Γιούρα μέρος β`

Ο Γολγοθάς των κρατουμένων

(Μέρος β`)

Η Γιούρα της Γιούρας...

Περνούν μέρες τρόμου. Ερχονται κι άλλες αποστολές. Τα ίδια πάντα, βασανιστήρια, εγκλήματα. Ο Α` όρμος, που χρησιμοποιείται ως τώρα, γεμίζει. Ζητούν άλλο χώρο. Την 1<sup>η</sup> Αυγούστου 1947, ιδρύεται ο Δ` όρμος, ο όρμος που σε λίγο θα γίνει η Γιούρα της Γιούρας.

Αποφασίζεται να ενταθεί η τρομοκρατία, να γίνει η δουλιά καταναγκαστική. Ούτε κουτσός, ούτε άρρωστος, ούτε πεθαμένος θα μείνει στη σκηνή του - διατάσσει ο Παπαδημητρόπουλος. Από κείνη τη μέρα, η βαρβαρότητα αποκορυφώνεται. Δ Ο Υ Λ Ι Α. Μέρα - νύχτα, πια. Κυνηγητό ατέλειωτο. Μπλόκα που διαρκούν 2-3 ώρες. Εκατοντάδες δέρνονται, δεκάδες στο πειθαρχείο. Βγάζουν όλο τον κόσμο κι η δουλιά κρατά 12-14 ώρες. Σκόνη, ζέστη, αέρας, ξύλο, ξύλο. Κόλαση. Ανοίγονται χαντάκια, χτίζονται μάντρες, γίνονται ισοπεδώσεις. Ο βράχος, ο ξερός, ο άγριος, που δεν τον θίξανε τόσοι αιώνες, κατατρώγεται λίγο - λίγο, κατατρώγοντας κι αυτός τις σάρκες χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων. Τα μελτέμια δυναμώνουν.

Το καΐκι δεν έρχεται. Δεν έχουμε ψωμί. Μέρες. Κι όμως, η δουλιά εντείνεται. Ο Μεταξάς σχεδιάζει σ' ένα χρόνο να τελειώσει όλο το έργο του. Δεκάδες πέφτουν καθημερινά - λιποθυμούν, αρρωσταίνουν, χτικιάζουν. Κανένας δε συγκινείται. Ούτε οι άρρωστοι απαλλάσσονται. Ο μαγκουροφόρος βρίσκεται κάθε στιγμή μπροστά σου, να σε τσακίσει, να σ' αρπάξει για τη δουλιά. Δε θα γλιτώσει κανένας.

Ομως, οι κρατούμενοι δεν έχουν διάθεση να δώσουν το τομάρι τους - κι αν το δώσουν, θα το δώσουν ακριβά. Ξέρουν να πολεμούν κάθε φορά το φασισμό. Κι αν είναι αδύναμοι, κι αν είναι σακατεμένοι, κι αν είναι μόνοι, έχουν καρδιά δυνατή και πίστη ακλόνητη. Η πίστη θα τους κρατήσει - χρόνια - στη ζωή, θα τους βγάλει νικητές. Ετσι, οι κρατούμενοι περνούν στην αντίσταση: Δε βγαίνουν. Δείρε με όσο θες. Δεν μπορώ. Λυσσάζουν να βασανίζουν οι δήμιοι. Τα πειθαρχεία γεμίζουν. Τίποτε. Καινούριες συσκέψεις - κι η λύση βρίσκεται: Νομίζουν πως πρέπει «ν' αποκεφαλίσουν» τον κόσμο απ' τα «στελέχη».

Μ' αυτή τη σκέψη, ένα απόγευμα φωνάζουν στον Α` όρμο, 158 κρατούμενους, «ζωηρούς» - τους στέλνουν στο Β` όρμο, όπου ήταν αρκετοί κρατούμενοι από τις φυλακές Καλαμάτας. Κι ύστερα από λίγη ώρα στέλνουν άλλους «πιο ζωηρούς» στον Γ` όρμο - που θα γίνει από κείνη τη μέρα «όρμος διανοουμένων». Δε σταματούν εδώ. Παίρνουν κι άλλα μέτρα: Ρίχνουν την προσοχή τους στους μεταγόμενους. Βρίσκουν μια πλαγιά, προς το Μηδέν όρμο, το βορειοανατολικό αντέρεισμα του Α` όρμου και ξεφορτώνουν εκεί τους καινούριους. Τα βασανιστήρια πολλαπλασιάζονται. Πρέπει, με κάθε τρόπο, αυτούς να τους «σπάσουν» και να τους στείλουν στη δουλιά. Είναι τόσο τρομερό το τωρινό όργιο, που η πλαγιά εκείνη ονομάζεται «Γολγοθάς». Γιατί σταύρωσαν κιόλας πολλούς... Απ' τους καινούριους μεταγόμενους, διαλέγουν τους πιο νέους και γερούς και συμπληρώνουν τον Δ` όρμο. Εκεί θα γίνουν τα κτίρια.

Ο Δ` όρμος γίνεται ο όρμος της βαριάς δουλιάς. Αυτό σημαίνει όρμος μαρτυρίου. Η τρομοκρατία διπλασιάζεται - η «ζωή» γίνεται πιο δραματική. Τα κτίρια θα γίνουν «εργοστάσια» φυματίωσης και θανάτου. Χιλιάδες άνθρωποι θα σακατευτούν ανεπανόρθωτα, εκατοντάδες θ' αφήσουν τα κόκαλά τους στη Γιούρα, στη Σύρο... Κι η «ζωή» στη Γιούρα συνεχίζεται: Μαζί με τη δουλιά και τα βασανιστήρια, όλα χειροτερεύουν: Το φαγητό, τρύπια ρεβίθια, φακές που «φέρουν ζωύφια ζώντα» (γνωμάτευση του Επιμελητηρίου), φάβα γεμάτη πέτρα (δεν καθαρίζεται πια το φαγητό), τα ξύλινα, προπολεμικά κουκιά. Το νερό; - σταμάτησε η υδροφόρα να 'ρχεται, «φτάνει» η θαλασσινή λάσπη που βγάζουν τα πηγάδια. Για επικοινωνία με τους συγγενείς; ούτε λόγος να γίνεται.

Καταναγκαστική δουλιά

Στα τέλη Σεπτέμβρη 1947 ο Παπαδημητρόπουλος τοποθετείται στη Θεσσαλονίκη και φεύγει. Μόνος κύριος της Γιούρας μένει ο Γλάστρας, που θα ρημάξει τους πάντες και τα πάντα - άλλον ενάμιση χρόνο... Ο Γλάστρας είναι ό,τι χρειάζεται: Κτηνώδης, όσο δύσκολο είναι να βρεθεί άλλος. Αποφασισμένος να πατάξει. Ικανός να σκοτώσει μόνος του άνθρωπο. Αδίσταχτος να προχωρήσει στο καθετί. Ανεξάντλητος στο να βρίσκει καινούρια ατομικά ή ομαδικά βασανιστήρια. Μέσα στην ιστορία της Ελλάδας, είναι ζήτημα αν ξαναφάνηκε τέτοιο τέρας. Και μπορεί να συναγωνιστεί με επιτυχία όλους τους αρχιδήμιους του Νταχάου, του Μπέλσεν, του Μπούχενβαλντ.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της εποχής αυτής είναι τα ίδια με την προηγούμενη: Βία ωμή, κτηνωδία, φριχτή ζωή. Το καινούριο στοιχείο είναι η οργάνωσή τους. Τώρα πια, το καθετί θα γίνεται με σχέδιο. Με πρόγραμμα. Με σύστημα. Ούτε αυθορμητισμός πια επιτρέπεται, ούτε κουτουράδα. Ο Γλάστρας, έχοντας την πείρα του στρατοπέδου Παύλου Μελά, που διεύθυνε στην Κατοχή (οργίασε μαζί με τους Γερμανούς), έχοντας την πείρα της Γιούρας, ξέρει πως οι λαϊκοί αγωνιστές δε λυγίζουν.

Σατανικό σχέδιο ...Γλάστρα

Ο Γλάστρας εφαρμόζει το παρακάτω σύστημα: Η βία θα ενταθεί. Κέντρο της ζωής θα γίνει η αναγκαστική δουλιά στα κτίρια (εξασφαλίζοντας δύο πράγματα: 1. Σιγανή και σίγουρη εξόντωση. 2. Εργατικά χέρια δωρεάν, τεράστια κέρδη στην τσέπη του). Ο υποσιτισμός θα πρέπει να γίνει πιο συστηματικός. Το σφίξιμο της ζώνης, πιο έντονο. Δεν πρέπει να μείνει στους κρατούμενους ούτε λεπτό να σκεφτούν, να αντιδράσουν. Ούτε στιγμή να ανασάνουν. Την έναρξη των «επιχειρήσεων» την κάνει προσωπικά ο ίδιος, σπάζοντας μερικά κεφάλια στον Α` και Δ` όρμο και παίρνοντας μέρος στα βασανιστήρια της συκιάς. Το κέντρο, όμως, της προσοχής του Γλάστρα γίνεται ο Δ` όρμος. Μέρα με τη μέρα, η ζωή γίνεται πιο βασανιστική: Ξύπνημα πριν τα χαράματα - ξύλο. Δουλιά κάτεργων: Πρέπει να φαγωθεί ολάκερο βουνό για να κτιστεί η «Φυλακή». Και γρήγορα, γρήγορα. Τρεχάλα στη γραμμή, τρεχάλα στο βουνό για σκάψιμο, τρεχάλα να κουβαληθεί η πέτρα, το χώμα. Κυνήγημα συνεχές, ατέλειωτο. Πιο λυσσασμένοι από κάθε φορά οι φύλακες. Και το μαστίγιο σχίζει τις σάρκες.

Η μόνη «βελτίωση» είναι ότι επιτράπηκε η επαφή με τα σπίτια μας: 1 γράμμα το μήνα, 10 σειρές. Σπάνια, όμως, να φεύγει το γράμμα. Συνήθως είναι «ύποπτο» - σχίζεται. Αλλά ο φάκελος έχει γραμματόσημα - ξαφρίζονται. Για να 'ρθει απάντηση, θέλει 3-4 μήνες. Αρχίζουν να 'ρχονται και τα δέματα: Καινούρια πηγή μαρτυρίων: Εκεί που περίμενες (γράμμα), ξύλο. Στην εξακρίβωση («τι σου είναι η συναγωνίστρια», «τι σου είναι ο σύντροφος;» κλπ.), ξύλο. Χύναν το περιεχόμενο (από τα δέματα) και το τσαλαπατούσαν. Κράταγαν ό,τι τους άρεσε (καφέ, ζάχαρη - «απαγορεύονται» έλεγαν!). Στο τέλος, έπαιρνες κάτι μουχλιασμένο, άχρηστο....

Στις επιταγές, όμως, δίνανε προσοχή. Οι καντίνες άρχισαν να λειτουργούν - απ' τα κέρδη κάτι έχει και ο Γλάστρας. Και μη φοβάστε: Δε θα βελτιωθεί και τόσο η ζωή των κρατουμένων. Τα πράγματα που 'χουν οι καντίνες είναι άχρηστα: Ρέγγες και σαρδέλες σάπιες. Φασόλια, μακαρόνια - με μαμούνια, στραγάλια... Αλλωστε, θα το ξεράσουν οι κρατούμενοι ό,τι φάνε, με τη δουλιά, με τα βασανιστήρια, με το κυνηγητό... Η δουλιά πολλαπλασιάζεται. Τώρα πρέπει να φαγωθεί και το άλλο βουνό. Και το άλλο. Χρειάζεται πέτρα για το τάδε κτίριο. Ηρθε καράβι με υλικό. Ηρθε καράβι με τρόφιμα της φυλακής, με καυσόξυλα. Δε μένει κανένας στη σκηνή του. Ομως, η εξάντληση προχωρεί.

Ο τάφος των ζωντανών

Και η καινούρια εξόρμηση των δημίων αρχίζει: Αρχές Απρίλη. Αυτή τη φορά, θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενη. Και σε μέθοδο και σε εκτέλεση. Και κάθε φαντασία. Πρώτη εκδήλωση είναι η ίδρυση του Ε` όρμου. Στις 6 Απρίλη 1948.

Ο Ε` ως τότε ήταν γνωστός σαν το πειθαρχείο - πηγάδι. Ηταν μια σπηλιά 1X1 μ. γιομάτη ως 15 πόντους λάσπη. Εκεί 'κλειναν (απ' το Γενάρη του '48), όσους δε δουλεύουν καλά, αφού τους κάναν πτώματα προηγουμένως. Στο «πειθαρχείο» τούτο στοίβαζαν 5-6 μαζεμένους! Αργότερα στήνουν 3 άσπρες σκηνές (οι άταχτοι περισσεύουν), που χρησιμοποιούνται σαν πειθαρχείο και τόπος βασανιστηρίων. Στοίβαζαν εκεί 22-24 κρατούμενους. Τον Απρίλη κάναν 10 τις σκηνές - γίνεται πια κανονικός όρμος, όρμος - πειθαρχείο. «Τάφο των ζωντανών», είπαν οι κρατούμενοι τον Ε` όρμο. «Ορμο της σιωπής», «όρμο των μαρτυρίων» και τόσα άλλα.

Κύριος όλων των ψυχών και σωμάτων στον Ε` όρμο ο Στράτος, που τοποθετείται αρχιφύλακας. Ο Στράτος μαζεύει όλα τα κατακάθια της Γιούρας (Φιλιππόπουλο, Αιγινήτη) στον Ε` όρμο, που ζουν μαζί του. Βάζουν τους σκλάβους και χτίζουν ένα σπιτάκι, που απ' την πρώτη μέρα μετατρέπεται σε χαμαιτυπείο, σε τεκέ: Μπαγλαμάδες, λουλάδες, χασίς, τραγούδια, μεθύσι, ομοφυλοφιλία - όργιο. Μαστουρώνουν όλη νύχτα και μετά ρίχνονται σα λύκοι, ο Στράτος, ο βοηθός του Ακριβός και οι κρατούμενοι, και ρημάζουν. Βασανίζουν τον Ε` όρμο όλη νύχτα - δεν επιτρέπεται ύπνος. Τη μέρα, τους φορτώνουν βράχους ολόκληρους και τους αναγκάζουν να σκαρφαλώνουν στο βουνό. Πίσω τους, τους κυνηγούν αφρισμένα τα κτήνη και δέρνουν, τσαλαπατούν.

Αύριο: Πάθη ...και «κατακτήσεις»

Χωρίς τέλος τα βασανιστήρια