Απόδραση των εξορίστων του Άι Στράτη

Με την καθοδήγηση του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ οργανώνεται και πραγματοποιείται, 17/6/1943, η απόδραση των εξορίστων του Άι Στράτη, που κρατούνταν εκεί από τα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας.

Οι 62 κομμουνιστές κρατούμενοι του νησιού αποβιβάστηκαν στις 18 του μηνός στις ακτές της Χαλκιδικής και από κει έφυγαν σε διάφορες κομματικές αποστολές, κυρίως για την ενίσχυση των αντάρτικων σωμάτων του ΕΛΑΣ.

Οι περισσότεροι από αυτούς θα δώσουν τη ζωή τους στις μάχες.

ΕΛΑΝ(Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό)

Οι εξόριστοι του Αη Στράτη

Ο Νίκος Βέτσης από την Ηλιούπολη, αναφερόμενος στη δράση του ΕΛΑΝ(Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό), κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, γράφει: "Στις 17 Ιούλη 1943 το ΕΛΑΝ (συμμετείχαν και οι υπέροχοι συνεξόριστοι - ηρωικοί νεκροί του αγώνα: Θανάσης Στράντζαλης και Χ. Χορμούζης), με απόφαση και φροντίδα του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ, οργάνωσε την απόδραση των 61 εξορίστων κομμουνιστών (ανάμεσά τους και δυο παιδάκια) από τον Αη - Στράτη, που ξέφυγαν το θάνατο.

Θανάσης Στράντζαλης

Σ' αυτό το νησάκι της άγονης γραμμής στο Β. Αιγαίο, οι Βενιζελο - Τσαλδάρηδες και Μεταξάδες με τις "επ' αόριστον" αποφάσεις, στοίβαζαν από το 1929 τους λαϊκούς αγωνιστές για να τους εξοντώσουν.

Με την κατάρρευση του Αλβανικού Μετώπου και την εισβολή των Γερμανών κατακτητών τον Απρίλη του 1941, οι γραικύλοι παρέδωσαν πάνω από διακόσιους εξόριστους, επαίσχυντα στους ναζί με πρωτόκολλο!!

Και η ζωή μετατράπηκε σε θάνατο.

Στις 17 Ιούλη 1943 στο μαρτυρικό νησί αφήσαμε 40 νεκρούς. Οι υπόλοιποι 11 - πιθανόν περισσότεροι - μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο "Παύλου Μελά" στη Θεσσαλονίκη και τουφεκίστηκαν, μάρτυρες για τη λευτεριά".

Και παραθέτει ο επιστολογράφος τον κατάλογο με τα ονόματα των 40 νεκρών του Αη - Στράτη, στο "ελληνο - γερμανικό" στρατόπεδο, την περίοδο 25-1-1941 έως 20-5-42. Στον κατάλογο συμπεριλαμβάνονται όνομα, ημερομηνία θανάτου, επάγγελμα, ηλικία, καταγωγή και η αιτία θανάτου των πατριωτών στο στρατόπεδο.