Νίκος Τεμπονέρας

 
Ο Νίκος Τεμπονέρας, γεννήθηκε το 1953, ήταν καθηγητής μαθηματικών σε Λύκειο της Πάτρας, μέλος της ΕΛΜΕ Αχαϊας.

Δολοφονήθηκε, από μέλη της  ΟΝΝΕΔ, στις 8 Γενάρη του 1991, κατά τη διάρκεια των μαθητικών κινητοποιήσεων της περιόδου 1990 – 1991.

Στα τέλη του 1990 τη χώρα κυβερνούσε η Νέα Δημοκρατία, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Υπουργό Παιδείας τον Βασίλη Κοντογιαννόπουλο. Ο χώρος της Παιδείας βρισκόταν σε αναβρασμό, εξαιτίας της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που προωθούσε η κυβέρνηση. Με το πολυνομοσχέδιο που θα έφερνε στη Βουλή ρυθμίζονταν θέματα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (κατάργηση αδικαιολόγητων απουσιών, επιβολή «ομοιόμορφης» ενδυμασίας και «πειθαρχικού ελέγχου» της εξωσχολικής ζωής, επανακαθιέρωση προσευχής, έπαρσης της σημαίας και εκκλησιασμού) και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ, περικοπές κοινωνικών παροχών σε φοιτητές κ.ά.). Το 70% των σχολείων βρισκόταν υπό κατάληψη, ενώ καθημερινό φαινόμενο ήταν οι διαδηλώσεις στις μεγάλες πόλεις της χώρας.(…)

Γύρω στις 10:30 μ.μ. της 8ης Ιανουαρίου 1991, μέλη της ΟΝΝΕΔ προσπάθησαν να ανακαταλάβουν το 3ο Γυμνάσιο – Λύκειο Πάτρας. Κατά τη διάρκεια συμπλοκής που επακολούθησε βρέθηκε νεκρός, χτυπημένος με σιδερολοστό στο κεφάλι, ο καθηγητής του σχολείου Νίκος Τεμπονέρας, που είχε προστρέξει να βοηθήσει τους καταληψίες μαθητές του.

Την επομένη, ο Υπουργός Παιδείας Βασίλης Κοντογιαννόπουλος υπέβαλε την παραίτησή του και θεωρήθηκε από τον Τύπο ως το εξιλαστήριο θύμα της κυβέρνησης για την εκτόνωση της κρίσης. Νωρίτερα, είχε κατηγορηθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου ως ηθικός αυτουργός της δολοφονίας Τεμπονέρα. (Τα επόμενο χρόνια, όταν η υπόθεση είχε καταλαγιάσει, ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος προσχώρησε στο ΠΑΣΟΚ και αναδείχθηκε στέλεχος των κυβερνήσεων Σημίτη). Στη θέση του στο Υπουργείο Παιδείας τοποθετήθηκε ο Γιώργος Σουφλιάς, ο οποίος ανακοίνωσε την απόσυρση όλων των επίμαχων νομοθετημάτων και την έναρξη διαλόγου για την παιδεία «από μηδενική βάση».

“Καταλήψεις που είχαν απλωθεί σαν χείμαρρος στα γυμνάσια και τα λύκεια όλης της Ελλάδας, κόντρα στο σκοταδισμό που επιχειρούσε να επιβάλει η κυβέρνηση της ΝΔ μέσω του υπουργού Παιδείας Β. Κοντογιαννόπουλου. Πάνε 5 χρόνια από τότε που οι ομάδες κρούσης της ΟΝΝΕΔ στην Πάτρα δολοφόνησαν τον καθηγητή Νίκο Τεμπονέρα, κατά τη διάρκεια της ανακατάληψης στο σχολικό συγκρότημα της Πάτρας, που στεγάζονταν τα λύκεια 3ο, 4ο, 5ο, 6ο και 7ο.Ολα ξεκίνησαν από νωρίς το απόγευμα όταν οι ομάδες της ΟΝΝΕΔ που είχαν οργανωθεί από επιφανή στελέχη της ΝΔ στην πόλη, έπαιρναν στη σειρά τα σχολεία της πόλης και επιτίθονταν εναντίον των μαθητών, των καθηγητών και των γονιών τους που τους συμπαραστέκονταν. Τα επεισόδια κλιμακώνονται όλο εκείνο το βράδυ της 8ης του Γενάρη στην Πάτρα, παίρνοντας πρωτοφανείς διαστάσεις. Λίγο αργότερα η είδηση έσκασε σαν βόμβα στα υπό κατάληψη σχολεία από άκρη σε άκρη της χώρας. “Τραμπούκοι της ΟΝΝΕΔ στην Πάτρα σκότωσαν καθηγητή”.Σύγχυση τις πρώτες ώρες, πανικός σε κάποιους, οργή στους περισσότερους.

Σε λιγότερο από 48 ώρες πραγματοποιείται στο κέντρο της πρωτεύουσας η μεγαλύτερη και μαχητικότερη διαδήλωση στη μεταπολιτευτική ιστορία του εκπαιδευτικού κινήματος. Χιλιάδες μαθητές συμμετέχουν στην πορεία που είχαν αποφασίσει να λήξει με τρίωρη καθιστική διαμαρτυρία στην Ομόνοια. Η κυβέρνηση,όμως, δεν επέτρεψε κάτι τέτοιο. Τρομοκρατημένη από τον παλμό και τη μαχητικότητα αποφασίζει να διαλύσει βίαια τους μαθητές. Πυρκαγιά στο “Κάπα Μαρούσι”, πέντε νεκροί από τις φλόγες.

Κανένας δεν πίστεψε τότε ότι η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα ήταν ατύχημα, ότι ήταν έργο κάποιων θερμοκέφαλων, γιατί όλοι ήξεραν ότι ήταν κυβερνητικό σχέδιο οι ανακαταλήψεις. Το ίδιο σκηνικό παρουσιάζεται και σε άλλα σχολεία της χώρας. Το 4ο Λύκειο Θεσσαλονίκης, το 2ο Λύκειο Αγίας Παρασκευής, το 1ο Λύκειο Ζωγράφου, το 63ο Λύκειο Βοτανικού, το 2ο Λύκειο Ν. Σμύρνης είναι μόνο μερικά από τα σχολεία που επιτέθηκαν εκείνο το βράδυ οι ομάδες κρούσης τραμπούκων της ΜΑΚΙ και της ΟΝΝΕΔ. Ολα αυτά σφιχτοδεμένα με τον “κομμουνιστικό δάκτυλο” που ανακάλυψε η κυβέρνηση πίσω από τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του εκπαιδευτικού κινήματος και με τις βίαιες επεμβάσεις των ΜΑΤ κατά των μαθητικών συλλαλητηρίων.

Αυτόπτες μάρτυρες στη δολοφονική επίθεση στην Πάτρα καταγγέλλουν την παρουσία και τη συμμετοχή στη δολοφονία του προέδρου της ΟΝΝΕΔ της Πάτρας, Γιάννη Καλαμπόκα,καθώς και των άλλων επιφανών στελεχών της ΟΝΝΕΔ, Μαραγκού και Σπίνου.Τελικά, οι Μαραγκός και Σπίνος κρίθηκαν αθώοι για τη δολοφονία του καθηγητή, ο Καλαμπόκας δικάζεται πρωτόδικα σε ισόβια φυλάκιση. Στην έφεση η ποινή του μειώνεται σε 17 έτη, ενώ στις 19 Γενάρη φέτος πρόκειται να εκδικαστεί στον Αρειο Πάγο η αίτησή του για αναίρεση της ποινής του. Οσο για τους ηθικούς αυτουργούς, αυτοί δε βρέθηκαν ποτέ…”

Από ρεπορτάζ του Ριζοσπάστη  (9/1/1996)

Στο αστυνομικό μέρος της υπόθεσης, ως δράστες της δολοφονίας Τεμπονέρα κατηγορήθηκαν ο πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και δημοτικός σύμβουλος Ιωάννης Καλαμπόκας, και το μέλος της τοπικής ΟΝΝΕΔ Αλέκος Μαραγκός. Συνελήφθησαν και οι δύο και προφυλακίστηκαν.

Στις 10 Ιανουαρίου 1991 πραγματοποιήθηκε μεγάλο συλλαλητήριο στην Αθήνα, στο οποίο πήραν μέρος γύρω στα 100.000 άτομα. Ήταν επεισοδιακό και είχε τραγική κατάληξη. Από τις συγκρούσεις ΜΑΤ και διαδηλωτών έπιασε φωτιά το πολυκατάστημα «Κάπα-Μαρούσης» στην Πανεπιστημίου, με αποτέλεσμα να βρουν τον θάνατο τέσσερις άνθρωποι. Την πυρκαϊά προκάλεσε ένα καπνογόνο που ρίχτηκε από τους αστυνομικούς. (…) Οι μαθητές ξαναγύρισαν στα μαθήματά τους στις 13 Ιανουαρίου.

Στο δικαστικό μέρος της υπόθεσης Τεμπονέρα, ο Αλέκος Μαραγκός απαλλάχθηκε με βούλευμα για τη δολοφονία του καθηγητή και στο εδώλιο κάθισε ως βασικός αυτουργός ο Ιωάννης Καλαμπόκας. Η δίκη του διάρκεσε σχεδόν ένα χρόνο (22 Ιουνίου 1992 – 9 Μαρτίου 1993) και έγινε στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Βόλου. Πρωτοδίκως καταδικάσθηκε σε ισόβια για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως, χωρίς να του αναγνωρισθεί κανένα ελαφρυντικό.

Λίγους μήνες αργότερα έγινε η δίκη του σε δεύτερο βαθμό (7 Δεκεμβρίου 1993 – 19 Απριλίου 1994) ενώπιον του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Λάρισας. Οι δικαστές του αναγνώρισαν ελαφρυντικά και τον καταδίκασαν σε κάθειρξη 17 ετών και τριών μηνών. Το 1996 άσκησε αναίρεση, προκειμένου να του αναγνωρισθεί το ελαφρυντικό του «βρασμού ψυχικής ορμής», αλλά το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λάρισας (1 Οκτωβρίου 1996 – 17 Οκτωβρίου 1996) δεν του αναγνώρισε και διατήρησε την ποινή 17 ετών και τριών μηνών, η οποία αργότερα μειώθηκε κατόπιν νέας επιμέτρησης στα 16 χρόνια και 9 μήνες. Στις 2 Φεβρουαρίου 1998 αφέθηκε ελεύθερος, αφού εξέτισε τα 3/5 της ποινής του. (…) 

Το 3ο Λύκειο Πάτρας, τόπος του φονικού, φέρει το όνομα του Νίκου Τεμπονέρα.