Τοξικοεξάρτηση - Δεμένη με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής

Του Ρ. Π. 
Από τα πανάρχαια χρόνια καταγράφεται χρήση ουσιών στο πλαίσιο θρησκευτικών τελετών.

Το όπιο αναφέρεται σε Σουμεριακά κείμενα που χρονολογούνται από το 5000 π.χ.
Στην αρχαία Ελλάδα ο Μορφέας, ο θεός του ύπνου είχε ως σύμβολό του την παπαρούνα, ενώ ο Όμηρος αναφέρεται στο ποτό νηπενθές που αποδίδεται σε κάποιο σκεύασμα οπίου.
Η τότε χρήση ουσιών στο πλαίσιο θρησκευτικών τελετών, γιορτών φανέρωνε την αδυναμία του ανθρώπου να κατανοήσει την αντικειμενική πραγματικότητα, αποτελούσε στοιχείο των ανιμιστικών και παγανιστικών δοξασιών και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να εξηγήσει το χαρακτήρα που έχει η χρήση ναρκωτικών στη σύγχρονη κοινωνία, δεν συνδέεται με την κοινωνικο-οικονομική βάση της εξάρτησης που εκδηλώθηκε από την «αυγή» ακόμα  του καπιταλισμού. Άρα κάθε προσπάθεια να συγκριθούν αυτές οι εποχές και δραστηριότητες με το σήμερα είναι άστοχη και εκ του πονηρού.

Εξάλλου, στο διάβα της ανθρώπινης ιστορίας υπήρξαν και άλλες ανάλογες δραστηριότητες που σήμερα έχουν πάψει, σαν στοιχείο της ανάπτυξης της ανθρωπότητας.

Στις αρχές του 19ου αιώνα στη Γερμανία, απομονώθηκε ένα συστατικό του οπίου που ονομάστηκε μορφίνη.

Η χρήση της μορφίνης ξεκίνησε αρχικά ως θεραπεία για τον εθισμό από το όπιο και το οινόπνευμα.

Αργότερα ανακαλύφθηκε ότι ήταν περισσότερο εθιστική από τις παραπάνω ουσίες.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφύλιου πολέμου, περισσότεροι από 400.000 στρατιώτες οδηγήθηκαν στη λεγόμενη «ασθένεια του στρατιώτη», δηλαδή εθίστηκαν στη μορφίνη καθώς τη χρησιμοποιούσαν ευρέως.

Ο πόλεμος που ξέσπασε το 1870 ανάμεσα στην Πρωσία και τη Γαλλία ήταν η αφορμή της διάδοσης της μορφίνης ανάμεσα στους εμπόλεμους στρατιώτες.

Χιλιάδες εξαρτήθηκαν και η μορφίνη έγινε πραγματική μάστιγα για την Ευρώπη.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η γερμανική φαρμακευτική εταιρεία Μπάγιερ κυκλοφόρησε στην αγορά ένα παράγωγο της μορφίνης που αρχικά προοριζόταν να αντιμετωπίσει τον βήχα της γρίπης.

Αυτή ήταν η ηρωίνη, που γρήγορα άρχισε να διαφημίζεται ως το φάρμακο για την αντιμετώπιση των στερητικών συνδρόμων της μορφίνης, που είχε γίνει κυριολεκτικά μάστιγα.

Τότε η ηρωίνη άρχισε να πουλιέται ελεύθερα, παγιδεύοντας σε νέες χίμαιρες χιλιάδες ανθρώπους στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Την ίδια περίοδο εμφανίστηκε πρώτη φορά ο όρος τοξικομανία.

Ο καπιταλισμός έπνιξε στα εγωιστικά νερά του οικονομικού υπολογισμού τις ανθρώπινες σχέσεις.

Η εκμετάλλευση και οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής έριξαν και ρίχνουν τη βαριά σκιά τους σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής.

Αποτέλεσμα η συνεχώς εντεινόμενη αποξένωση από το συνάνθρωπο και από την κοινωνία.

Η αποθέωση του ατόμου και του ατομικισμού.

Οι μαρτυρίες από τα χρόνια που ο καπιταλισμός αναπτυσσόταν είναι δραματικές.

Στις αρχές του 19ου αιώνα η Αγγλία είναι η πρώτη δύναμη της περιόδου με ξέφρενους ρυθμούς ευημερίας για την αστική τάξη.

Η βιομηχανική τεχνολογία εξελίσσεται και δημιουργούνται μεγάλες πόλεις που μέσα τους ξεπηδούν σαν μανιτάρια γιγάντια εργοστάσια.

Προς το 1850 μέσα σε 5 δεκαετίες η παραγωγή κάρβουνου αυξάνει κατά 500% αυτή του σιδήρου 1000% και οι εισαγωγές βαμβακιού κατά 1400%.

Η αστική τάξη ενθουσιασμένη πλουτίζει με γεωμετρικούς ρυθμούς.

Οι απόκληροι ζουν αυτό που ονομάστηκε «γενικευμένη και ολοκληρωτική κοινωνική καταστροφή».

Μοναδικό όριο διάρκειας της εργασίας είναι η ολοσχερής φυσική αδυναμία να κρατήσουν οτιδήποτε στα χέρια.

Αυτό μπορεί να σήμαινε και μέρες δουλειάς χωρίς σταματημό.

Πολύ σύντομα υπέκυπταν από υπερκόπωση, εξάντληση, αδυναμία, ανορεξία.

Αντρές, γυναίκες και παιδιά βυθίζονταν μέσα σε μια ακατονόμαστη κόλαση.

Η μεγάλη πλειοψηφία των εργατών ζούσαν μέσα σε τρώγλες, σε νοσηρά παραπήγματα σε αυτοσχέδιες σπηλιές, σκοτεινές, δυσώδεις και υγρές.

Διέσχζαν δρόμους γεμάτους λάσπες και περιττώματα.

Οι κοινωνικοί δεσμοί είχαν  διαρραγεί και οι άνθρωποι απομονώνονταν  μέσα στην προσωπική τους δυστυχία.

Παραμορφωμένοι, κακομεταχειρισμένοι, βρώμικοι, αγράμματοι, απελπισμένοι.

Αυτοί οι δυστυχείς έφερναν το βάρος μιας μισητής καθημερινότητας.

Τρέφονταν  με νοθευμένα προϊόντα, ζάχαρη αναμεμιγμένη με απόβλητα της σαπουνοποιίας, αλεύρι αναμεμιγμένο με γύψο και ασβέστη, πιπέρι αναμεμιγμένο με τριμμένο κέλυφος καρυδιών, κακάο αναμεμιγμένο με μαύρο χώμα, ντυμένοι με κουρέλια που έβγαζαν σπάνια και έπλεναν ακόμα πιο σπάνια, τρέμοντας από το κρύο και σκάζοντας από τη ζέστη, πεθαίνουν σαν μύγες από τις επιδημίες.

Υπό την εξουσία όλων όσοι μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τα εξασθενημένα και αδύνατα σώματα τους καταλήγουν να θάβονται σε ρηχούς τάφους απ' όπου η μυρωδιά της αποσύνθεσης απλωνόταν στις γειτονικές περιοχές. Ο Ένγκελς αναφέρει τη χρήση παραγώγων ουσιών του οπίου, από τα νεοδημιουργηθέντα προλεταριακά στρώματα, για να αντέξουν αυτές τις εξοντωτικές συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν στα βιομηχανικά κέντρα.

Όπως οι δικοί μας Γερμανοί αγρότες αφήνουν να τους εκμεταλλεύονται και να τους απομυζούν, έτσι και οι Άγγλοι εργάτες, παίρνοντας φάρμακα για όλες τις αρρώστιες, ζημιώνουν τον εαυτό τους και αφήνουν τα λεφτά τους στις τσέπες του εργοστασιάρχη.

Το χειρότερο από όλα αυτά τα φάρμακα ήταν ένα ποτό που παρασκευαζόταν από όπιο και λάβδανο και πουλιόταν με την ονομασία Γκάτφρέις Κορντιαλ.

Ο Ένγκελς περιγράφει και μια αποτρόπαια πλευρά αυτή της χρήσης σκευασμάτων οπίου για να κοιμούνται τα βρέφη των εργατών, όσο αυτοί εξαντλούσαν 16ωρα και 18ωρα «στης φάμπρικας τη μαύρη σκλαβιά».

Τα μωρά ζάρωναν και γίνονταν σαν μικρά γεροντάκια ή μαράζωναν και γίνονταν σαν μικροί πίθηκοι.

Εκεί πρέπει να αναζητηθεί η αιτία της εξάρτησης από ψυχοδραστικές ουσίες.

Στον ίδιο τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα και την απάνθρωπη φύση του καπιταλισμού, στα μόνιμα και συνεχώς εντεινόμενα αδιέξοδά του.

Τότε τα ναρκωτικά έγιναν μέσο ανακούφισης από το σωματικό και ψυχικό πόνο που προξενούσε ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και η πρωτοφανής αγριότητα με την οποία αναπτυσσόταν.