Οι αντάρτικες δυνάμεις μετατρέπονται σε στρατό και φέρουν τον τίτλο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ)

Με την υπ’ αρ. 19 Διαταγή του Γενικού Αρχηγείου, 27/12/1946, οι αντάρτικες δυνάμεις μετατρέπονται σε στρατό και φέρουν τον τίτλο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ).

Οι αιτίες που γέννησαν το ΔΣΕ

Αμέσως μετά τη Βάρκιζα οι Εγγλέζοι, το αγγλόδουλο καθεστώς και οι μοναρχοφασιστικές οργανώσεις, φτιαγμένες από πρώην συνεργάτες των Γερμανών, ακροδεξιά, αντικομμουνιστικά, φασιστικά στοιχεία, εξαπόλυσαν άγριες διώξεις κατά των ΕΑΜιτών και των κομμουνιστών.

Εκ των πραγμάτων λοιπόν η τρομοκρατία έσπρωξε τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης να πάρουν μέτρα για την προστασία της ίδιας τους της ζωής. Ορισμένοι απ' αυτούς - ιδιαίτερα εκείνοι που αντιλήφθηκαν εγκαίρως ότι ήταν προγραμμένοι και δεν είχαν άλλη επιλογή αυτοπροστασίας - βγήκαν στα βουνά. Αλλοι άοπλοι, άλλοι οπλισμένοι, με όπλα που δεν παρέδωσαν ύστερα από τη συμφωνία της Βάρκιζας, συγκρότησαν ομάδες με κύριο στόχο την αυτοπροστασία τους, την προστασία των οικογενειών τους και των περιουσιών τους αλλά και την προστασία του λαού - στο μέτρο βεβαίως του δυνατού - από τη μανία και το δολοφονικό μίσος των μοναρχοφασιστικών συμμοριών.
Οι ομάδες αυτές ήταν γνωστές με τα ονόματα ΟΚΔΑ (Ομάδες Καταδιωκόμενων Δημοκρατικών Αγωνιστών) ή ΟΔΕΚΑ (Ομάδες Δημοκρατικών Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών). Τέτοιες ομάδες υπήρχαν: Στα Πιέρια και τον Ολυμπο με επικεφαλής τον Τσικιρτζή, στη Θεσσαλία με επικεφαλής τους Κίσσαβο και Καρτσιώτη, στο Βέρμιο με επικεφαλής τον Ακρίτα, στο Πάικο με επικεφαλής τον Σοφιανό, στην Κεντρική Μακεδονία με επικεφαλής τον Στράτο, στα Χάσια, Βόιο και Γράμμο με επικεφαλής τον Υψηλάντη και τον Γιαννούλη, στο Βίτσι με επικεφαλής τον Κεραυνό, στην Ηπειρο με επικεφαλής τον Αχ. Πετρίτη, στη Ρούμελη με επικεφαλής τον Διαμαντή, στη Δυτική Μακεδονία (Πίνδος) με επικεφαλής τον Λασσάνη κ.ο.κ.

Οι ΟΚΔΑ ή ΟΔΕΚΑ, που στην αρχή ήταν προϊόν της ανάγκης για αυτοπροστασία και της αυθόρμητης αντίδρασης των αγωνιστών ενάντια στην τρομοκρατία, άρχισαν να περνάνε κάτω από τον έλεγχο και την καθοδήγηση του ΚΚΕ μετά τη 12η Ολομέλεια (25- 27 Ιούνη 1945), όπου αποφασίστηκε ότι η απάντηση στη λευκή τρομοκρατία θα ήταν η Μαζική Λαϊκή Αυτοάμυνα ακόμη και με τα ίδια μέσα που ο εχθρός χρησιμοποιούσε.

Το 1946 φάνηκε καθαρά πλέον ότι δεν υπήρχε προοπτική λύσης του ελληνικού ζητήματος με ειρηνικά μέσα. Η μοναρχοφασιστική τρομοκρατία ξεπέρασε κάθε όριο και το δίλημμα για το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα ήταν το εξής: `Η θα δεχόταν καρτερικά την εξόντωσή του μέχρις ενός ή θα αντιδρούσε πιο συγκροτημένα και οργανωμένα. Στη βάση αυτών των προοπτικών η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1946) προσανατόλισε το Κόμμα και το κίνημα και στον ένοπλο αγώνα, μη εγκαταλείποντας όμως και τις ειρηνικές μορφές πάλης. Από το καλοκαίρι, όμως, του 1946 εντάθηκαν οι προσπάθειες του ΚΚΕ για την ενιαιοποίηση των αντάρτικων ομάδων, την ποιοτική αναβάθμιση του αγώνα τους και την αύξηση της δύναμής τους. Το σχετικό σχέδιο προέβλεπε μέχρι το τέλος του 1946 οι ανταρτικές ομάδες να ενιαιοποιηθούν και η δύναμή τους να φτάσει τις 15 - 20 χιλιάδες μαχητές από 4.030 που υπολογιζόταν ότι ήταν τότε (Αύγουστος του '46). Ακόμη λήφθηκαν και μια σειρά από άλλα μέτρα, μεταξύ των οποίων ήταν να ανατεθεί όλη η δουλιά οργάνωσης και ανάπτυξης του αντάρτικου στον Μ. Βαφειάδη, ο οποίος ορίστηκε αρχηγός του και βγήκε στο βουνό τον Αύγουστο του 1946. Τέλος, κλιμάκιο του ΠΓ από τους Γιάννη Ιωαννίδη και Πέτρο Ρούσο βγήκε τον ίδιο μήνα στο εξωτερικό (Γιουγκοσλαβία) με σκοπό την αποκατάσταση στενής επαφής του ελληνικού λαϊκοδημοκρατικού κινήματος και του ΚΚΕ με τους φυσικούς του συμμάχους, τις νεοσύστατες Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ.

Η ίδρυση του ΔΣΕ

Η ενοποίηση των αντάρτικών ομάδων κάτω από ενιαία στρατιωτική καθοδήγηση πραγματοποιήθηκε μετά από σύσκεψη στις 26-28 του Οκτώβρη στην Τσούκα Αντιχασίων, στην οποία παίρνουν μέρος οι καπεταναίοι Μάρκος, Κίσσαβος (Μπλάνας, ο καπετάνιος της θεσσαλικής I μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο τέλος της Κατοχής), Κικίτσας (καπετάνιος Πιερίων από την αρχή του κατοχικού αντάρτικου) και Λασσάνης (πολιτικός της 10ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ).

Εκεί αποφασίστηκε η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου στις 28 του Οκτώβρη, που θεωρείται και μέρα ίδρυσης του ΔΣΕ. Τότε εκδόθηκε η υπ' αριθ. 1 διαταγή για τη συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου των ανταρτών...

Η ιστορική διαταγή ίδρυσης του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών έχει ως εξής:

«ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΑΝΤΑΡΤΩΝ

ΕΠΙΤΕΛΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ I

ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. I

Η στυγνή δίωξη των αγωνιστών και του δημοκρατικού λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασισμό και τα όργανά του, που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγούνε στα βουνά για να υπερασπίσουν τη ζωή τους, οδήγησε στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος.

Εχοντας υπόψη ότι είναι ώριμη πια η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό και την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα,

Α π ο φ α σ ί ζ ο υ μ ε

τη δημιουργία του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών, στο οποίο θα υπάγονται τα αρχηγεία Ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ρούμελης.

Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου

28 Οκτώβρη 1946».

Ο αντάρτικος στρατός με τη διαταγή αριθμός 19 της 27/12/1946 ονομάστηκε «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας».