Το παλιό παραμύθι του Τσίπρα σε νέα συσκευασία

Οι απατηλές διακηρύξεις σχετικά με τη δυνατότητα καπιταλιστικής ανάπτυξης «για όλους» αποτελούν σταθερό άξονα της προπαγάνδας του ΣΥΡΙΖΑ. Το περιτύλιγμα όμως αλλάζει.

Η υπόσχεση του Αλ. Τσίπρα προς τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό είναι η διαγραφή του - ιδιωτικού αυτήν τη φορά - χρέους. Προτείνει ως λύση για την επανεκκίνηση της οικονομίας τη διαγραφή - μέρους - του χρέους φυσικών προσώπων και κυρίως επιχειρήσεων προς το κράτος και τις τράπεζες, την ενίσχυση της ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και προώθηση ενός νέου σχεδίου διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους γενικότερα.

Μάλιστα, πιστός στο κεϊνσιανό δόγμα, υποστηρίζει πως η λύση διαγραφής του χρέους είναι τελικά μονόδρομος για την καπιταλιστική οικονομία γενικότερα, διότι, συνεχίζει η ανάλυση, σε αντίθετη περίπτωση - αν δηλαδή δεν διαγραφεί το χρέος - ο καταιγισμός χρεοκοπιών θα «γονατίσει» την οικονομία στο σύνολό της.

Σίγουρα, θα μπορούσε κανείς απλά να θυμηθεί τον κλαυσίγελο της «διαγραφής του δημόσιου χρέους» με ένα νόμο και ένα άρθρο, που μόλις μερικά χρόνια πριν ήταν ένα από τα κεντρικά συνθήματα του «προ-μνημονιακού» ΣΥΡΙΖΑ, και να απορήσει με το θράσος του Αλ. Τσίπρα να επαναφέρει πάλι ως φρέσκια την ίδια μεσσιανική υπόσχεση που ουδόλως τήρησε...

Η «απάτη» της διαγραφής του ιδιωτικού χρέους

Ο Τσίπρας δεν μπορεί και δεν θα τηρήσει την υπόσχεση διάσωσης των αυτοαπασχολούμενων και των υπερχρεωμένων εργαζομένων. Ακόμα όμως και μια ορισμένη ρύθμιση - διαγραφή του ιδιωτικού χρέους, χωρίς να αγγίζονται οι αιτίες που προκαλούν την υπερχρέωση των λαϊκών νοικοκυριών, δεν απαντά ουσιαστικά στα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, που θα διογκωθούν το επόμενο διάστημα:

1. Το πραγματικό πρόβλημα των αυτοαπασχολούμενων και των εργαζομένων είναι η όξυνση του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, η ανελέητη φοροεπιδρομή στο λαϊκό εισόδημα, η διαχρονική επίθεση των κυβερνήσεων στα ασφαλιστικά δικαιώματα του λαού, ο οξυμένος ανταγωνισμός με τους μεγάλους ομίλους, που πολλαπλασιάζεται στο έδαφος των τελευταίων τεχνολογικών αλλαγών (π.χ. ηλεκτρονικό εμπόριο). Η πρότασή του αναποδογυρίζει την αιτία με το αποτέλεσμα. Το υψηλό χρέος είναι το αποτέλεσμα της αντιλαϊκής πολιτικής δεκαετιών που ισχυροποιεί τα μονοπώλια, και δεν είναι, τελικά, η αιτία.

Οι εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενοι και οι μικρές επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει δυσθεώρητα χρέη όλη την προηγούμενη περίοδο, στο έδαφος τόσο του οξυμένου ανταγωνισμού και της κυριαρχίας των μεγάλων ομίλων στην οικονομία όσο και της πολιτικής της καπιταλιστικής ανάπτυξης, των στοχεύσεων της αστικής τάξης, που κωδικοποιήθηκαν στα μνημόνια, στις μεταμνημονιακές δεσμεύσεις και στις αλυσίδες νόμων που ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ προωθούν εναλλάξ, και τους συρρικνώνουν για να βρουν χώρο κερδοφορίας οι μεγάλοι όμιλοι. Το υψηλό ιδιωτικό χρέος αυτοαπασχολούμενων και λαϊκών στρωμάτων είναι το αποτέλεσμα της συσσώρευσης του κεφαλαίου και της παραγωγής σε ολοένα και λιγότερα χέρια, της διαχρονικής κρατικής πολιτικής που θυσιάζει τα δικαιώματα του λαού στο βωμό της κερδοφορίας του μεγάλου κεφαλαίου.

2. Ο λαός δεν έχει να κερδίσει κάτι ουσιαστικό και μόνιμο απ' τα λεγόμενα προγράμματα στήριξης τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και της ΝΔ.

Οι προτάσεις για «ελάφρυνση...» συσκοτίζουν ότι κάποιος πρέπει να πληρώσει («δεν υπάρχει λεφτόδεντρο», που λέει η κυβέρνηση της ΝΔ). Στον καπιταλισμό, οι δαπάνες τού σήμερα είναι το χρέος τού αύριο.

Η μείωση των φορολογικών εσόδων του κράτους και των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων θα πρέπει να αντισταθμιστεί είτε με αύξηση της φορολογίας του μεγάλου κεφαλαίου είτε με μια αύξηση της φορολογίας του λαού την επόμενη μέρα. Καθώς τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η ΝΔ επιμένουν - και πρόκειται για μια απ' τις λίγες αλήθειες - πως θα μειώσουν περαιτέρω τη φορολογία των μεγάλων επιχειρήσεων, προκύπτει ότι τις όποιες σημερινές δαπάνες θα τις αποπληρώσει ο λαός την επόμενη μέρα. Αντίστοιχα, την απαλλαγή των τραπεζών απ' τα «κόκκινα» δάνεια, τα νέα κρατικά πακέτα διάσωσης των τραπεζών, τα πληρώνουμε εμείς, τα λαϊκά στρώματα.

Δεν υπάρχει λύση που να βολεύει τους πάντες, και το κεφάλαιο και τους εργαζόμενους. Η διασφάλιση της κερδοφορίας του κεφαλαίου, που χρειάζεται μικρή φορολογία, μεταφράζεται σε αυξημένη φορολογία για τα «συνήθη υποζύγια», τους εργαζόμενους. Τα πακέτα διάσωσης του σήμερα, μας «τα παίρνει» το αστικό κράτος απ' την άλλη τσέπη σήμερα και αύριο.

3. Σε κάθε περίπτωση, οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ δεν αντιμετωπίζουν παρά ένα μικρό κομμάτι των προβλημάτων που έχουν οι αυτοαπασχολούμενοι και τα λαϊκά στρώματα. Τα πολλαπλά κριτήρια ουσιαστικά «πετούν» έξω απ' τις ρυθμίσεις ένα μεγάλο κομμάτι των ΕΒΕ και των εργαζομένων που χτυπήθηκαν απ' τη νέα κρίση, ενώ η ελάφρυνση που προβλέπεται είναι - τελικά - μικρή, αφού αφορά κατά βάση χρέη που γεννήθηκαν τον τελευταίο χρόνο, συσκοτίζοντας τα δεκάδες δισεκατομμύρια χρεών που βαραίνουν τα λαϊκά στρώματα λόγω της αντιλαϊκής πολιτικής ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ όλη την προηγούμενη περίοδο.

4. Η συγκεκριμένη πρόταση «σφυρίζει αδιάφορα» σχετικά με τις δεσμεύσεις της χώρας απέναντι στην ΕΕ, οι οποίες αντανακλούν τους αναπτυξιακούς σχεδιασμούς της αστικής τάξης και τη δημοσιονομική πορεία της χώρας, και τις οποίες αποδέχεται και στηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Στην ΕΕ παραμένει η συζήτηση του χρόνου επανενεργοποίησης του Συμφώνου Σταθερότητας έστω και με κάποια αναθεώρησή του, που προβλέπει για την Ελλάδα συγκεκριμένη, σκληρή δημοσιονομική πολιτική για τις επόμενες δεκαετίες. Ο επικεφαλής οικονομολόγος του ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας), Ρολφ Στράους, σε πολύ πρόσφατες δηλώσεις του επισήμανε την ανάγκη επιστροφής σε δημοσιονομικά πλεονάσματα, δηλαδή την ανάγκη περιορισμού των όποιων μέτρων κρατικής παρέμβασης, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ο γνωστός Χοακίν Αλμούνια επισήμανε πως η διαγραφή του κρατικού χρέους «δεν είναι ρεαλιστική» μέσα στα πλαίσια της ΕΕ.

Αυτός είναι ένας απ' τους λόγους που η τωρινή κυβέρνηση της ΝΔ περιορίζει σταδιακά τα διάφορα μεγάλα πακέτα με τα οποία προσπαθεί να «αμβλύνει» τις επιπτώσεις της κρίσης. Εχουν ημερομηνία λήξης, γιατί η δημοσιονομική τροχιά της χώρας μέσα στο πλαίσιο ΕΕ - αστικής εξουσίας δεν τα σηκώνει. Με το ίδιο κριτήριο πρέπει να δει κανείς και τη δυνατότητα αξιοποίησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, του πακέτου «στήριξης». Οι δαπάνες που μπορούν να ενταχθούν μέσα σ' αυτό, οι λεγόμενες επιλέξιμες δαπάνες, δεν είναι αποτέλεσμα του προσανατολισμού της εκάστοτε κυβέρνησης. Αντανακλούν τις ανάγκες και τις προτεραιότητες του κεφαλαίου σε Ελλάδα και ΕΕ και υλοποιούν αυτούς τους άξονες. Με αυτόν τον άξονα πρέπει να ερμηνεύσει κανείς τις δηλώσεις του Κυρ. Μητσοτάκη ότι «δεν θα σπαταλήσουμε το πακέτο». Οι ανάγκες του κεφαλαίου σε Ελλάδα και ΕΕ έχουν μεταφραστεί σε συγκεκριμένες δαπάνες και κωδικούς που θα χρηματοδοτήσει το πακέτο «στήριξης». Και η ευημερία του λαού δεν είναι μέσα σ' αυτές.

Αλήθεια, με όλα αυτά δεδομένα για τον ΣΥΡΙΖΑ, πού θα βρει τα δισεκατομμύρια ευρώ προς τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, με τη μορφή άμεσων επιδοτήσεων, φόρων που δεν θα καταβληθούν, εγγυήσεων για την αποπληρωμή χρεών κ.λπ.; Με δεδομένο μάλιστα ότι το κρατικό χρέος είναι ήδη πάνω από το 200% του ΑΕΠ, σημειώνοντας ρεκόρ, και το 2020 ήταν έτος με δημοσιονομικό έλλειμμα;

Η αστική τάξη χρησιμοποιεί τον κρατικό προϋπολογισμό για την κερδοφορία της, και για να χρηματοδοτήσει το κράτος και για να διασφαλίσει και την απαιτούμενη κάθε φορά κοινωνική ειρήνη. Η όποια ελάχιστη «στήριξη» των ΕΒΕ και των λαϊκών στρωμάτων γίνεται αφενός για να μη γίνει με απότομο τρόπο το κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων και για να διασφαλιστεί ένα επίπεδο κατανάλωσης, αλλά και για να αποφευχθεί μια κοινωνική έκρηξη. Οι στόχοι αυτοί οριοθετούν και το εύρος της κρατικής παρέμβασης προς τους ΕΒΕ και τους εργαζόμενους. Γι' αυτό και ένα μεγάλο πακέτο με κριτήριο τη στήριξη των αναγκών των λαϊκών στρωμάτων θα ερχόταν σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς ΕΕ και αστικής τάξης, άρα με το ίδιο το αστικό κράτος.

Στο δρόμο της οργάνωσης της αντεπίθεσης η πραγματική απάντηση του λαού

Η αδυναμία ουσιαστικής απάντησης στα προβλήματα του λαού, ακόμα και από την υλοποίηση προτάσεων διαγραφής ενός τμήματος του ιδιωτικού χρέους που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, τελικά αποδεικνύει τον χρεοκοπημένο δρόμο της κεϊνσιανής διαχείρισης για τα συμφέροντα και τις ανάγκες του λαού.

Η καπιταλιστική ανάπτυξη είναι αναπόδραστα δεμένη με την επιδείνωση της κατάστασης των εργαζομένων, των αυτοαπασχολούμενων, του λαού γενικότερα. Απαιτεί φθηνή εργατική δύναμη, συγκέντρωση της παραγωγής σε λιγότερα χέρια, διευκόλυνση των επενδύσεων και της κίνησης του κεφαλαίου. Γι' αυτό και το μείγμα διαχείρισης τελικά αφορά περισσότερο τα επιμέρους συμφέροντα της μιας ή της άλλης μερίδας του κεφαλαίου, που μπορεί να χάνει περισσότερο ή λιγότερο.

Η μεγάλη κρατική παρέμβαση με βασικό στόχο τη στήριξη των νέων ιδιωτικών επενδύσεων, της «πράσινης» ανάπτυξης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, την οποία στηρίζουν από κοινού ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, συμβαδίζει υποχρεωτικά με το ξεζούμισμα των εργαζομένων, τη φθηνή εργατική δύναμη και φόρτωμα νέων βαρών στις πλάτες του λαού. Η έξοδος απ' την κρίση με την εφαρμογή των κατευθύνσεων της «Πράσινης Κοινωνικής Συμφωνίας» της ΕΕ θα μεταφραστεί σε όξυνση του ανταγωνισμού, ισχυροποίηση των μεγάλων ομίλων, συγκέντρωση της παραγωγής σε λιγότερα χέρια, επιδείνωση της θέσης των αυτοαπασχολούμενων.

Η ουσιαστική διαγραφή του κρατικού χρέους καθώς και του χρέους των λαϊκών νοικοκυριών και των αυτοαπασχολούμενων, προϋποθέτει σύγκρουση με την πολιτική και την εξουσία του κεφαλαίου και της ΕΕ. Σε αυτήν την κατεύθυνση συμβάλλουν οι προτάσεις που κατέθεσε το ΚΚΕ στη Βουλή.

Οι σημερινοί αγώνες για την ανακούφιση των αυτοαπασχολούμενων, οι απαιτήσεις τους για διαγραφή χρέους προς το κράτος και τις τράπεζες πρέπει να σημαδεύουν τον πραγματικό ταξικό αντίπαλο, για να έχουν διάρκεια, συνέχεια και νικηφόρα προοπτική. Σε αυτούς τους αγώνες μπαίνουν μπροστά οι δυνάμεις του ΚΚΕ και καλούν όλους τους μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους να βρεθούν σε θέσεις μάχης, για τη ζωή που τους αξίζει.

Του
Γρηγόρη ΛΙΟΝΗ*
* Ο Γρ. Λιονής είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Οικονομίας