Πίσω από τις εξαγγελίες για τον εκλογικό νόμο

Μόνο τυχαίος δεν είναι τόσο ο τρόπος όσο και ο χρόνος που επιλέγει η κυβέρνηση της ΝΔ να σηκώσει τη συζήτηση για αλλαγές στην εκλογική διαδικασία και κυρίως σε ό,τι αφορά τις βουλευτικές εκλογές. Μπορεί η διακηρυγμένη πρόθεση της ΝΔ να είναι να συζητηθεί ξεχωριστά ο εκλογικός νόμος, ξεχωριστά η ψήφος των αποδήμων και ξεχωριστά η συνταγματική αναθεώρηση, αλλά η επιδίωξή της είναι μία: Η εξασφάλιση ακόμα μεγαλύτερης σταθερότητας στη συνέχεια της αντιλαϊκής πολιτικής, ανεξάρτητα από τυχόν κυβερνητικές εναλλαγές. Και σ' αυτήν την επιδίωξη συναντιούνται και με τον ΣΥΡΙΖΑ και με τα υπόλοιπα κόμματα.

Ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η αστική τάξη της Ελλάδας προωθεί τη θέση της ως ο «προτιμώμενος εταίρος», ο σημαιοφόρος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην περιοχή, που κλιμακώνεται η επίθεση του κεφαλαίου σε βάρος των εργαζομένων και του λαού, που επιδιώκεται η παραπέρα θωράκιση της αστικής πολιτικής σε συνθήκες επιβράδυνσης της διεθνούς οικονομίας, με μια νέα κρίση προ των πυλών και με την επικίνδυνη όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών που αυτή συνεπάγεται.

Γι' αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ προετοίμασε ήδη το έδαφος ως κυβέρνηση:

• Με την ψήφιση νέου εκλογικού νόμου με τον οποίο διατήρησε ανέγγιχτο το πλαφόν εισόδου στη Βουλή νοθεύοντας την απλή αναλογική.
• Με τις προτάσεις στη συνταγματική αναθεώρηση για αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από το λαό, για μπόνους 10% στο πρώτο κόμμα, καταφέροντας ένα ακόμα χτύπημα στην απλή αναλογική, για δυσβάσταχτους όρους προκειμένου να μπορεί η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία να φτάνει στη Βουλή.

Και η ΝΔ παρέλαβε τη σκυτάλη για να προτείνει:

• Τη διατήρηση του μπόνους στο πρώτο κόμμα αλλά στις 40 έδρες, την αύξηση του πλαφόν εισόδου στη Βουλή στο 4% - 5%, την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου.
• Την αποσύνδεση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής, μεταξύ άλλων, κατά τη συνταγματική αναθεώρηση.
• Ενώ ξεχωριστή προσπάθεια γίνεται, όχι όμως για διαφορετικό λόγο, να καθιερωθεί χωρίς περιορισμούς η ψήφος των απόδημων Ελλήνων, με την ενσωμάτωση των ψήφων στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα και την ανάδειξη βουλευτών από τα ψηφοδέλτια Επικρατείας. Σε αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ διαφοροποιείται μόνο ως προς το πόσοι βουλευτές θα εκλέγονται (μέχρι πέντε προτείνει) και ότι θα εκλέγονται από ενιαία ψηφοδέλτια (λες και είναι εκλογές για δεκαπενταμελές).

Το ΚΚΕ στέκεται απέναντι από την κοινή επιδίωξη όλων των κομμάτων να συνεχιστεί απρόσκοπτα ο σφαγιασμός των δικαιωμάτων του λαού και της νεολαίας.

Γιατί μόνο το ΚΚΕ, από την ίδρυσή του, στηρίζει σταθερά την απλή, ανόθευτη αναλογική, για το σύνολο των εκλογικών διαδικασιών, χωρίς πλαφόν εισόδου και μπόνους, ενώ διεκδικεί και την κατάργηση της δυνατότητας άσκησης του εκλογικού δικαιώματος με επιστολική ψήφο, που διευκολύνει την παραβίαση του αδιάβλητου της εκλογικής διαδικασίας και την ένταση πάσης φύσεως πιέσεων στους ψηφοφόρους. Αντίστοιχα, στη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση πρότεινε πλήθος μέτρων που ενισχύουν πραγματικά τη λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, ενώ και καθ' όλη τη διάρκεια της βουλευτικής περιόδου αναδεικνύει και προτείνει μέτρα ανακούφισης του λαού από τα μεγάλα καθημερινά του προβλήματα, ενάντια στις κυβερνητικές πολιτικές που από το ξεζούμισμα του λαού ταΐζουν τους επιχειρηματικούς ομίλους με πακτωλούς χρημάτων, φοροελαφρύνσεων, διευκολύνσεων για να προσλαμβάνουν με μεροκάματα πείνας, να απολύουν ανεμπόδιστα και χωρίς συνέπειες.

Μόνο το ΚΚΕ υπερασπίζεται πραγματικά το δικαίωμα ψήφου των εργαζομένων και του λαού διεκδικώντας, μεταξύ άλλων, πλήθος μέτρων, όχι μόνο οικονομικών αλλά και ενάντια στην εργοδοτική τρομοκρατία. Αλλωστε, το υποκριτικό ενδιαφέρον ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και λοιπών για την ψήφο του λαού φάνηκε στις τελευταίες εκλογές όπου δεν είπαν και δεν έκαναν ουσιαστικά τίποτα για τους χιλιάδες εργαζόμενους που, επειδή δούλευαν σε περιοχές μακριά από εκεί που ψήφιζαν, δεν μπόρεσαν να πάνε να ψηφίσουν, είτε γιατί δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα είτε γιατί δεν τους δίνονταν από τους επιχειρηματίες οι εκλογικές άδειες - που δικαιούνται σύμφωνα με το νόμο - και με την απειλή της απόλυσης.

Μόνο το ΚΚΕ στηρίζει διαχρονικά το δικαίωμα ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού, με συγκεκριμένους όμως όρους.

Αλλωστε, ουσιαστικούς ή τυπικούς περιορισμούς για το δικαίωμα ψήφου των εκτός Επικρατείας θέτει η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών που αναγνωρίζουν τέτοιο δικαίωμα. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, για τους απόδημους Γερμανούς προβλέπεται δικαίωμα ψήφου εφόσον μετά το 14ο έτος της ηλικίας τους κατείχαν κατοικία για ένα τρίμηνο τουλάχιστον πριν από τις εκλογές ή διέμεναν τακτικά στη Γερμανία και δεν έχουν παρέλθει 25 χρόνια από εκείνη την περίοδο. Αλλά και στην Ιρλανδία δεν αναγνωρίζεται δικαίωμα ψήφου για τους απόδημους Ιρλανδούς, παρά μόνο σε μέλη της αστυνομίας και των Ενόπλων Δυνάμεων και σε Ιρλανδούς διπλωμάτες και τους/τις συζύγους τους.

Το Κόμμα μας προτείνει την καθιέρωση του δικαιώματος της ψήφου για εκείνους τους Ελληνες του εξωτερικού που:

• Απουσιάζουν συγκεκριμένο, εύλογο χρονικό διάστημα (π.χ. μέχρι 30 χρόνια), καλύπτοντας έτσι και το σύνολο εκείνων που αναγκάστηκαν να φύγουν λόγω της καπιταλιστικής κρίσης.
• Υπόκεινται στο σύνολο των υποχρεώσεων (κυρίως οικονομικών) των πολιτών του ελληνικού κράτους και άρα πρέπει να απολαμβάνουν και τα αντίστοιχα δικαιώματα, όπως αυτό της ψήφου, προκειμένου να μπορούν να τοποθετούνται για τα πολιτικά πεπραγμένα στην Ελλάδα, αφού θα υφίστανται τις συνέπειές τους.
• Και, επομένως, διατηρούν οικονομικούς και οικογενειακούς δεσμούς με την Ελλάδα, οπότε και τους αφορά άμεσα η καθημερινότητα στη χώρα.

Με βάση αυτά τα κριτήρια να αντιμετωπιστεί το θέμα της εγγραφής ή διαγραφής απ' τους εκλογικούς καταλόγους, με την απαραίτητη μεταβατική διάταξη για όσους ηλικιωμένους κ.λπ. ψηφίζουν. Αφού στον πυρήνα ακόμα και της αστικής αντίληψης για την τυπική ισότητα του δικαιώματος της ψήφου βρίσκεται η συσχέτιση του δικαιώματος του εκλέγειν στις βουλευτικές εκλογές και του να θίγεται κανείς άμεσα από τις πράξεις των εκλεγμένων πολιτικών οργάνων. Γι' αυτό και ο πολίτης που απολαμβάνει μια σειρά από δικαιώματα, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα να τοποθετείται απέναντι στις πολιτικές που έχουν συνέπειες στην καθημερινότητά του, έχει και μια σειρά από υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος (π.χ. φορολογικές).

Είναι γεγονός ότι δικαίωμα ψήφου στην Ελλάδα, με βάση το Σύνταγμα (αρθ. 53 παρ. 3) και τον ισχύοντα εκλογικό νόμο, έχουν όλοι οι Ελληνες πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους. Η δε ιδιότητα του Ελληνα πολίτη είναι ταυτόσημη με την ελληνική ιθαγένεια, που αποκτιέται κατά βάση με τη γέννηση (δίκαιο του αίματος), χωρίς άλλη προϋπόθεση, εφόσον το άτομο έχει Ελληνα πατέρα ή Ελληνίδα μητέρα. Αποκτιέται και με πολιτογράφηση, που για όσους έχουν πρόγονο ομογενή ή που είχε την ελληνική ιθαγένεια (βλ. Ελληνες του εξωτερικού 2ης, 3ης γενιάς κ.ο.κ.) δεν υπάρχει κανένας περιορισμός. Σε γενικές γραμμές, δηλαδή, όσοι έχουν ελληνική καταγωγή (αρκεί από τον ένα γονέα) μπορούν να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια - και άρα και το δικαίωμα ψήφου, αφού δικαιούνται να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους. 

Αντίθετα, σε γενικές γραμμές, στις πιο ισχυρές καπιταλιστικές χώρες (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία) αλλά και σε αρκετές με μεγάλο αριθμό αποδήμων (π.χ. Ιρλανδία) η απόκτηση της ιθαγένειας προϋποθέτει τη γέννηση στο έδαφος της αντίστοιχης χώρας (δίκαιο του εδάφους). Επίσης, σε αρκετές χώρες για την απόκτηση του δικαιώματος της ψήφου τίθενται επιπλέον προϋποθέσεις πέραν της απόκτησης της ιθαγένειας: Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία τίθενται περιορισμοί ως προς την παραμονή στη χώρα για να έχουν οι Ιρλανδοί πολίτες δικαίωμα ψήφου.

Ταυτόχρονα, το δικαίωμα ψήφου, ακόμα και στην αστική αντίληψη, προϋποθέτει τη γνώση της πολιτικής πραγματικότητας της χώρας, για την οποία καλείται να τοποθετηθεί ο ψηφοφόρος. Με αυτήν τη «δικαιολογία» διαχρονικά οι νόμοι περί ιθαγένειας στην Ελλάδα θέτουν - απαράδεκτα - πολλές προϋποθέσεις για την απόκτηση της ιθαγένειας - και άρα και του δικαιώματος της ψήφου - σε μετανάστες που διαμένουν στην Ελλάδα. Προϋποθέσεις όπως η υπηρέτηση της στρατιωτικής θητείας, φορολογικές υποχρεώσεις, φοίτηση στην εννιάχρονη υποχρεωτική Εκπαίδευση κ.ο.κ. Αλλά ακόμα και εκείνοι που ολοκληρώνουν την υποχρεωτική Εκπαίδευση δικαιούνται να κάνουν αίτηση για απόκτηση της ιθαγένειας, μόνο εφόσον δεν έχουν υπερβεί συγκεκριμένα όρια ηλικίας (ακόμα περισσότεροι περιορισμοί δηλαδή). Συνολικά είναι μια μακροχρόνια και κοστοβόρα υπόθεση που θέτει πολλούς επιπλέον περιορισμούς ακόμα και πριν από την κατάθεση της αίτησης (για παράδειγμα, αποκλείονται εκ των προτέρων όσοι δεν έχουν καθόλου ή μόνο προσωρινή άδεια διαμονής).

Αρα, δεν μπορεί το δικαίωμα της ψήφου να αφορά απόδημους ή απογόνους τους που έχουν περιστασιακή ή και μηδαμινή επαφή με την ελληνική πραγματικότητα και που η απονομή του δικαιώματος της ψήφου από μόνη της δεν προϋποθέτει ότι θα αποκαταστήσουν αυτήν την επαφή.

Τέλος, για τη διευκόλυνση των Ελλήνων του εξωτερικού θα μπορούσε να συγκροτηθεί μια ειδική εκλογική Περιφέρεια του Εξωτερικού, που θα εκλέγει συγκεκριμένο αριθμό βουλευτών, ανεξάρτητα από τον αριθμό των εκλογέων.

Η όλη συζήτηση, λοιπόν, αφορά πρώτα και κύρια τους εργαζόμενους, τα λαϊκά στρώματα, τη νεολαία. Αποδεικνύεται ότι οι όποιες διακηρύξεις σε αυτό το σύστημα της εκμετάλλευσης περί δημοκρατίας και ισότητας είναι κούφια λόγια, κόβονται και ράβονται στα μέτρα της αστικής τάξης στην Ελλάδα και των διεθνών συμμάχων της. Γι' αυτό η προσπάθεια που εξυφαίνεται όλα τα τελευταία χρόνια να καθιερωθούν μέσω του Συντάγματος και των εκλογικών νόμων σταθερές κυβερνήσεις, που θα υλοποιούν μέχρι κεραίας την αντιλαϊκή πολιτική που ματώνει το λαό, να βρει απέναντί της ένα ισχυρό εργατικό - λαϊκό κίνημα, που λέει όχι σε ακόμα περισσότερες θυσίες προς όφελος της κερδοφορίας του κεφαλαίου, που διεκδικεί να πάρει πίσω ό,τι του λήστεψαν οι αντιλαϊκές πολιτικές στην κρίση, που παλεύει να ικανοποιήσει τις σύγχρονες ανάγκες του. Οι δυνάμεις του ΚΚΕ θα πάρουν πρωτοβουλία το επόμενο διάστημα για να αναδειχτούν οι στόχοι της κυβέρνησης, η σύμπλευσή της με τα υπόλοιπα κόμματα, οι επικίνδυνοι για το λαό μας σχεδιασμοί.

Της
Μαρίνας ΛΑΒΡΑΝΟΥ*
Η Μαρίνα Λαβράνου είναι μέλος του Τμήματος Λαϊκών Ελευθεριών και Δικαιοσύνης της ΚΕ του ΚΚΕ