Η μάχη στο Κεφαλάρι

Το ξενοδοχείο Σέσιλ χρησιμοποιείτο ως γραφεία Επιτελείου, της RAF

17-19/12/1944: Η μάχη στο Κεφαλάρι και η κατάληψη του αρχηγείου της RAF

Η «μάχη του Κεφαλαρίου» ξεκίνησε στις 17-12-1944 και έληξε στις 19-12-1944 με τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ να καταλαμβάνουν το Αρχηγείο της βρετανικής αεροπορίας, που στεγαζόταν στο ξενοδοχείο «Σέσιλ» στην Κηφισιά, αιχμαλωτίζοντας πάνω από 500 Βρετανούς.

Στις 19 Δεκέμβρη 1944, ο ΕΛΑΣ πετυχαίνει μια μεγάλη νίκη καταλαμβάνοντας το αρχηγείο της RAF, δηλαδή της Βρετανικής Αεροπορίας στην Κηφισιά. Οι Βρετανοί αεροπόροι στρατωνίζονται στα ξενοδοχεία Σεσίλ, Πεντελικόν και Απέργη, με βασικό το πρώτο από αυτά, όπου είχε εγκατασταθεί το αρχηγείο και το διοικητικό προσωπικό της βρετανικής αεροπορίας, συνολικής δύναμης 718 αντρών και με ισχυρή υπερασπιστική δύναμη πολυβόλων.

Σε αυτό το αρχηγείο της RAF υπάγονταν όλες οι βρετανικές και οι Ελληνικές μονάδες: Τρεις μοίρες της RAF, που στάθμευαν στα αεροδρόμια του Τατοΐου και του σημερινού Ελληνικού και μία μοίρα διώξεως της RAF που στάθμευε στη Θεσσαλονίκη. Το ξενοδοχείο Σέσιλ χρησιμοποιείτο ως γραφεία Επιτελείου, το Πεντελικόν σαν λέσχη και καταλύματα των αξιωματικών και το Παλλάς για καταλύματα των οπλιτών. Υπήρχε επίσης εκεί ένας λόχος της RAF που διέθετε και δύο ελαφρά ΑΑ πυροβόλα των 40 χιλ., για την ασφάλεια του Στρατηγείου.

Επί του θέματος αναφέρει ο Νικήτας: «Όσο και αν φαίνεται παράξενο και αδιανόητο στον κάθε άνθρωπο που διαθέτει στοιχειώδη αντίληψη, την ώρα που ο ΕΛΑΣ και το μεγαλύτερο μέρος του λαού της πρωτεύουσας μάχεται τον «υπέρ πάντων αγώνα», εκεί, πίσω από τη ράχη του, στην Κηφισιά, λειτουργεί ανενόχλητα μία σφηκοφωλιά: Το αρχηγείο της RAF στην Ελλάδα, με πάνω από 700 άντρες, που ένα μέρος από αυτούς, κάθε ημέρα, δύο βδομάδες τώρα, πάνω σε πολεμικά αεροπλάνα, με τα μυδράλια τους σπέρνουν το θάνατο στους μαχητές της λευτεριάς, ελέγχουν τις κινήσεις τους, εξαρθρώνουν τον ανεφοδιασμό τους και καίνε τις βάσεις τους».

Ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει μια προς μια τις θέσεις των Βρετανών ενώ παράλληλα αποκρούει και τις βρετανικές φάλαγγες που έρχονται σε βοήθειά τους από το κέντρο της Αθήνας. Οι Βρετανοί χτυπάνε τους ΕΛΑΣίτες και με αεροπλάνα. Ύστερα από 48ωρη σκληρή πάλη ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει το ξενοδοχείο. Αιχμάλωτοι Βρετανοί 50 αξιωματικοί (ένας στρατηγός), περίπου 500 στρατιώτες και μεγάλος αριθμός πολεμοφοδίων. Ανάμεσα σε αυτά ήταν αυτοκίνητα, ιματισμός και τρόφιμα. Από νάρκες καταστράφηκαν 2 αγγλικά τανκς. Ο ΕΛΑΣ είχε 10 νεκρούς και τραυματίες. (Ιστορία της Ε.Α. 1940-1945) Πρόκειται για το μεγαλύτερο πλήγμα που δέχθηκαν οι Βρετανοί στην Αθήνα.

Σημειώνεται ότι το Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ είχε, κατά την αρχική συγκρότησή του, 2 ταξιαρχίες με 2 συντάγματα η καθεμία (κάθε σύνταγμα είχε βασικά 3 τάγματα. Όμως στην πράξη πήρε 4 και 5) και 2 ανεξάρτητα συντάγματα: Το 5ο των βόρειων προαστίων (Μαρούσι, Χαλάνδρι, Κηφισιά, Αγία Παρασκευή, Μελίσσια, Νέα Ερυθραία μέχρι Διόνυσο) και το 6ο Σύνταγμα του Πειραιά. Η περιφρουρημένη μυστική έδρα του 5ου εφεδρικού Συντάγματος του ΕΛΑΣ Βορείων Προαστίων ήταν στην οδό Κύπρου 44, στα Αλώνια Κηφισιάς.

Παρακολουθούμε τα γεγονότα μέσα από τα ντοκουμέντα της περιόδου:

Στις 16.12.1944, η ΙΙ Μεραρχία διατάσσεται να εξουδετερώσει το ταχύτερο τους «1000 Άγγλους αξιωματικούς και στρατιώτες της Αεροπορίας που βρίσκονται στα μεγάλα ξενοδοχεία της Κηφισιάς».
Την ίδια μέρα ο Σκόμπυ σε ανακοινωθέν του ισχυρίζεται ότι ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του Πειραιά, ότι αφοπλίστηκε ο ΕΛΑΣ Σύρου και καταλήφθηκαν οι Κυκλάδες.

17-12-1944: Συνεχίζονται οι επιθέσεις του ΕΛΑΣ μέσα στην Αθήνα όπου κατέλαβε το Δημαρχείο ύστερα από μάχη. Ισχυρή δράση της αγγλικής αεροπορίας, που βάλλει με ρουκέτες, προκαλεί καταστροφές και καίει κτήρια. Ο Τσακαλώτος αναφέρει για τις 16 και 17 Δεκεμβρίου: «οι κομμουνισταί δεν προέβησαν σε καμία ενέργεια». Ο στρατηγός Πλαστήρας λέει ότι «Μία ολιγάριθμος, κακοποιός σπείρα εξ αναρχικών στοιχείων παρασκεύασεν από μακρού χρόνου και εξαπέλυσε κατά του Έθνους άγριον εμφύλιον πόλεμον αφού παρέσυρε αριθμό πατριωτών Ελλήνων είτε δια δόλου είτε δια της βίας» (Ιστορία της Ε.Α. 1940-1945).

Τις απογευματινές ώρες της ίδιας ημέρας συνεδριάζει η ηγεσία της 9ης Αχτίδας και του 5ου εφεδρικού Συντάγματος, για την επικείμενη σε λίγες ώρες μάχη που σχεδιαζόταν. Ο γραμματέας της 9ης Αχτίδας, Μίμης Νομικός, που ήταν γιατρός, έδινε οδηγίες για μάχες στις οποίες μερικοί ίσως έπαιρναν μέρος πρώτη φορά στη ζωή τους. Η ζωντάνια της φωνής του, η πειθώ και η αισιοδοξία της νίκης ήταν χαρακτηριστικά. Τελειώνοντας είπε: «Τώρα όλοι μαζί επειγόντως στο εγκαταλειμμένο Δημαρχείο Κηφισιάς να πάρουμε οπλισμό και οδηγίες για τη μάχη στο Κεφαλάρι που θ’ αρχίσει σήμερα το βράδυ».

Το Παλλάς χρησιμοποιείτο για καταλύματα των οπλιτών

Εκεί, στο Δημαρχείο θα συναντούσαν τον πολιτικό καθοδηγητή της ΙΙ Μεραρχίας, Χαρίλαο Φλωράκη, με επικεφαλής τον καπετάν Ορέστη (Μουντρίχα). Ο σ. Χαρίλαος ενημέρωσε για το περιεχόμενο της μάχης. Ο καιρός ήταν βροχερός και λίγο πριν τις 10 το βράδυ, οι οπλισμένοι ΕΛΑΣίτες βρέθηκαν στο Κεφαλάρι προς Κοκκιναρά.

Από κάποιο σημείο βρέθηκε ένας τηλεβόας, μήκους 2 μέτρων, από χοντρό χαρτόνι (από το συνεργείο διαφώτισης που δούλευε στο σπίτι του σ. Σαλιάρη στην Κηφισιά, με τεράστια συμβολή του ζωγράφου αγωνιστή Γιάννη Γαίτη. Από αυτόν τον τηλεβόα ακούστηκε στα Αγγλικά η φωνή του ΕΛΑΣ στους περιφρουρημένους από πανίσχυρους τοίχους Βρετανούς αεροπόρους, στα ξενοδοχεία που διέμεναν. Τους μιλούσε ο Γιάννης Μαραγκουδάκης, 23 χρόνων τότε, εξηγώντας τους ότι η κυβέρνηση τους, τους οδήγησε στην Ελλάδα να πολεμήσουν συμμάχους για ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. «Αυτό δεν πρέπει να το δεχτείτε» τους φώναζε, «γιατί είναι άδικο αλλά και μάταιο, καθώς είστε κυκλωμένοι από μεγάλη δύναμη του ΕΛΑΣ. Παραδοθείτε για την αποφυγή άδικης απώλειας ανθρώπων». Η βρετανική απάντηση ήρθε προς το μέρος τους με πολυβολισμούς. Η μάχη ξεκίνησε αμέσως. Στον ελαφρύ οπλισμό που είχαν οι ΕΛΑΣίτες, ερχόταν να προστεθεί ο βροχερός καιρός και η πείνα

Για την επόμενη ημέρα, δηλαδή για τις 18-12-1944, διηγείται ο Κώστας Μαραγκουδάκης:
«Η επόμενη μέρα ξημέρωσε με ανταλλαγή πυρών. Οι πιο έμπειροι από τον εφεδρικό ΕΛΑΣ, μαζί και ο καπετάνιος Νίκος Καρράς, φώναζαν να καθίσουν κάτω για να αποφύγουν τα πυρά. Έτσι, ακόμα και για προφύλαξη από αεροπορικούς πυροβολισμούς, αλλά και για αναζήτηση τροφής οι μαχητές μπήκαν σε γειτονικά πλουσιόσπιτα, τα οποία οι ιδιοκτήτες τους είχαν εγκαταλείψει. Σε λίγη ώρα ξαναγύρισαν στη μάχη.

Αγγλικά καταδιωκτικά πυροβολούσαν με κάλυκες μεγέθους 12-15 εκατοστών, ενώ στις 18.12.1944 τανκς από την Αθήνα ξεκίνησαν για να δώσουν οριστικό τέλος στη μάχη, δεν τα κατάφεραν όμως λόγω καθυστέρησης. Το ίδιο βράδυ σκοτώθηκε στη μάχη ο Γραμματέας της 9ης Αχτίδας Μίμης Νομικός, που στην προσπάθειά του να ρίξει το συρματόπλεγμα της περίφραξης του Κεφαλαρίου, σκοτώθηκε από βρετανικές σφαίρες.

Ήταν φανερό ότι οι Άγγλοι δε θα παραδίδονταν, όντας βαριά οπλισμένοι σε αντίθεση με τους ΕΛΑΣίτες».

«H πρώτη επίθεση κατά της αγγλικής αυτής βάσης ενεργείται την 18η του Δεκέμβρη και αποτυγχάνει. Μετά την πρώτη αυτή αποτυχία, η Κομματική Οργάνωση Κηφισιάς παραμέρισε τη Διοίκηση του Εφεδρικού ΕΛΑΣ και καταστρώθηκε αμέσως πλήρες σχέδιο επιχείρησης από τη Διοίκηση της 2 ης Μεραρχίας.

Η διεύθυνση αυτής της επιχείρησης ανατέθηκε στον επιτελάρχη Γ. Σαμαρίδη και η εκτέλεση στο διοικητή του 34ου Συντάγματος Νταλιάνη. Ο Επιτελάρχης μας, προβλεπτικός όπως πάντα, για να έχει εξασφαλισμένη την επάρκεια πυρομαχικών, γιατί πράγματι υπήρχαν ελλείψεις, την παραμονή της επιχείρησης ανέθεσε στον Καπετάνιο του λόχου Διοίκησης της Μεραρχίας, Αλέξανδρο, την αποστολή να φορτώσει και να μεταφέρει ασφαλώς από την αποθήκη μας στο Χλεποτσάρι, ταινίες πολυβόλων, βλήματα ολμίσκων και μερικές κάσες δυναμίτη.
Παρ' ότι η μεταφορά με φορτηγό αυτοκίνητο από αυτή τη μακρινή απόσταση ήταν πολύ επικίνδυνη, γιατί τα αγγλικά αεροπλάνα ερευνούσαν συνεχώς τον Αττικό ουρανό, αυτό το πολύτιμο πολεμικό υλικό το βράδυ της 18ης του Δεκέμβρη, μας παραδόθηκε στη Μαγκουφάνα.

Ο Νταλιάνης με τον Σαμαρίδη μας ανέπτυξαν το σχέδιο της επιχείρησης και καθόρισαν την αποστολή κάθε τμήματος.
Κύριος στόχος του 1ου Τάγματος ορίστηκε το ξενοδοχείο «Πεντελικόν» και δευτερεύων στόχος το ξενοδοχείο «Απέργη» (Νικήτας).

Την 23η ώρα της 18ης του Δεκέμβρη τα τμήματα μας ενήργησαν επίθεση ταυτόχρονα σε όλους τους στόχους που ήταν τα ξενοδοχεία «Πεντελικόν», «Απέργη», «Παλλάς» και «Σέσιλ».
Οι Άγγλοι αντέταξαν ισχυρή άμυνα. Έβαζαν από τα παράθυρα των ξενοδοχείων και το πλησίασμα ήταν πολύ δύσκολο ακόμα και σε αυτό το θωρακισμένο που διαθέταμε.
Τότε εφαρμόσαμε το σύστημα του τυφλώματος. Σε κάθε οπλοπολυβολήτη ακόμα και σε μεμονωμένους σκοπευτές αναθέσαμε να βάζει καθένας σε ένα ορισμένο παράθυρο που να μη μπορεί να ξεμυτίσει κανείς. Κατ' αυτόν τον τρόπο το θωρακισμένο με την ομάδα καταστροφών μπόρεσε και πλησίασε ως την είσοδο του ξενοδοχείου. Οι δυναμιτιστές πήδηξαν κάτω και με τον ομαδάρχη τους Γκίκα μπροστά, όρμησαν στην είσοδο, κόλλησαν μερικές δέσμες δυναμίτη, άναψαν τα φυτίλια και απομακρύνθηκαν.

Σε ελάχιστο χρόνο μία τρομερή έκρηξη τράνταξε το κτίριο. Τα τζάμια σπάσανε και ένας τοίχος του πρώτου ορόφου κατέπεσε. Αλλά η δόνηση συντάραξε και τα διπλανά κτίρια και ο ορυμαγδός από τα σπασμένα τζάμια που πέφτανε έφερε πανικό στους ενοίκους.
Με το χωνί φώναζαν οι αντάρτες στους Άγγλους (στη γλώσσα τους) «παραδοθείτε γιατί σε λίγο όλο το ξενοδοχείο θα γκρεμιστεί». Οι Άγγλοι έντρομοι άρχισαν να ανεμίζουν λευκά πανιά, σεντόνια και πετσέτες.

Αυτή ακριβώς τη στιγμή, ο ανθυπόλαρχος Κώστας Κοντός (Λαοκράτης) επικεφαλής μίας διμοιρίας, όρμησε μέσα στο κτίριο και το κατέλαβε. Οι αξιωματικοί και όσοι άλλοι βρίσκονταν στο «Πεντελικό» κατέβηκαν και παραδόθηκαν.

Η ίδια τακτική ακολουθήθηκε, ταυτόχρονα και από τα άλλα τμήματα μας στο «Σέσιλ» και στο «Παλλάς».

Λίγο πριν τα ξημερώματα όλοι οι εντός των ξενοδοχείων Άγγλοι είχαν παραδοθεί».

Tο Πεντελικόν χρησιμοποιείτο σαν λέσχη και καταλύματα των αξιωματικών.

Ο Νικήτας αντίστοιχα, διηγείται:
«Μετά από επανειλημμένες εκκλήσεις των Άγγλων, όταν δέχτηκαν τη δική μας επίθεση, η διοίκηση τους απέστειλε 20 άρματα μάχης, τα οποία όμως έφτασαν αργά. Δύο από αυτά πάτησαν νάρκες και καταστράφηκαν.
Τα αγγλικά άρματα έκαναν μία θεαματική είσοδο στην Κηφισιά με πολυβολισμούς προς όλες τις κατευθύνσεις. Πλην, αργά. Γιατί οι αντάρτες με τους αιχμαλώτους και το πολεμικό υλικό είχαν φροντίσει να βρίσκονται μακριά».
Το θέαμα ήταν ενδιαφέρον, με μερικούς γενειοφόρους αντάρτες μπροστά από κάθε εκατοντάδα Άγγλους, μία ατελείωτη φάλαγγα να πορεύεται, τα αγγλικά αεροπλάνα να πετάνε σε χαμηλό ύψος, ανίσχυρα να μας βλάψουν. Όλος ο οπλισμός, τα πυρομαχικά και λοιπά εφόδια αυτής της αγγλικής βάσης, πέρασαν στα χέρια μας. Και όλο αυτό το υλικό φροντίσαμε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να το απομακρύνουμε».

Το ανακοινωθέν της ΚΕ του ΕΛΑΣ της ημέρας εκείνης αναφέρει:
«Τμήματα του ΕΛΑΣ συμπλακέντα με αγγλικήν μονάδαν εις Κηφισσιάν απόψει εκυρίεψαν τον βαρύ οπλισμό τούτων μεταξύ των οποίων 4 πυροβόλα και 2 αυτοκίνητα...».

19-12-1944:
Στο Ριζοσπάστη της ημέρας εκείνης δημοσιεύεται απόφαση του Π.Γ. της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε.:
«Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ!
ΕΛΛΗΝΕΣ ΞΑΝΑ ΕΠΙ ΠΟΔΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ!
ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ! ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ!

….Αυτός ο αγώνας αποτελεί καταπληκτική φάση του ίδιου απελευθερωτικού αγώνα, που διεξάγει από τρία χρόνια στο πλευρό των ενωμένων εθνών, ο Ελληνικός λαός για τη Λευτεριά, την Ανεξαρτησία της χώρας, για τη Δημοκρατία και τη Λαϊκή Κυριαρχία και είναι εξ ίσου δίκαιος, εθνικός, λαϊκός, Δημοκρατικός αγώνας σύμφωνα με τις αρχές του συμμαχικού πολέμου [...]

Οι κυβερνήσεις του Καΐρου Τσουδερού και Παπανδρέου …..αδιαφορούντες για τον Εθνικό αγώνα απόβλεπαν σ’ ένα μοναδικό σκοπό: Να συντρίψουν τις λαϊκές δημοκρατικές δυνάμεις και να επιβάλλουν καινούργια φασιστική δικτατορία με τον Γλυξμπουργκ. Παρ’ όλες αυτές τις αντιδράσεις το Κ.Κ.Ε. μαζί με το ΕΑΜ κράτησε έντιμα τη σημαία του αντιφασιστικού πολέμου στο πλευρό των συμμάχων...».

550 αξιωματικοί και οπλίτες της βρετανικής αεροπορίας παραδίδονται στον ηρωικό ΕΛΑΣ. Έπεσε στα χέρια του ΕΛΑΣ πολύτιμο υλικό. Αναπτερώνεται το ηθικό του ΕΛΑΣ και ο Λαός πανηγυρίζει. Οι βρετανοί τραυματίες μεταφέρθηκαν για παροχή βοήθειας, ενώ οι αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στη Στερεά Ελλάδα σε περιοχές που ακόμα ο ΕΛΑΣ ήταν κυρίαρχος.

Ανάμεσα στους συνοδούς ήταν ο Τάκης Μαραγκουδάκης, μικρός αδελφός του Κώστα, η κομμουνίστρια Ρόζα Αϊβαλιώτη, ο νεαρός ΕΠΟΝίτης Ευγένιος Βέργος και πολλοί άλλοι μέχρι να τους παραλάβει ικανή δύναμη του ΕΛΑΣ και να τους μεταφέρει στη Δυτική Στερεά από όπου και απελευθερώθηκαν μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας.

Ο ΕΛΑΣ σε αυτή την επιχείρηση είχε 10 νεκρούς. Μεταξύ αυτών ήταν Μίμης Νομικός, που ήταν επικεφαλής ομάδας καταστροφών κατέλαβε την είσοδο του «Σέσιλ». Μαζί του σκοτώθηκαν και αρκετοί ακόμα από την ομάδα του. Οι Άγγλοι είχαν 85 νεκρούς.

Ο Γιάννης Μαραγκουδάκης, που είχε μιλήσει με τον τηλεβόα, διατάχθηκε να σπεύσει σε κάποιο από τα ξενοδοχεία που είχαν μεταφερθεί τραυματίες για περίθαλψη. Δυστυχώς τον πρόλαβαν τα βρετανικά τανκς, τον συνέλαβαν και τον έστειλαν στην Ελ Ντάμπα στην Αφρική, σε στρατόπεδο, μέχρι τη Συμφωνία της Βάρκιζας.

Στις 19-20/12 δημοσιεύθηκαν ανακοινώσεις και τηλεγραφήματα από την ΚΕ του ΕΛΑΣ, τη ΙΙ Μεραρχία, του Γιώργη Σιάντου, το Α’ Σώμα Στρατού που αναφέρονται στη μάχη.

Στις 20-12-1944 ο Ριζοσπάστης δίνει το στίγμα αναφέροντας πως: «Ο θρίαμβος του ΕΛΑΣ στην Κηφισιά δείχνει τι θαύματα μπορεί να πετύχει ένας επαναστατημένος λαός: Εμπρός για μεγαλύτερες στρατιωτικές και λαϊκές επιτυχίες! Ώσπου να σταματήσει η βάρβαρη επέμβαση του Λήπερ-Σκόμπυ!».

Σε αντίστοιχο τόνο στην έκδοση της ΕΠΟΝ αναφέρεται: «Ο λαογέννητος ΕΛΑΣ συντρίβει τους νέους επιδρομείς. Αντάρτες του βουνού και ΕΛΑΣίτες της πόλης χάρισαν μια ακόμα περίλαμπρη νίκη του λαού μας. Οι ΕΛΑΣίτες μας πολέμησαν με πρωτοφανή ηρωισμό τους εγγλέζους που βρίσκονταν οχυρωμένοι στα ξενοδοχεία»

Ενώ το Δελτίο Ειδήσεων της ΚΟΑ της ίδιας ημέρας έχει το εξής περιεχόμενο:
«ΝΙΚΑΕΙ Ο ΛΑΟΣ! ΝΙΚΑΕΙ Ο ΕΛΑΣ!
Δύο μεγάλες, δύο περίλαμπρες νίκες γιορτάζει ο λαός μας. Την κατάληψη του Αρχηγείου της Βρετανικής Αεροπορίας στην Κηφισιά και την κατάληψη των φυλακών Αβέρωφ. Ο ΕΛΑΣ ύστερα από ορμητική επίθεση στα ξενοδοχεία της Κηφισιάς, όπου στεγαζόταν το Αρχηγείο της Βρετανικής Αεροπορίας, κατέλαβε όλα τα ξενοδοχεία».

Οι μετέπειτα εξελίξεις.
Από τις 20 Δεκέμβρη η πλάστιγγα της σύγκρουσης άρχισε να γέρνει σαφώς προς την πλευρά των αστικών-βρετανικών δυνάμεων, με τον ΕΛΑΣ να περνά κυρίως σε θέσεις άμυνας. Ταυτόχρονα, στις περιοχές που καταλάμβαναν, εκατοντάδες άνθρωποι συλλαμβάνονταν, φυλακίζονταν, κλείνονταν σε στρατόπεδα, βασανίζονταν, μόνο και με την υποψία της συνεργασίας τους με το ΚΚΕ και το ΕΑΜ.
Η πείνα αποτέλεσε επίσης βασικό όπλο των αστικών δυνάμεων.
Παρότι η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ αρνήθηκε την παράδοση των όπλων και την επανάληψη της συμφωνίας του Λιβάνου, επανέλαβε τη θέση του ΕΑΜ για συγκρότηση κυβέρνησης «πραγματικής εθνικής ενότητας» με πρωθυπουργό «κοινής εμπιστοσύνης», στην οποία ο ΕΛΑΣ θα παρέδιδε τον οπλισμό του.

Αξιολογώντας τις εξελίξεις στα πεδία των μαχών (τη συντριπτική υπεροπλία του αντιπάλου, τη μη δυνατότητα άμεσης ενίσχυσης του ΕΛΑΣ και τον κίνδυνο υπερφαλάγγισης των δυνάμεών του στην πρωτεύουσα), η ΚΕ του ΕΛΑΣ εξέδωσε λίγο πριν τα μεσάνυχτα της 4ης προς 5η Γενάρη 1945 διαταγή για γενική σύμπτυξη προς Πεντέλη - Πάρνηθα. Η σύμπτυξη του ΕΛΑΣ πραγματοποιήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας έως το πρωί, με απόλυτη πειθαρχία και συνοχή. Χιλιάδες άοπλοι πολίτες, μέλη των μαζικών λαϊκών οργανώσεων, του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, ακολούθησαν τον ΕΛΑΣ σε αυτήν την πορεία.

Η υποχώρηση του ΕΛΑΣ συνεχίστηκε τα επόμενα 24ωρα υπό τις αδιάκοπες επιθέσεις των Βρετανών και ειδικά της αεροπορίας. Τελικά, στις 11 Γενάρη υπογράφτηκε στην Αθήνα ανακωχή, με την οποία ο ΕΛΑΣ υποχρεωνόταν να αποσυρθεί, ως τις 18 Γενάρη 1945, από την Αττική, μεγάλα τμήματα της Στερεάς και της υπόλοιπης Ελλάδας.

Στο λεύκωμα που κυκλοφόρησε η ΚΟ Κηφισιάς για τη Μάχη του Κεφαλαρίου, περιέχονται ονόματα μαχητών και μαχητριών του ΕΛΑΣ που συμμετείχαν στη μάχη του Κεφαλαρίου, όπως προέκυψαν από την μελέτη των διηγήσεων και των ντοκουμέντων. Ο κατάλογος αυτός απέχει πολύ από το να είναι ολοκληρωμένος και καλεί κάθε φίλο και σύντροφο, κάθε απόγονο μαχητή ή μαχήτριας του ΕΛΑΣ που έχει στοιχεία στη διάθεσή του, να συνδράμει στον εμπλουτισμό του:

Γιάννης Αλεξάνδρου (Διαμαντής)
Ρόζα Αϊβαλιώτη
Βαργιάννης (Αξιωματικός πεζικού)
Ελένη Γεωργαντά ή Σαββατιανού
Γκίκας
Νίκος Καρρά; (καπετάνιος)
Κάτσας (γιατρός)
Καψαμπέλης
Σπύρος Κάσκαρης
Κώστας Κοντός (ψευδ. Λαοκράτης)
Γιάννης Μαραγκουδάκης
Κώστας Μαραγκουδάκης
Γιάννης Μαχαιρίδης
Νικήτας (Καπετάνιος)
Μίμης Νομικός (γραμματέας της 9ης Αχτίδας)
Νταλιάνης (Διοικητής 34ου Συντάγματος)
Γ. Σαμαρίδης (επιτελάρχης)
Ορέστης (καπετάνιος, Μουντρίχας)
Πουλημένος
Πουτσής
Τάκης Σαρρής (Διοικητής)
Προκόπης Τζάνος (στρατιωτικός)
Ειρήνη Τατασοπούλου
Τσιγαρίδας (στρατιωτικός)
Χαρίλαος Φλωράκης

Ο αγώνας τους, ο ηρωισμός τους και η αυτοθυσία τους για το μέλλον και το καλό του λαού μας αποτελούν την πυξίδα για τις επόμενες γενιές.