Εργατική εξουσία ή δικτατορία του κεφαλαίου;

Πίσω από το φραστικό περιτύλιγμα της «δημοκρατικής αναγέννησης του σοσιαλισμού» κρυβόταν το αίτημα της επιστροφής στον καπιταλισμό. Πίσω από την άρνηση της «αυταρχικής εργατική εξουσίας» κρύβονταν και κρύβονται
όλοι αυτοί που επιθυμούν την εξουσία του
κεφαλαίου, των μονοπωλιακών ομίλων, τη διαιώνιση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, της φτώχειας, της ανεργίας

Σύμφωνα με την αστική μυθοπλασία, στην Τσεχοσλοβακία το 1968, υπήρξε μια ριζοσπαστική προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού «με ανθρώπινο πρόσωπο» και ανώτερα χαρακτηριστικά «δημοκρατίας», την οποία κατέστειλε η αυθαίρετη εισβολή του σοβιετικού στρατού.
Ευτυχώς για την ιστορική αλήθεια, η αντικομμουνιστική προπαγάνδα για την «ανολοκλήρωτη άνοιξη της Πράγας» -η οποία επαναλαμβάνεται μονότονα εδώ και 50 χρόνια απ’ τα μέσα όλων των ιμπεριαλιστικών κέντρων- διαψεύδεται πανηγυρικά απ’ τις ομολογίες σημαντικών πρωταγωνιστών και υμνητών της.

Πρωταγωνιστών όπως ο καθηγητής Οτα Σικ, που εξήγησε ότι οι διακηρύξεις περί «μεταρρύθμισης του σοσιαλισμού» ήταν απλά ένας ελιγμός για να φτάσει στην κοινή γνώμη το μήνυμα της ανάγκης επιστροφής στην αγορά και υμνητών όπως ο πρόεδρος της Τσεχοσλοβακίας (μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση) Βάτσλαβ Χάβελ, που ήδη απ’ το 1969 έλεγε ότι η περιβόητη Ανοιξη απλά προσπαθούσε να αποκαταστήσει τις «ελευθερίες», που κατά τη γνώμη του υπήρχαν τρεις δεκαετίες νωρίτερα στην καπιταλιστική Τσεχοσλοβακία.

Η αλήθεια είναι ότι το 1968 εκδηλώθηκε ανοιχτά -και προσωρινά απέτυχε- η αντεπαναστατική προσπάθεια για την επιστροφή της δικτατορίας του κεφαλαίου, της αστικής δημοκρατίας στην Τσεχοσλοβακία.

Σήμερα είναι γνωστά και δημοσιευμένα τα σχέδια της CIA και του ΝΑΤΟ για την υπονόμευση των σοσιαλιστικών κρατών, οι προσπάθειες διάβρωσης, οικονομικού ελέγχου και σαμποτάζ, που κορυφώθηκαν το 1968. Προσπάθειες που ξεκίνησαν από το 1948, με τη συνδρομή των καπιταλιστών που έφυγαν απ’ τη χώρα μετά την απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας τους και τη στήριξη των ΗΠΑ.
Γνωστά είναι και τα σχέδια αποσταθεροποίησης με τους χιλιάδες Δυτικογερμανούς «τουρίστες», που επισκέφθηκαν την Πράγα τον Αύγουστο του 1968.

Ακόμα όμως και αν τα αγνοήσει κανείς όλα αυτά, αρκεί να εξετάσει το περιεχόμενο των μέτρων, των οικονομικών μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης και των αιτημάτων του περιβόητου μανιφέστου των «2.000 λέξεων» για να αντιληφθεί την κατεύθυνση παλινόρθωσης του καπιταλισμού: Εξασθένιση του κεντρικού σχεδιασμού, ενίσχυση της αγοράς, νομιμοποίηση της πολιτικής αντεπαναστατικής δράσης ενάντια στην εργατική εξουσία και το σοσιαλιστικό Σύνταγμα.
Ασφαλώς οι αντιδραστικές αλλαγές δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία». Ηταν τέκνο της οπορτουνιστικής στροφής υποχώρησης απ’ τις βασικές αρχές επέκτασης της κοινωνικής ιδιοκτησίας και ενίσχυσης του κεντρικού σχεδιασμού, που επικράτησε στο ίδιο το ΚΚΣΕ, ιδιαίτερα μετά το 20ό Συνέδριο του 1956, και άσκησε επίδραση στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Ετσι, αντί για ενίσχυση και θωράκιση του εργατικού κράτους, με την ενεργό συμμετοχή των εργαζόμενων στη λήψη, στην εφαρμογή και στον έλεγχο των αποφάσεων μέσα από τις γενικές συνελεύσεις στους εργασιακούς χώρους, αντί για ενίσχυση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, είχαμε οπισθοχώρηση και υπόκλιση στη λύση της αγοράς και της εμπορευματικής παραγωγής.

Γι’ αυτό και η διεθνιστική παρέμβαση, μετά την έκκληση της εθνοσυνέλευσης, απέτρεψε μόνο προσωρινά το ’68 την άμεση αντεπαναστατική ανατροπή, αλλά δεν μπορούσε αντικειμενικά να φράξει τον δρόμο της υποχώρησης και της παραβίασης των νομοτελειών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, που οδήγησε στην καπιταλιστική παλινόρθωση τη δεκαετία του ’90.

Οι Δυτικοί υποστηρικτές της περιβόητης «Ανοιξης της Πράγας» τότε και τώρα, οι εκπρόσωποι του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της Ε.Ε., αρκούν για να καταλάβουμε τον χαρακτήρα της. Αρκούν τα σημερινά δημοσιεύματα που τονίζουν ότι ο τότε γενικός γραμματέας του Κ.Κ., Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, «μπορεί να ανατράπηκε, αλλά γέλασε τελευταίος», με τον θρίαμβο της αντεπανάστασης στη δεκαετία του ’90.

Πίσω απο το φραστικό περιτύλιγμα της «δημοκρατικής αναγέννησης του σοσιαλισμού» κρυβόταν το αίτημα της επιστροφής στον καπιταλισμό. Πίσω από την άρνηση της «αυταρχικής εργατικής εξουσίας» κρύβονταν και κρύβονται όλοι αυτοί που επιθυμούν την εξουσία του κεφαλαίου, των μονοπωλιακών ομίλων, τη διαιώνιση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, της φτώχειας, της ανεργίας.

Κρύβεται σε κάθε χώρα η αστική τάξη και τα κόμματά της, που προβάλλουν την αστική δημοκρατία ως ανώτερη μορφή δημοκρατίας, την τυπική ισότητα ανάμεσα στους εκμεταλλευτές που κατέχουν τα μέσα παραγωγής και στα θύματα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Γνωρίζουμε πολύ καλά πώς επιδρά στη συνείδηση των εργαζομένων και στις κοινοβουλευτικές εκλογές η άρχουσα τάξη των καπιταλιστών που έχει στα χέρια της το κράτος, τα εργοστάσια, τις επιχειρήσεις, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις ποδοσφαιρικές ομάδες. Γνωρίζουμε πώς αντιδρά, με την καταστολή και την κατάργηση δικαιωμάτων, μόλις αντιληφθεί την πραγματική απειλή για την εξουσία της. Γνωρίζουμε την ιστορική πορεία από τη Μακρόνησο και τη Γυάρο μέχρι τη σύγχρονη απαγόρευση των απεργιών με δικαστικές αποφάσεις.

Προκαλούν γέλια όταν υμνούν την «κληρονομιά της Ανοιξης της Πράγας» οι απολογητές των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων από το Βιετνάμ μέχρι το Ιράκ και τη Συρία και των πραξικοπημάτων από τη Χιλή μέχρι την Αίγυπτο. Το μεγάλο δίδαγμα που κρατάμε αφορά τις νομοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, για να μην υπάρξει ξανά ιστορική οπισθοχώρηση στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Απέναντι στα προβλήματα που θα προκύπτουν και στον διαρκή κίνδυνο της αντεπανάστασης, η απάντηση είναι πιο ισχυρό εργατικό κράτος, πιο ενεργή συμμετοχή των εργαζόμενων στη λήψη και στον έλεγχο των αποφάσεων, αποφασιστικός αγώνας για να κυριαρχήσει πλήρως η κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.

Σε κάθε περίπτωση η δικτατορία του κεφαλαίου, με τη μορφή της αστικής δημοκρατίας, δεν θα είναι το τέλος της πολιτικής ιστορίας της ανθρωπότητας.

Μάκης Παπαδόπουλος Μέλος του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ