο Γερµανός εξαφανίστηκε εξίσου µυστηριωδώς όσο είχε εμφανιστεί.

 Ηρακλής Κακαβάνης