Κατοχικές κυβερνήσεις

Οι τρεις Κουίσλιγκ της Κατοχής (από αριστερά): Γεώργιος Τσολάκογλου, Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, Ιωάννης Ράλλης

Οι κατοχικές κυβερνήσεις ήταν: του στρατηγού Γεωργίου Τσολάκογλου (29 του Απρίλη 1941 - 2 του Δεκέμβρη 1942) του καθηγητή της Ιατρικής Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου (2 του Δεκέμβρη 1942 - 6 του Απρίλη 1943), τον οποίο όρισε πρωθυπουργό ο Τσολάκογλου, και του I. Ράλλης  (7 του Απρίλη 1943)

Η συγκρότηση της πρώτης από τις τρεις κατοχικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα, γνωστές ως κυβερνήσεις των δοσιλόγων.

Η κυβέρνηση, που σχημάτισε στις 7 του Απρίλη 1943 ο Ιωάννης Δ. Ράλλης, ήταν η τρίτη στη σειρά κατοχική κυβέρνηση που αναλάμβανε τη «διακυβέρνηση» της χώρας με γερμανική εντολή. Είχαν προηγηθεί οι κυβερνήσεις του στρατηγού Γεωργίου Τσολάκογλου (29 του Απρίλη 1941 - 2 του Δεκέμβρη 1942) και του καθηγητή της Ιατρικής Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου (2 του Δεκέμβρη 1942 - 6 του Απρίλη 1943), τον οποίο όρισε πρωθυπουργό ο Τσολάκογλου.

Ο τελευταίος, από τους πρωτοστάτες της συνθηκολόγησης με το γερμανικό στρατό και της παράδοσης της χώρας στους Γερμανούς, τερμάτισε τον πρωθυπουργικό βίο του μετά από 18 μήνες. Η αστική τάξη χρειαζόταν μία «νέα» κατοχική κυβέρνηση, πιο κατάλληλη και ικανή να «χειριστεί» το λαό. Πρώτα από όλα, χρειαζόταν άλλος πρωθυπουργός. Ο Λογοθετόπουλος δεν εκπληρούσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις και λόγω πολιτικής οξυδέρκειας, και λόγω πολιτικής επιρροής. Ο Ι. Δ. Ράλλης, στον οποίο προτάθηκε η πρωθυπουργία, εκείνη την ώρα αρνήθηκε.

Η επιλογή ως πρωθυπουργού του Λογοθετόπουλου ήταν αναγκαστική και φανερά μεταβατική λύση. Σύντομα επαναβεβαιώθηκε ότι τη θέση του πρωθυπουργού έπρεπε να καταλάβει ένα πρόσωπο ικανό και αποφασιστικό, προερχόμενο μάλιστα από τον αστικό πολιτικό κόσμο του κοινοβουλευτισμού, προκειμένου να διευρυνθούν οι συμμαχίες και η κοινωνική βάση της κατοχικής κυβέρνησης.

Ετσι, οι γερμανικές αρχές Κατοχής επανήλθαν στον Ι. Δ. Ράλλη, γιο πρωθυπουργού και επί χρόνια βουλευτή και υπουργό του «Λαϊκού Κόμματος» (Δ. Γούναρη, Π. Τσαλδάρη). Βρισκόμαστε στο 1943, που οι διεθνείς και εσωτερικές συνθήκες είχαν αρχίσει να αλλάζουν ουσιαστικά.

Η ιδεολογία του δοσιλογισμού

 

Οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα στις 27 Απριλίου του 1941. Τους προϋπάντησαν και τους παρέδωσαν κάθε εξουσία ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής Αττικοβοιωτίας στρατηγός Καβράκος, ο νομάρχης Αττικοβοιωτίας Πεζόπουλος, ο Δήμαρχος Αθηναίων Αμβρόσιος Πλυτάς, ο Δήμαρχος Πειραιά Μιχ. Μανούσκος και ο συνταγματάρχης Κανελλόπουλος ως διερμηνέας. Αργότερα, την ίδια μέρα, με διάγγελμά του ο Πλυτάς- που οι Γερμανοί τον άφησαν στη θέση του- συνιστούσε στον ελληνικό λαό "απόλυτον πειθαρχίαν εις τα διαταγάς των αρχών" και καλούσε τους πολίτες, που είχαν όπλα (κυνηγετικά, πολεμικά, πιστόλια ή οτιδήποτε άλλο) να τα παραδώσουν στις αρχές κατοχής. "Οπου υψούται ελληνική σημεία- έλεγε, επίσης, στο διάγγελμά του ο Πλυτάς- πρέπει δεξιά της να υψούται και η γερμανική".

Στάση υποταγής στις δυνάμεις κατοχής συνιστούσε και ο αστικός Τύπος της εποχής. Το "ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ" έγραφε στο κύριο θέμα του στις 29/4/1941: "Εντός εικοσιτετραώρων η κατάληψις της χώρας μας θα έχει συμπληρωθεί. Ετσι, η Ελλάς βγαίνει από τον πόλεμο- και βγαίνει οριστικώς από τον πόλεμον, καθ' ον τρόπον εβγήκαν όλαι σχεδόν αι χώραι της ηπειρωτικής Ευρώπης. Δεν είνε μόνη η Ελλάς που ευρίσκεται εις αυτήν την θέσιν. 

Από της Νορβηγίας μέχρι του Ταινάρου και από των Πυρηναίων μέχρι των παρυφών της Ουκρανίας υπάρχει δι' όλους τους λαούς της Ευρώπης απόλυτος ταυτότης εις τας πολιτικάς και άλλας συνθήκας της υπάρξεώς των. Αυτό δεν το λέγομεν προς παρηγορίαν μας. 

Τα λέγομεν διά να τονίσωμεν την βασικήν κατά τη γνώμην μας αλήθειαν που δεν πρέπει ποτέ να φεύγει από τα μάτια μας, ότι δηλαδή τα ελληνικά προβλήματα που εδημιουργήθησαν από της 27ης Απριλίου δεν ημπορούν να αντιμετωπισθούν παρά εις το πλαίσιο της Νέας Ευρωπαϊκής πραγματικότητος. Πρέπει να καταλάβουμε ότι εφεξής αποτελούμεν μέρος ενός εκτεταμένου ηπειρωτικού συνόλου, του οποίου όλα τα τμήματα θα έχουν αναποφεύκτως κοινότητα κατευθύνσεων και προπαντός κοινότητα συμφερόντων, οικονομικών και άλλων. 

Αυτή η ηπειρωτική σύλληψις της υποστάσεώς μας πρέπει να αποτελέση το πλαίσιον μέσα εις το οποίον θα κινηθούμε. Η τύχη μας είναι εφεξής αρρήκτως συνδεδεμένη προς την τύχη της γηραιάς Ηπείρου της οποίας αποτελούμεν τη νοτιοανατολικήν εσχατιάν".

Στο ίδιο μήκος κύματος η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ίδιας ημέρας έγραφε: "Ο αθηναϊκός λαός αντιμετωπίζει τα γεγονότα με σταθεράν πεποίθησιν ότι όλα βαίνουν προς το καλύτερον, ότι λήξαντος του πολέμου, διά την Ελλάδα τουλάχιστον, ανοίγεται η περίοδος της ειρήνης και της εντός των πλαισίων της ειρήνης αυτής παραγωγικής δραστηριότητος... 

Η θέλησις των Ελλήνων, όπως εντός του ειρηνικού πλαισίου, το οποίο εξασφαλίζει εις αυτούς ο τερματισμός του πολέμου, αναπτύξουν όλας των τας ικανότητας και όλας των τας πρωτοβουλίας, θα δώση ασφαλώς αφορμήν διά να εκδηλωθούν όλαι εκείναι αι κεκρυμμέναι αρεταί της φυλής μας, αι οποίαι είτε εξ αδιαφορίας, είται εξ αισθημάτων ηλαττωμένης αλληλεγγύης δε είχον ανέλθει εις την επιφάνειαν τους τελευταίους καιρούς... 

Αι γερμανικαί αρχαί εμφορούμεναι από τας φιλικωτέρας των διαθέσεων απέναντι του ελληνικού πληθυσμού, τας αρετάς και τα προτερήματα του οποίου δεν ήργησαν να γνωρίσουν, θα τον συντρέξουν- περί τούτου δεν υπάρχει αμφιβολία- εις πάσαν θετικήν και οικοδομητικήν του προσπάθειαν".

Στην ίδια κατεύθυνση κινούνταν και η "ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ" στο φύλλο της 28/4/1941, ενώ δύο μέρες αργότερα ανακοίνωνε: "ΑΠΟ ΑΥΡΙΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΙΝ ΧΙΛΙΕΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΔΙΑ ΝΑ ΔΕΥΚΟΛΥΝΘΗΤΕ ΕΙΣ ΤΑΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΑΣ ΣΑΣ ΜΕ ΤΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ".

Η ΒΡΑΔΥΝΗ, στο κύριο άρθρο της, στο φύλλο της 28/4/1941, εκτιμούσε ότι η κατοχή της χώρας δεν ήταν και τόσο κακό πράγμα. Επικαλούνταν μάλιστα και το ρητό των αρχαίων "ουδέν κακόν αμιγές καλού". Μερικές μέρες αργότερα, στις 2/5/1941 η ίδια εφημερίδα, στο κύριο πάλι άρθρο της διαπίστωνε: "Εφόσον περνούν αι ημέραι, τόσον αυξάνει η ευμένεια και η φιλική διάθεσις του ελληνικού λαού απέναντι των Γερμανών, πράγμα το οποίον ανταποκρίνεται εις τα προς την Ελλάδα αισθήματα του Ράιχ και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, επερχομένης της πλήρους συνεννοήσεως θα ανασυνδεθή τάχιστα η παλιά φιλία που ενώνει τας δύο χώρας".

Δε χωράει αμφιβολία πως τα προαναφερόμενα είναι αρκετά για να καταλάβει ο αναγνώστης το ιδεολογικό και πολιτικό δηλητήριο του δοσιλογισμού, με το οποίο επιχείρησε η κυρίαρχη τάξη να εμβολιάσει- χωρίς να τα καταφέρει βεβαίως- τη συνείδηση του ελληνικού λαού, παρουσιάζοντας ως εθνικό και πατριωτικό του καθήκον την υποταγή στο κατοχικό καθεστώς. 

Εκείνο, όμως, που έχει περισσότερη σημασία είναι πως το ίδιο αυτό δηλητήριο, η ίδια αυτή ιδεολογική και πολιτική προπαγάνδα, φτιαγμένη από τα ίδια υλικά κι από την ίδια ουσία, χρησιμοποιείται και σήμερα απαράλλακτη, για στηρίζει τη συμμετοχή της πλουτοκρατίας στην αμερικανική Νέα Τάξη Πραγμάτων και την προσαρμογή στην ιμπεριαλιστική Ευρωπαϊκή Ενωση. Αναμφισβήτητα το πατριωτικό και ταυτόχρονα διεθνιστικό, λόγω της δράσης της ιμπεριαλιστικής τάξης, ενάντια στους γειτονικούς λαούς, αλλά και των κοινών συμφερόντων των λαών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθήκον του ελληνικού λαού- και τούτη τη φορά- βρίσκεται στον αντίποδα των επιλογών της σημερινής οικονομικής και πολιτικής ολιγαρχίας του τόπου.

 

Κατοχικοί πρωθυπουργοί 

Γεώργιος Τσολάκογλου

  

Ο Τσολάκογλου (ή Τσολάκογλους, επί το ορθότερον) γεννήθηκε τον Απρίλη του 1886 στη Ρεντίνα Καρδίτσας και καταγόταν από παλιά αγραφιώτικη οικογένεια προκρίτων.

Κατατάχθηκε στο στρατό το 1906, αποφοιτώντας το 1912 από τη Σχολή Υπαξιωματικών ως ανθυπολοχαγός πεζικού.

Στις 21 Απρίλη, στο Βοτονόσι Μετσόβου υπογράφεται το «Πρωτόκολλο Παραδόσεως» της Ελληνικής Στρατιάς Ηπείρου – Μακεδονίας. Το πρωτόκολλο υπογράφουν από την Ανώτατη Γερμανική Διοίκηση ο αντιστράτηγος Γκρίφεμπεργκ και από την ελληνική πλευρά ο στρατηγός Γ. Τσολάκογλου. Ακολουθεί η κατάρρευση και η διάλυση του στρατού.

 Το πρώτο ζήτημα που τέθηκε μπροστά στην αστική τάξη ήταν η δημιουργία κυβέρνησης.

Η πρώτη κατοχική κυβέρνηση ορκίζετε στις 29/4/1941

Από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος είπε προς τον στρατηγό Μουτούση, υπουργό Συγκοινωνιών της κυβέρνησης Τσολάκογλου:

«Είναι Θείον Δώρον διά τον Ελληνικόν Λαόν και μεγάλη συγκατάβασις του κατακτητού το ότι εδέχθη να γίνη Ελληνική Κυβέρνησις»

 

 Τον Τσολάκογλου έσπευσαν να συγχαρούν: Θεόδωρος Πάγκαλος, Στυλιανός Γονατάς, Αλέξανδρος Οθωναίος, Δημήτριος Μάξιμος, Ντίνος Τσαλδάρης, Γεώργιος Παπανδρέου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Βασίλης Δελιγιάννης, Γεώργιος Πεσματζόγλου, Γεώργιος Μερκούρης, Περικλής Ράλλης, Ιωάννης Σοφιανόπουλος, Στέφανος Στεφανόπουλος, Ντίνος Ροδόπουλος, Πέτρος Μαυρομιχάλης, Σταύρος Κωστόπουλος, Κρείττων Δηλαβέρης κ.ά.

 

ΚωνσταντίνοςΛογοθετόπουλος

 

Γεννήθηκε 1/8/1878 στο Ναύπλιο και σπούδασε ιατρική στο Μόναχο, με ειδίκευση στη μαιευτική και γυναικολογία, εισάγοντας μάλιστα το σχετικό κλάδο στην Ελλάδα, όπου επέστρεψε το 1910 ανοίγοντας ιδιωτικό μαιευτήριο.
 

Ο Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, δεύτερος κατοχικός πρωθυπουργός μετά τους Γεώργιο Τσολάκογλου και Ιωάννη Ράλλη, βρέθηκε στο τιμόνι της κυβέρνησης δοσιλόγων για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, μεταξύ 2 Δεκέμβρη 1942 και 7 Απρίλη 1943.

Αναδείχτηκε σε πιστό συνεργάτη των Γερμανών, τους οποίους είχε ήδη υπηρετήσει ως υπουργός του προκατόχου του, ενώ επί ημερών του ο αντικομμουνισμός, που αν και υπαρκτός στο λόγο του Τσολάκογλου έπαιζε προπαγανδιστικά ακόμα δευτερεύοντα ρόλο, αρχίζει να γίνεται βασικό στοιχείο της ρητορικής του δοσιλογισμού, με τη σχετική μετάβαση να ολοκληρώνεται με την ανάληψη της εξουσίας από τον Ιωάννη Ράλλη.

Ιωάννης Ράλλης

  

Ο Ιωάννης Ράλλης, γιος του Δημητρίου Ράλλη που διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας στις αρχές του 20^ου αιώνα και πατέρας του Γεωργίου Ράλλη, πρώην πρωθυπουργού και αρχηγού του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1878 και πέθανε στις 26 του Οκτώβρη 1946.

Έργα και ημέρες Ταγματαλητών… Ταγματασφαλίτης που ορκίστηκε στο Χίτλερ, ποζάρει στο φακό δίπλα σε απαγχονισμένο Έλληνα πατριώτη

Επί «πρωθυπουργίας» Ιωάννη Ράλλη ιδρύθηκαν τα Τάγματα Ασφαλείας. 

Στις 18/6/1943, ιδρύει τα Τάγματα Ασφαλείας. Σκοπός τους ήταν η βίαιη καταστολή του ένοπλου λαϊκού κινήματος, που φούντωνε μέσα στη φωτιά του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. 

Εμπνευστές και πρωταγωνιστές στη συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν οι στρατηγοί Θ. Πάγκαλος και Στ. Γονατάς, ο επιχειρηματίας εκπρόσωπος της Ζήμενς στην Ελλάδα και
υπεύθυνος της γερμανικής ραδιοφωνίας στην Αθήνα Ι. Βουλπιώτης, κ.ά. Τα Τάγματα Ασφαλείας στελεχώθηκαν από κάθε είδους αντικομμουνιστές, βασιλόφρονες, ανθρώπους του υποκόσμου, αλλά και με αξιωματικούς από το βενιζελικό χώρο και τον ΕΔΕΣ Αθήνας.

Ταυτόχρονα, την ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας επικρότησαν και ηγετικά στελέχη αστικών κομμάτων, όπως ο Θεμ. Σοφούλης.