Μάτα Χάρι

Στις 15 Οκτωβρίου 1917, η Μαργκαρέτα Ζέλε, γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο με το όνομα Μάρα Χάρι, εκτελείται δια τυφεκισμού για κατασκοπεία σε ηλικία 41 ετών.  Εκτελέστηκε ως διπλή πράκτορας και υπεύθυνη για το θάνατο χιλιάδων στρατιωτών. Το σώμα της δεν αναζητήθηκε από κανέναν και γι’ αυτό δόθηκε στους επιστήμονες για σκοπούς ιατρικής έρευνας…

Η Μάτα Χάρι φθάνει στο Παρίσι σε ηλικία 27 ετών, τον Νοέμβριο 1903. Εχει αφήσει πίσω της την γενέτειρά της Ολλανδία και τον σύζυγό της Ρούντολφ Μακ Λέοντ, αξιωματικό του Πολεμικού Ναυτικού και 20 χρόνια μεγαλύτερό της. Αναζητώντας την τύχη της , επιχειρεί να γίνει μοντέλο του ζωγράφου Οκτάβ Γκιγιονέτ. Χωρίς επιτυχία.

Στην συνέχεια χορεύει σε ιδιωτικά σαλόνια με το όνομα Lady Μακ Λέοντ, πριν γίνει διάσημη με το όνομα Μάτα Χάρι (Ο Ηλιος στα μαλαισιανά) εκτελώντας «ινδικούς χορούς», για τους οποίους δεν έχει ιδέα. Τους φαντάζεται αντλώντας από τις αναμνήσεις της κατά την παραμονή της στις ολλανδικές Ινδίες, όπου είχε ακολουθήσει τον σύζυγό της.

Ετσι, ο Εμίλ Γκιμέτ, ο ιδρυτής του μουσείου Ασιατικών Τεχνών στο Παρίσι της ανοίγει μία αίθουσα για την περίφημη παράσταση της 13ης Μαΐου 1905, όταν ξεκινά να χορεύει ως πριγκίπισσα και καταλήγει γυμνή. Το θέαμα είναι σπάνιο για την εποχή και κανονικά τιμωρείται με φυλάκιση. Για την Μάτα Χάρι είναι η αρχή της μεγάλης ζωής, το εισιτήριό της για τα μεγάλα σαλόνια.

Οι κριτικοί επιμένουν ότι οι αληθινές ινδουίστριες χορεύτριες, όχι μόνο δεν ξεγυμνώνονται, αλλά φορούν αυστηρό κοστούμι. Ομως αυτό δεν την εμποδίζει να χορεύει γυμνή στα διασημότερα θέατρα του Παρισιού, από τα Folies-Bergère μέχρι το Olympia, και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Μόνο ο διευθυντής του Odéon της δείχνει την πόρτα λέγοντας ότι δεν ξέρει να χορεύει. Οταν θα κερδίσει τη δίκη εναντίον του, θα βρίσκεται πολύ κοντά στο τέλος της καριέρας της.

Η Μάτα Χάρι ζει στη Λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων, κάνει τη ζωή ενός call-girl και έχει υπουργούς για πελάτες.

Πράκτορας H21

Ο Α’ Παγκόσμιος Πολέμος ξεσπά και η Μάτα Χάρι επιστρέφει στην Ολλανδία. Εκεί, στις αρχές του 1916, πνιγμένη στα υπέρογκα χρέη που οφείλονται στον πολυτελή της βίο, δέχεται την πρόταση γερμανού διπλωμάτη να της ξεπληρώσει τα χρέη έναντι πληροφοριών. Ετσι γίνεται ο πράκτορας H 21.

Επιστρέφει στο Παρίσι και συναντά τον λοχαγό Λαντού, αξιωματικό του 2ου Γραφείου της υπηρεσίας Αντικατασκοπείας, ο οποίος έχει ήδη υποψίες για το πρόσωπό της. Περιστοιχισμένη από υπουργούς, η Μάτα Χάρι αισθάνεται πανίσχυρη. Ο Λαντού της αναθέτει ορισμένες αποστολές και την παρακολουθεί.

Οι υποψίες ενισχύονται όταν παρουσιάζεται στο 2ο Γραφείο, στο μπουλβάρ Σεν Ζερμέν, το καλοκαίρι του 1916, και ζητά άδεια εισόδου για το Βιτέλ, όπου η Γαλλία κατασκευάζει στρατιωτικό αεροδρόμιο. Της δίνουν την άδεια, αλλά η καταδίκη της έχει ήδη υπογραφεί.

Τον Ιανούαριο 1917, εντοπίζεται ένα μήνυμα των γερμανικών υπηρεσιών που αποδεικνύει ότι η πράκτορας H 21 είναι διπλή πράκτορας. Υπάρχουν ιστορικοί που θεωρούν ότι η Γερμανία «έδωσε» τη Μάτα Χάρι γνωρίζοντας ότι οι Γάλλοι θα αποκρυπτογραφούσαν το κείμενο του μηνύματος.

Συλλαμβάνεται στις 13 Φεβρουαρίου στο δωμάτιό της στο Elysée-Palace-Hôtel και κλείνεται στη φυλακή Σεν Λαζάρ.

Στις 24 Ιουλίου καταδικάζεται σε θάνατο από το Πολεμικό Συμβούλιο. Ο υπολοχαγός Αντρέ Μορνέ, που έχει τον ρόλο του εισαγγελέα του εκτάκτου στρατοδικείου, εξασφαλίζει την καταδίκη της. «Δεν ήταν κάτι σημαντικό», θα σχολιάσει αργότερα.

Μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, ο επικεφαλής την ρωτά εάν έχει να κάνει αποκαλύψεις και εκείνη απαντά: «Καμία και , εάν είχα, θα τις κρατούσα για τον εαυτό μου».

Το ψευδώνυμό της έγινε ουσιαστικό για να περιγράφει εσαεί την πόρνη πολυτελείας-κατάσκοπο. Συνοδεύεται συχνά από το επίθετο «θρυλική». Εχει εμπνεύσει τουλάχιστο μία δεκαριά σκηνοθέτες, μεγάλο αριθμό συγγραφέων, ιστορικών. Το Dutch Νational Βallet δημιούργησε το 2015 στο Αμστερνταμ το μπαλέτο Μάτα Χάρι, σε χορογραφία Ted Brandsen και μουσική Tarik O’Regan.

 Ηρακλής Κακαβάνης