«Μπορούμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο, αν αντισταθούμε»

 ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΝΚΟΓΛΟΥ

«Το μέλλον δεν ανήκει στη βία. Το μέλλον δεν ανήκει στη δύναμη. Στη λογική ανήκει το μέλλον...». Ο «Προμηθέας Δεσμώτης», το «μανιφέστο» του Αισχύλου, η μόνη σωζόμενη τραγωδία στην οποία κανένας από τους χαρακτήρες δεν είναι κοινός θνητός, έχει θέμα την τιμωρία του Τιτάνα Προμηθέα από τον βασιλέα των θεών, στην άκρη του κόσμου!

Η συνταρακτική τραγωδία ολοκληρώνει την καλοκαιρινή περιοδεία στις 26/9 στο Λαύριο. Η μετάφραση είναι του Γιώργου Μπλάνα, η σκηνοθεσία του Αρη Μπινιάρη, και στηρίζεται από ένα δυνατό επιτελείο πρωταγωνιστών, με τον Γιάννη Στάνκογλου στον ρόλο του Προμηθέα, του διαχρονικού συμβόλου αντίστασης απέναντι στην εξουσία.

Ο Γιάννης Στάνκογλου μιλάει σήμερα στον «Ριζοσπάστη», γι' αυτήν την παλιά, μα πάντα επίκαιρη ιστορία, αλλά και για την ανάγκη ν' αλλάξουμε επιτέλους τον κόσμο, ν' αντισταθούμε στην εξουσία που καταργεί δικαιώματα και κατακτήσεις και υπογραμμίζει την ανάγκη ύπαρξης πολλών Προμηθέων, που να παλεύουν για δικαιοσύνη και ελευθερία. Που θυσιάζονται για το καλό του συνόλου.

* * *

-- Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» γνώρισε αποθεωτικές κριτικές και γεμίζει θέατρα. Γιατί έψαχνες καιρό να ασχοληθείς με αυτό το επαναστατικό κείμενο, για τον 13ο θεό;

-- Ο Προμηθέας με κυνηγάει χρόνια τώρα. Από τότε που δουλεύαμε με την Ελένη Χατζηαργύρη στη Δραματική Σχολή, έναν μονόλογο του «Προμηθέα Δεσμώτη». Μετά βρέθηκε πάλι στον δρόμο μου ο «Προμηθέας», με τον Θόδωρο Τερζόπουλο, μέχρι και παράσταση στο εξωτερικό δώσαμε, όπου έκανα τον Ωκεανό. Είναι μακρύ το ταξίδι, η σχέση και η μελέτη μου για τον Προμηθέα.

Ηθελα πολύ να επανέλθω σ' αυτό το έργο, γιατί θεωρώ πως έχει πολλά να προσφέρει μέσα από ένα αυθεντικά επαναστατικό κείμενο, που μιλάει 100% για τον άνθρωπο. Το ταξίδι μέσα του δεν σταματάει ποτέ. Είμαι τυχερός και χαρούμενος που βρίσκομαι σ' αυτήν την παράσταση, που κάθε φορά είναι «στα κόκκινα», με απόλυτο πνευματικό, ενεργειακό και σωματικό δόσιμο. Υπάρχουν στιγμές που σκέφτομαι πως κάθε παράσταση είναι σαν να πηγαίνεις στον πόλεμο.

-- Είδες τι συμβαίνει τελικά όταν ο φόβος του θανάτου γίνεται παιχνίδι ελευθερίας;

-- Ακριβώς αυτό συμβαίνει. Αυτό λέει κι ο ίδιος ο Προμηθέας: «Το φόβο του θανάτου τούς έμαθα ν' αντέχουν με την ακλόνητη ελπίδα». Ολο αυτό ήταν κι ένα σπουδαίο μάθημα για μένα.

-- Υπάρχει έλλειψη σήμερα - κατά τη γνώμη σου - περήφανων επαναστατών, που δεν λυγίζουν στιγμή, αποφασισμένων να πολεμήσουν για τις ιδέες τους με όποιο κόστος;

-- Κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ λίγοι, δυστυχώς, οι Προμηθείς σήμερα. Εμειναν λίγοι να παλεύουν για το συνολικό καλό και να είναι μπροστά στους αγώνες για ελευθερία και δικαιοσύνη. Χρειάζεται να γίνουμε πολλοί αυτοί που δεν συμμορφώνονται «προς τας υποδείξεις».

-- Η πίστη σε κάποια υψηλή ιδέα και η υπεράσπισή της μέχρι το τέλος κάποιοι έφτασαν να θεωρούν πολυτέλεια στις μέρες μας...

-- Ο Ρεμπό έλεγε κάτι το οποίο πιστεύω ακράδαντα: «Η ζωή αξίζει να τη ζεις μόνο αν υπάρχει κάτι για το οποίο αξίζει να πεθάνεις».

-- Κάθε φορά που σε σκέφτομαι συνδυάζονται πάντα στο μυαλό μου ο Ρεμπό και ο Μπόουι...

-- (γέλια) Μα είναι οι αγαπημένοι μου αυτοί οι δύο κι εσύ το ξέρεις. Εχω διαβάσει όλα όσα τους αφορούν. Με τον Μπόουι, μάλιστα, μας ενώνει και κάτι μεταφυσικό, την ίδια μέρα, 10 Γενάρη, εγώ γεννήθηκα κι εκείνος πέθανε.

-- Αντιμετωπίζει η κυβέρνηση τα μεγάλα θέματα των φυσικών καταστροφών, αλλά και αυτά της πανδημίας, της Παιδείας, των Εργασιακών, προς όφελος του λαού;

-- Ολα τα προβλήματα που διαχειρίζεται το κράτος σήμερα, τα διαχειρίζεται με λάθος τρόπο και κατά κανόνα σε βάρος μας. Ζούμε στον απόλυτο παραλογισμό, μέσα σ' έναν καταιγισμό από φανφάρες και ψέματα. Πελαγοδρομούμε και χάνουμε ώρες πραγματικής ζωής, που δεν μας αξίζει.

-- Και ταυτόχρονα βλέπουμε τον ύπουλο τρόπο με τον οποίο καταργούνται κατακτήσεις και δικαιώματα...

-- Βέβαια, και κυρίως η ελευθερία μας. Καθημερινά βλέπουμε ότι έχουμε σοβαρούς λόγους να κατεβούμε στους δρόμους. Δεν δέχομαι την παραίτηση του κόσμου και το κόλλημα στον καναπέ. Δεν μπορώ να ακούω ότι δεν μπορούμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο. Μπορούμε! Ο καθένας από εμάς να σηκωθεί, να κινητοποιηθεί και να αντισταθεί στο σύστημα, από το δικό του μετερίζι, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες του. Για το παρόν και το μέλλον του ίδιου και των παιδιών του.

-- Εχεις ήδη τοποθετηθεί για το κίνημα του #metoo, δηλώνοντας ότι επιτέλους έπεσε άπλετο φως σε κάποιες σκοτεινές ιστορίες ανθρώπων του θεάτρου. Πιστεύεις πως αποκαταστάθηκαν αδικίες που έγιναν σε δεκάδες άτομα;

-- Πιστεύω πως τα τελευταία χρόνια ζούμε ένα τέλος εποχής. Μακάρι στη νέα εποχή να έχουμε όλοι σεβασμό στον συνάνθρωπό μας, είτε είναι ο σύντροφός μας, ο συνεργάτης μας, ο υπάλληλός μας, τα παιδιά μας, οι γονείς μας, όλοι... Δεν μπορώ να διανοηθώ να ασκήσω εξουσία από τη θέση μου και να κακοποιήσω σεξουαλικά έναν άνθρωπο. Δεν μπορώ να δεχτώ τον έρωτα με τη βία. Δεν με νοιάζει καθόλου αν κάποιος είναι μεγάλος ηθοποιός και σκηνοθέτης, αν δεν είναι καλός άνθρωπος, με ήθος, αγωγή και ευαισθησίες, δεν μετράει...

-- Αναφέρεσαι και στις περιπτώσεις των δύο που βρίσκονται στη φυλακή;

-- Με εξέπληξαν και κυρίως με θύμωσαν όσα βγήκαν στη δημοσιότητα, γιατί έχω συνεργαστεί και με τους δύο. Νομίζω, όμως, πως η Δικαιοσύνη θα κάνει όσα πρέπει να γίνουν. Κι αυτό το οφείλουμε στα πρόσωπα που μίλησαν.

«Φιμώνουν εσκεμμένα τον Πολιτισμό»

-- Πώς λες ότι θα βγει από το τούνελ ο κόσμος της Τέχνης;

-- Ελα ντε, κι εγώ αυτό αναρωτιέμαι. Αυτό που ξέρω, όμως, είναι ότι έχουμε εδώ και χρόνια φίμωμα του Πολιτισμού. Σε αυτήν τη χώρα δεν λαμβάνονται ποτέ σοβαρά υπόψη τα δύο πολύτιμα κεφάλαια που χαρακτηρίζουν την Ιστορία μας. Η Παιδεία και ο Πολιτισμός. Και δεν αντιμετωπίζονται όπως τους αξίζει γιατί δεν βολεύουν τους κυβερνώντες οι μορφωμένοι άνθρωποι και τα ανοιχτά μυαλά που διαμορφώνουν η Παιδεία και η Τέχνη. Φαίνεται κι από τον τρόπο που μας σερβίρουν μια πλαστή πραγματικότητα τα ΜΜΕ. Είναι επείγουσα η ανάγκη αλλαγής!

-- Για πρώτη φορά θα σκηνοθετήσεις - και θα πρωταγωνιστήσεις - ένα θεατρικό έργο, το «Killer Joe» του Tracy Letts για την ενδοοικογενειακή βία. Τι ακριβώς είναι;

-- Νομίζω πως μπορώ να το στηρίξω σκηνοθετικά αυτό το έργο, που ξεκινάει με μπλακ χιούμορ και καταλήγει να φωτίζει το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας και το πώς αυτή τροφοδοτείται από τη μεγαλύτερη μορφή βίας, που είναι η φτώχεια.

Στο έργο, ο Κρις, που είναι έμπορος ναρκωτικών, ανακαλύπτει πως η μητέρα του έκλεψε το απόθεμα των ναρκωτικών που είχε αναλάβει να πουλήσει για λογαριασμό μιας συμμορίας, και πρέπει να βρει γρήγορα τρόπο να σώσει τη ζωή του από τους προμηθευτές που τον κυνηγούν! Ζητάει τότε από έναν δολοφόνο, τον «Κίλερ Τζο», να δολοφονήσει τη μητέρα του για να εισπράξει την ασφάλεια ζωής της. Ο Τζο ζητάει εγγύηση κι επειδή εκείνος δεν έχει, του δίνει την αδελφή του! Η συνέχεια στη σκηνή...

-- Συμφωνείς πως το 2021 στην Ελλάδα, αν ήταν ταινία θα ήταν θρίλερ;

-- Φυσικά συμφωνώ. Θρίλερ με τα όλα του! Ενα θρίλερ με φόντο το ωραιότερο σκηνικό του κόσμου.

-- Με τον δολοφόνο, όμως, να παραμονεύει;

-- Ναι. Και όλοι νομίζουμε πως θα περάσουμε ειδυλλιακά, μέχρι να μας σφάξει.

-- Αρα, τι κάνουμε;

-- Να μη δούμε την ταινία μέχρι το τέλος. Να διακόψουμε την προβολή και ν' αντισταθούμε!

Συνέντευξη στη
Σεμίνα ΔΙΓΕΝΗ