Ελένη Παπαδάκη

Η Ελένη Παπαδάκη ήταν μια πανέμορφη γυναίκα που η μοίρα την έφερε, καθώς ήταν πολύγλωσση, σπουδαγμένη και γοητευτική, να αποκτήσει σχέσεις με τους κατακτητές στην Κατοχή, όπως και με τον κατοχικό πρωθυπουργό, Ιωάννη Ράλλη. Ηταν όμως μια Ελληνίδα που μέσα από αυτές τις καταδικαστέες στα μάτια του υποδουλωμένου λαού σχέσεις της βοήθησε να γλιτώσουν πολλοί.

Γεννήθηκε το 1908 στην Αθήνα από εύπορη οικογένεια. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε σε ηλικία 17 ετών και στο Εθνικό Θέατρο προσλήφθηκε αμέσως μετά την ίδρυσή του (1931). Διακρίθηκε, με πολλές επιτυχίες.

Στην κατοχή, όπως και άλλοι της"καλής κοινωνίας",συνέχισε την πολυτελή ζωή και άρχισε τα πάρε-δώσε με τις κατοχικές αρχές.Το 1942,όταν ο κόσμος πέθαινε απο την πείνα και αντιστασιακοί εκτελούνταν απο τους ναζί, δραστηριοποιήθηκε για να μην λάβουν μισθολογικές αυξήσεις οι άλλοι ηθοποιοί του Εθνικού, γιατί δεν ήθελε να μειωθεί η μισθολογική απόσταση που τη χώριζε από αυτούς, ως πρωταγωνίστρια.

Κατηγορήθηκε για συνεργασία με τους ναζί και σχέση με τον δωσίλογο "πρωθυπουργό" Ράλλη. Καρπός της σχέσης της τον τελευταίο υπήρξαν τα προνομιούχα συμβόλαια που απέσπασε στις 1/7/1943 και 21/6/1944, που εξασφάλιζαν πανύψηλες αμοιβές αλλά και αποφασιστική εξουσία σε θέματα λειτουργίας του θεάτρου, ακόμα και στην επιλογή των έργων που θ’ ανεβάζονταν.

Γνωστές υπήρξαν και σχέσεις που καλλιέργησε με ναζιστές στρατιωτικούς, όπως ο "ωραίος Γερμανός αξιωματικός" που, σύμφωνα με την μαρτυρία του Αλέκου Λιδωρίκη, "πήγαινε κάθε βράδυ στο Εθνικό Θέατρο και την περίμενε να τελειώσει να φύγουν".

Οι ΕΑΜίτες ηθοποιοί έφτασαν στο σημείο να σαμποτάρουν την τελευταία εμφάνιση της ("Εκάβη" του Ευριπίδη), με τεχνητές λιποθυμίες μελών του χορού την ώρα της παράστασης. Η Παπαδάκη στοχοποιήθηκε ακόμα και απο δεξιές εφημερίδες, που έγραφαν ότι ο Ράλλης την είχε υπό τη προστασία του.

Τον Μάρτιο του 1944 οι εργαζόμενοι του Εθνικού απήργησαν, ζητώντας αυξήσεις. Ο Ράλλης έκλεισε το θέατρο με λοκ-άουτ. Τόσο απροκάλυπτη ήταν η σχέση της Παπαδάκη με την δωσιλογική κυβέρνηση που ακόμα και ο διευθυντής του Εθνικού Θεόδωρος Συναδινός, την προειδοποίησε "για τη συμπεριφορά της απέναντι στους συναδέλφους της" που "με τον μισθό που έπαιρναν ήταν αδύνατο να ικανοποιήσουν τις βιοτικές τους ανάγκες" και "το ρόλο που έπαιζε δίπλα στον Ι. Ράλλη".

Ο Συναδινός δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την συνεργασία της Παπαδάκη με τον δωσίλογο Ράλλη, ιδρυτή των ταγμάτων ασφαλείας, "που καθώριζε τη στάση του σύμφωνα με τις πληροφορίες που του μεταφέρανε οι καταδότες του ή απηχούσαν οι γνώμες της Ελένης Παπαδάκη".

Η Ελένη Παπαδάκη με τον δοσίλογο πρωθυπουργό Κ. Λογοθετόπουλο

Τρεις εργαζόμενες που είχαν αγωνιστεί για το μεροκάματο στο θέατρο κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, ενώ οι ναζί συνέλαβαν και βασάνισαν την προισταμένη γραφείου του θεάτρου Βάσω Αργυριάδη. Η Παπαδάκη αρνήθηκε κάθε βοήθεια και η Αργυριάδη εκτελέστηκε απο τους ναζί, επειδή αρνήθηκε να καταδώσει τους δύο ΕΑΜιτες αντιστασιακούς γιούς της.

Μετα την απελευθέρωση, 20 Οκτωβρίου 1944, η Παπαδάκη διαγράφηκε, μαζί με άλλους,από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών που κυκλοφόρησε και λίστα με τίτλο "ΟΙ ΠΡΟΔΟΤΑΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ" που περιλάμβανε και την ίδια. Η διαγραφή επικυρώθηκε απο δύο διαδοχικές γενικές συνελεύσεις μέσα στον Νοέμβριο. Στο μεσοδιάστημα, η Παπαδάκη δεν εμφανίστηκε σε δαδικασία του Σωματείου για να αντικρούσει τις κατηγορίες αλλά προσέφυγε στον..υπουργό Παιδείας Π.Χατζηπάνο.

21 Δεκεμβρίου 1944, στα Δεκεμβριανά, συνελήφθη απο μέλη της πολιτοφυλακής Γαλατσίου-Πατησίων, στο σπίτι του Γραμματέα του ΕΑΜ Θεάτρου, Δημήτρη Μυράτ.Ο ίδιος και φιλικά πρόσωπα της Παπαδάκη ενημερώθηκαν ότι θα ακολουθήσει μια ανάκριση και θα απελευθερωθεί.

Η ενημέρωση δεν ήταν αποπροσανατολιστική, αφού όπως μαρτυρά ο Βασίλης Μπαρτζιώτας (Φάνης):"Οταν τμήματα της Λαϊκής Πολιτοφυλακής συνέλαβαν τη γνωστή ηθοποιό Παπαδάκη, ερωμένη του αρχικουίσλιγκ Ράλλη,δώσαμε εντολή να μην πειραχτεί.Είχαμε να μάθουμε πολλά από αυτή":

Σε αντίθεση με τις εντολές, το ίδιο βράδυ, η Παπαδάκη μεταφέρθηκε στην Ούλεν και δολοφονήθηκε από ομάδα, επικεφαλής της οποίας ήταν ο "καπετάν Ορέστης", ο οποίος είχε κινήσει ήδη υποψίες. Υπήρχαν καταγγελίες ότι συνελάμβανε φίλα προσκείμενους στο ΕΑΜ ή ακόμα και μέλη του, για να αποσπά χρήματα και πολύτιμα είδη από τους ίδιους ή τους συγγενείς τους.Για αυτό το ΕΑΜ Πατησίων είχε αρχίσει ελέγχους και είχε αποσταλεί στην τοπική Λαϊκή Πολιτοφυλακή ο παλιός Ακροναυπλιώτης και λοχαγός του ΕΛΑΣ Νίκος Ανδρικίδης.

Η αντίδραση του ΕΛΑΣ ήταν άμεση. οι επικεφαλής του τοπικού ΙΣτ΄ τμήματος της Εθνικής Πολιτοφυλακής, με τα ψευδώνυμα «Ορέστης» και "Φώτης", συνελήφθησαν από τον Ανδρικίδη, πέρασαν από λαϊκό δικαστήριο κι εκτελέστηκαν δημόσια στην Πλατεία Κολιάτσου, μαζί με τρεις "εθνικόφρονες γυναίκες" για πληθώρα ιδιοτελών εγκλημάτων (αυθαίρετες συλλήψεις για λύτρα, εκβιασμούς, ληστείες) και με το επιβαρυντικό ενδεχομένως της προβοκάτσιας.

Το ΚΚΕ δημοσιοποίησε τις συνθήκες της δολοφονίας και την τιμωρία των υπευθύνων και προχώρησε και σε δημόσια πολιτική τοποθέτηση στο ανώτερο επίπεδο, αυτό του γραμματέα Νίκου Ζαχαριάδη.

Ενω η υπόθεση ήταν ξεκάθαρη απο την αρχή, η "υπόθεση Παπαδάκη" αμέσως εντάχθηκε στην γενικότερη "πτωματολογία" και αντικομμουνιστική υστερία. Βέβαια, Σε αντίθεση με το ΚΚΕ και τον ΕΛΑΣ, η αστική δικαιοσύνη δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά για την τιμωρία των ενόχων. Αντίθετα, δίκασε και καταδίκασε τον Ανδρικίδη και επειδή διέταξε εκτέλεση των υπαιτίων της δολοφονίας!

Η προπαγάνδα της αστικής τάξης κινήθηκε (και κινήται) σε δύο βασικές κατευθύνσεις. Η πρώτη εκδοχή-της "εθνικοφροσύνης"-είναι η παρουσίαση της Παπαδάκη ως "θύματος" του..κομμουνισμού. Η δεύτερη-Κέντρο,Σοσιαλδημοκρατία κλπ-είναι η παρουσίαση της ως "θύμα"...κουτσομπολιών συναδέλφων (δηλαδή και αγωνιστών αντιστασιακών ηθοποιών) που την..ζήλευαν και έτσι την σκότωσαν οι κομμουνιστές!

Έτσι, απο διαφορετικούς δρόμους, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο:Ξεπλένεται κάθε σχέση της Παπαδάκη με τους δωσίλογους και η δολοφονία της χρησιμοποιείται για αντικομμουνιστική προπαγάνδα.

Για την πρώτη εκδοχή αρκεί μια σύντομη ματιά στην ιστορία της και στην ιστορία του ποιοί αποκάλυψαν/εκτέλεσαν τους ενόχους. Για την δεύτερη, οι προσωπικοί ανταγωνισμοί του καλλιτεχνικού χώρου ποτέ δεν ενδιέφεραν τον ΕΛΑΣ (ούτε τον πεινασμένο λαό). Η Πολιτοφυλακή δεν χρειάζονταν κανένα..κουτσομπολιό για να συλλάβει την πασίγνωστη "φίλη" του λαομίσητου κατοχικού "πρωθυπουργού", η δράση της οποίας είχε αποκαλυφθεί και απο την αντίσταση και τον τύπο της δεξιάς.

Η προπαγάνδα για την "υπόθεση Παπαδάκη" αναπαράχθηκε μέσα απο αγιογραφίες, ακόμα και νουβέλες (πχ "Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές" του Μάνου Ελευθερίου).

Το 2019 έγινε το επόμενο βήμα: Ο τότε νέος διευθυντής του Εθνικού Δημήτρης Λιγνάδης, αποφάσισε να την..τιμήσει δίνοντας το όνομά της σε ισόγειο του REX προκαλώντας την αντίδραση του ΣΕΗ και καταιγισμό δημοσιευμάτων στον αστικό τύπο για αποκατάσταση της "συκοφαντημένης",στην πραγματικότητα για αποκατάσταση του δωσιλογισμού, πλαστογραφία των πραγματικών γεγονότων και αντικομμουνισμό. 

Η αλήθεια για την εκτέλεση της Ελένης Παπαδάκη

 Οι Πλαστογράφοι

 Η γυναίκα που ξεπλύθηκε πολλές φορές