5ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς

Συνέρχεται το 5ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (17/6-8/7/1924), το πρώτο που πραγματοποιήθηκε χωρίς τον Λένιν, ο οποίος δεν ήταν πια στη ζωή.

Στο Συνέδριο αυτό, η ΚΔ χάραξε τα καθήκοντα των Κομμουνιστικών Κομμάτων στις νέες συνθήκες της προσωρινής υποχώρησης του επαναστατικού κινήματος.

Επίσης έθεσε σαν κύριο καθήκον την ανάπτυξη των ΚΚ σε οργανωτικά και ιδεολογικά ισχυρά μαζικά κόμματα, ικανά να καθοδηγήσουν πιο αποτελεσματικά την πάλη των μαζών στις χώρες τους.

Με άλλα λόγια, το 5ο Συνέδριο της Κ.Δ. έβαλε σαν κύριο καθήκον τη μετατροπή των ΚΚ σε μαρξιστικά - λενινιστικά κόμματα. Το 3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΚΚΕ (1924) ενέκρινε ομόφωνα τις αποφάσεις του 5ου Συνεδρίου της Κ.Δ., ενώ αποδέχθηκε και τους «21 όρους» εισδοχής στη Διεθνή.

Το 3ο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ

Το Μάρτη του 1927 συνήλθε μυστικά στην Αθήνα το Τρίτο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ. Ενα συνέδριο που συνήλθε σε συνθήκες συντηρητικότερης και αυταρχικότερης στροφής οργάνωσης του αστικού καθεστώτος,¹ αλλά και έντονης εσωκομματικής κρίσης που δεν ήταν μόνο απόρροια της εσωτερικής κατάστασης, αλλά και των εξελίξεων στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, με αφετηρία το Μπολσεβίκικο Κόμμα, στο οποίο είχε εμφανιστεί η επονομαζόμενη Αριστερή Αντιπολίτευση των Τρότσκι - Κάμενεφ και Ζινόβιεφ.

Στον πρόλογο της έκδοσης των αποφάσεων του Τρίτου Συνεδρίου (έκδοση του «Ριζοσπάστη» το 1927) δίνεται το στίγμα της πορείας του Κόμματος μέχρι εκείνη τη στιγμή, ως εξής²: «Το γ' τακτικό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος, οι αποφάσεις του οποίου δημοσιεύονται στην μπροσούρα αυτή, δεν είναι το τρίτο κατά σειρά συνέδριο του κόμματός μας. Από το 1920, εποχή που συνήλθε το δεύτερο τακτικό συνέδριο ως τα σήμερα, έχουν παρεμβληθεί τρία έκτακτα συνέδρια - συνδιασκέψεις και ένα Εθνικό Συμβούλιο. Ο λόγος ήτανε οι ανώμαλες, πολιτικοοικονομικές καταστάσεις της χώρας, το έκτακτο και το επείγον των αναγκών του κινήματος και οι εσωκομματικές συνθήκες. Εκτός όμως απ' αυτά και μια εσφαλμένη αντίληψη ως προς το ότι το γ' τακτικό συνέδριο του Κόμματος θα έπρεπε να είναι ένα εντελώς '' αλλιώτικο συνέδριο''. Γι' αυτό και η ονομασία του συνεδρίου του 1923 ως ''έκτακτου' '(σ.σ. πρόκειται για λάθος. Εννοεί το 3ο έκτακτο του 1924), ενώ στην ουσία ήτανε τακτικό συνέδριο του Κόμματος.

Φαντάροι, κρατούμενοι για τις ιδέες τους (1925)

Γεγονότα μεγάλης ιστορικής σημασίας έχουν γεμίσει τις σελίδες της ιστορίας της χώρας κατά το διάστημα από του β' τακτικού μέχρι του σημερινού γ' τακτικού συνεδρίου του Κόμματος. Το σπουδαιότερο όμως όλων από την άποψη του προλεταριακού κινήματος είναι η σταθερά προσπάθεια δημιουργίας και αναπτύξεως του Κόμματός μας σε μπολσεβίκικο κόμμα ικανό να καθοδηγήσει μέσα από τις εκάστοτε συγκεκριμένες κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές συνθήκες την εργατική τάξη στην επαναστατική της πορεία. Παρά τα λάθη, παρά τις ελλείψεις, η πρόοδος του κινήματος προς το σημείο αυτό είναι σημαντική. Και μόνο η διαπίστωση του γεγονότος ότι το κεντρικό πρόβλημα του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας είναι το πρόβλημα της δημιουργίας και οργανώσεως σωστού μπολσεβίκικου κόμματος αποδεικνύει την ανάπτυξη της συνειδήσεως της επαναστατικής πάλης και την κατανόηση του ρόλου ενός μπολσεβίκικου κόμματος στο εργατικό κίνημα.

Καθ' όλη αυτή την περίοδο, η ανάπτυξη του κόμματος συνεβάδιζε με επανειλημμένες κρίσεις, αλλά και με μια σταθερή τάση της πλειοψηφίας των μελών του κόμματος, τάση υπερνικήσεως των κρίσεων αυτών πάνω σε πλατφόρμα όσο το δυνατό πιο μπολσεβίκικη.

Το γ' τακτικό συνέδριο αποτέλεσε κι αυτό ένα σημείο ιστορικό υπερνικήσεως της κρίσεως του κόμματος, κρίσεως δημιουργικής. Η καταπολέμηση των δεξιών κυρίως παρεκκλίσεων και των τυχόν εξτρεμιστικών τάσεων είναι ρητή του συνεδρίου εντολή προς το κόμμα.

Οι αποφάσεις του συνεδρίου περιέχουνε ουσιώδη και διδακτικότατα σημεία για την κατανόηση των κινδύνων αυτών. Ας κατηγορούν το Κόμμα και ας το συκοφαντούν απ' το εχθρικό στρατόπεδο της μπουρζουαζίας και των οργάνων της μέσα στους εργάτες. Η αναμφισβήτητος αλήθεια είναι ότι υπήρξε και είναι το μόνο κόμμα του ελληνικού προλεταριάτου που εγγυάται την οριστική του απελευθέρωση».