Αντιφασίστες στρατιώτες της Βέρμαχτ στην Ελλάδα ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

 
Γερμανός με το ψευδώνυμο Λεωνίδας, του ΕΛΑΣ Λακωνίας και το σκυλί του ο Γκραφ.

Μια ενδιαφέρουσα ιστορία των Γερμανών αντιφασιστών αξιωματικών είναι αυτή του Λεωνίδα. Ο Λεωνίδας ήταν Γερμανός αξιωματικός και εκπαιδευτής σκύλων, υπασπιστής του Γερμανού Διοικητή της ευρύτερης περιοχής.

Αυτομόλησε μαζί με τον εκπαιδευμένο σκύλο Γκραφ και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ αναλαμβάνοντας καθήκοντα στο Λόχο Διοικήσεως της Ταξιαρχίας. Στις μάχες αναλάμβανε να μιλά με τηλεβόα στους Γερμανούς και να τους καλεί να προσχωρήσουν στον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος μαζί με τον Γκραφ στη μάχη της Καλαμάτας. Έξω από το ξενοδοχείο «Πάνθεον», όπου είχαν ταμπουρωθεί οι ταγματασφαλίτες, ο Λεωνίδας σύρθηκε σε ένα χαντάκι με τον Γκραφ, του έδωσε τέσσερις μικρές νάρκες σαν τα πιατάκια του γλυκού και ο σκύλος τα έβαλε σε ισάριθμες γωνιές του ξενοδοχείου, το οποίο και ανατινάχτηκε. Ο Λεωνίδας τραυματίστηκε τελικά στη μάχη και μετά την ανάρρωσή του συνέχισε τη δράση του.

Στην Ελλάδα, με βάση τις πολιτικές πεποιθήσεις των αυτομόλων από τα τμήματα 999, στον ΕΛΑΣ, μπορούμε σύμφωνα με την έκθεση του ταγματάρχη μετεωρολόγου Dr. George Eckert (καθοδηγητή της Αντιφασιστικής Επιτροπής Γερμανών και σύνδεσμός της με την Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, Ο.Μ.Μ. - ήταν διοικητής των μετεωρολογικών σταθμών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης που λειτουργούσαν στην Θεσσαλονίκη) να έχουμε την εξής ταξινόμηση. (Περιοδικό « Εθνική Αντίσταση», Συλλογή Ενάτη, Δεκέμβρης 1966):
Κομμουνιστές 30%, Σοσιαλδημοκράτες 24%, Δημοκράτες 15%, Καθολικού Κόμματος 6%, Υπόλοιποι, χωρίς πολιτικό προσανατολισμό. Ταπεινού, κατωτέρου ποιού 21%. Στα τέλη του Ιούλη του 1944, στη χώρα μας λειτούργησε η A.K.F.D., δηλαδή η Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση "Ελεύθερη Γερμανία", στα πρότυπα ανάλογων οργανώσεων που είχαν δημιουργηθεί στην Σοβιετική Ένωση, στη Γαλλία, στην Ολλανδία και στο Βέλγιο, πάντα με πρωτοβουλία της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας. Δούλεψε πολύ καλά, κυρίως στον τομέα της διαφώτισης στις γερμανικές μονάδες. Η A.K.F.D είχε στενότατη συνεργασία με το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, το οποίο της προμήθευε το απαραίτητο υλικό για το τύπωμα αφισών και φυλλαδίων που μοιράζονταν στα γερμανικά στρατόπεδα. Μετά τα γεγονότα του Ιουλίου του 1944 στη Γερμανία, υπήρξε ένας σημαντικός αριθμός Γερμανών που αυτομόλησε από τις γερμανικές μονάδες και προσχώρησε στις τάξεις του ΕΛΑΣ.

Για όλα τα γεγονότα που σχετίζονται με το ολοκαύτωμα των Καλάβρυτων, είναι πολύ καλή και μάλλον κλασική τώρα πια, η μελέτη του Γερμανού Χέρμαν Μάγιερ, «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα - Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα», από την Εστία (2004). Αν διαβάσει κανείς το βιβλίο, θα δει ότι συμφωνεί απόλυτα με τα γεγονότα όπως ακριβώς τα παραθέτει το αφιέρωμα που κάνει το Κομμουνιστικό Κόμμα Αυστρίας στο site που υπάρχει πιο πάνω, όσο αφορά την 999 πειθαρχική μονάδα του γερμανικού στρατού.

Αξίζει όμως μια αναφορά σε ένα γενναίο κομμουνιστή που υπηρετούσε σε αυτή τη μονάδα, σε έναν στρατιώτη που προσπάθησε με τις γνωστές παλιές καλές μπολσεβίκικες μεθόδους να αλλάξει τη στρατιωτική κατάσταση σε βάρος του Άξονα, οργανώνοντας ανταρσία του γερμανικού στρατού στην Πελοπόννησο. Αναφέρομαι στον Βερολινέζο κομμουνιστή Werner Illmer, άγνωστο σχεδόν στην Ελλάδα, αλλά με πολλές τιμές στην πρώην Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία. Για τους γνώστες της γερμανικής, εξαιρετική είναι η αναφορά που κάνει στην Αντιφασιστική Οργάνωση των Γερμανών στρατιωτών, ο μαρξιστής νομικός Wolfgang Abendroth (1906-1985), ο οποίος υπηρετούσε τότε στη 999 μονάδα της Πελοποννήσου και ήταν μέλος αυτής της αντιναζιστικής στρατιωτικής οργάνωσης.
https://de.wikipedia.org/wiki/Wolfgang_Abendroth

Ας δούμε τι γράφει ο Μάγιερ για τον ηρωικό Werner Illmer: (Χέρμαν Μάγιερ, «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα - Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα»).

O Βέρνερ Ίλλμερ μετά από τετράχρονη φυλάκιση ως κομμουνιστής εντάχθηκε απευθείας στα 999. Ο Ίλλμερ ανήκε στον στενό κύκλο της «Οργάνωσης Γερμανών Αντιφασιστών στην Πελοπόννησο», (Verbanddeutscher Antifaschisten auf dem Pelopones), την οποία ίδρυσαν στις 20 Ιουλίου 1944 στο χωριό Τρόπαια, με τον όχι και τόσο ευκαταφρόνητο στόχο να στασιάσουν κατά της γερμανικής Βέρμαχτ και να αναλάβουν «στην κατάλληλη στιγμή τη διοίκηση». Ενώ το κέντρο αυτής της παράνομης οργάνωσης βρισκόταν στην Αμαλιάδα, στους κόλπους του 4ου τάγματος πεζικού 999 αμύνης πόλεων και φρουρίων, οι συνωμότες είχαν εξαπλώσει τις δραστηριότητες τους και σε λόχους άλλων ταγμάτων. Στην προσπάθεια τους υποστηρίχθηκαν από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τους Βρετανούς συνδέσμους, οι οποίοι τους προμήθευαν υλικό προπαγάνδας και αντιφασιστικά φυλλάδια. Ενώ οι Βρετανοί έριχναν το υλικό τους με αεροπλάνα, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αναπαρήγε τα φυλλάδια του στα τυπογραφεία της αντίστασης και τα μοίραζε με τη βοήθεια των συνωμοτών, οι οποίοι έθεταν τη ζωή τους σε μεγάλο κίνδυνο, στις μονάδες.
Όταν πλέον κινδύνευε να συλληφθεί, ο Ίλλμερ κατέφυγε στις 27 Φεβρουαρίου 1944 στον ΕΛΑΣ, ο οποίος τον έφερε σε επαφή με Βρετανούς συνδέσμους. Προφανώς οι Βρετανοί πίστεψαν τον ισχυρισμό του Ίλλμερ ότι το σύνολο του 4ου τάγματος πεζικού 999 αμύνης πόλεων και φρουρίων ήταν έτοιμο να αυτομολήσει στους Συμμάχους και να πολεμήσει στο πλευρό τους κατά των Γερμανών στην περίπτωση εισβολής.

Στις 4 Απριλίου, ανέπτυξαν οι σύνδεσμοι ένα «Support Plan» (σχέδιο υποστήριξης), με τον φιλόδοξο στόχο «να οργανωθεί με τη βοήθεια του Ίλλμερ ανταρσία των γερμανικών μονάδων που περιφρουρούσαν την Πελοπόννησο και κατά πάσα πιθανότητα την Κρήτη και τη Ρόδο προκειμένου:
1. Να πληγεί το ηθικό των γερμανικών μονάδων που μάχονται σε άλλα μέτωπα και των πολιτών στην πατρίδα τους.
2. Να εξαναγκαστούν οι Γερμανοί είτε να εγκαταλείψουν είτε να στείλουν νέες μονάδες στην Πελοπόννησο και το Αιγαίο.
3. Να προγραμματιστεί η επιχείρηση [...] έτσι ώστε να συμπέσει με τη συμμαχική απόβαση στη Δυτική Ευρώπη».

Μία εβδομάδα αργότερα ο Βρετανός στρατηγός Κ. Β. Μπ. Μπένφιλντ ανέλαβε την υπόθεση. Όπως φανερώνει μια μελέτη που έγινε γι' αυτόν στις 6 Απριλίου 1944, οι Βρετανοί ήλπιζαν ότι «για πρώτη φορά μετά το επεισόδιο στο Κίελο», όταν Γερμανοί ναύτες έθεσαν με την ανταρσία τους την αρχή του τέλους του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, θα πολεμούσαν «ελεύθεροι Γερμανοί στρατιώτες κατά του ναζιστικού συστήματος». «Ακόμη κι αν δεν πετύχουμε τον κύριο στόχο μας [...]», σημειώνεται στην ιδιαίτερα υπερβολική εκτίμηση της κατάστασης, «με τον αντιπερισπασμό αυτόν θα υποστηρίξουμε τις επιχειρήσεις στη Δύση και θα αποδυναμώσουμε τις γερμανικές εφεδρείες».

Πάντως ο Μπένφιλντ διέκρινε τη σημαντική προπαγανδιστική αξία που θα είχε μια τέτοια επιχείρηση για τους Συμμάχους και διέταξε την επεξεργασία ενός σχεδίου (με την κωδική ονομασία «Kitchenmaid»), στο οποίο θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο οι σύνδεσμοι Μακμάλλεν, Κάμπελ και Άντριους. Θα δέχονταν αρωγή από «καταρτισμένους» ειδικούς στις επιχειρήσεις δολιοφθοράς υπό τη διοίκηση κάποιου λοχαγού Τζ. Μπ. Ντέιβις, ο οποίος μεταφέρθηκε από τη Βόρεια Αφρική ειδικά για την επιχείρηση «Kitchenmaid». Με βάση τις μαρτυρίες του Ίλλμερ, που στηρίζονταν στις επαφές του με ομοϊδεάτες στο 4ο και στο 2ο τάγμα πεζικού 999 αμύνης πόλεων και φρουρίων, που βρισκόταν σταθμευμένο στην Κάτω Αχαΐα, ωρίμασε στις αρχές του καλοκαιριού η απόφαση να αποτολμηθεί η ανταρσία. Ενώ οι Βρετανοί δεν μύησαν τον ΕΛΑΣ στα «άκρως απόρρητα» σχέδια τους, επειδή ήθελαν να αποφύγουν τον κίνδυνο να πέσουν τα όπλα των Γερμανών στα χέρια των ανταρτών, ο Ίλλμερ είχε την ιδέα ότι οι στασιαστές θα ενώνονταν με την 3η μεραρχία του ΕΛΑΣ και θα μάχονταν κατά των Γερμανών συμπατριωτών τους μετά την απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων.

Στο μεταξύ, οι σύνδεσμοι είχαν ενισχυθεί στην απόφαση τους να αποτολμήσουν τη στάση μέσα στην πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου και από άλλους «tame Germans» (ήμερους Γερμανούς), όπως αποκαλούσαν τους συνωμότες των δύο ταγμάτων. Όμως ο συνολικός αριθμός των πιθανών στασιαστών τους ήταν ακόμη παντελώς άγνωστος. Αβέβαιο ήταν επίσης ακόμα αν θα συμμετείχαν στη στάση όλα τα μέλη των ταγμάτων. Εκτός από την εικασία του Ίλλμερ ότι τρεις από τους τέσσερις λόχους του 4ου τάγματος ήταν έτοιμοι να λάβουν μέρος στην ανταρσία (ο 4ος λόχος αποτελείτο κυρίως από τους λεγόμενους εγκληματίες), οι Βρετανοί γνώριζαν απλώς ότι τα δύο τάγματα αμύνης πόλεων και φρουρίων αποτελούνταν συνολικά από 1.800 άνδρες. Ο Στίβενς πίστευε εξάλλου ότι η 117η μεραρχία καταδρομών - στην οποία ως γνωστόν υπάγονταν τα τάγματα αμύνης πόλεων και φρουρίων- αποτελείτο από «αναξιόπιστους στρατιώτες που είχαν βαρεθεί τον πόλεμο». Μόνο 10% ήταν Γερμανοί, σημείωσε ο Στίβενς, 30% Αυστριακοί και 60% «ένα συνονθύλευμα Αλσατών, Πολωνών και μερικών Γερμανών με καταγωγή από την Πολωνία και τη Λιθουανία». Αντίστοιχα ο Ντέιβις επικέντρωσε τις προπαγανδιστικές του ενέργειες σε επιχειρήσεις που θα έβρισκαν απήχηση κυρίως σε «Πολωνούς και μη Γερμανούς».

Οι εκτιμήσεις όμως του Στίβενς απείχαν πολύ από την πραγματικότητα: μόνο λίγοι «Πολωνοί και μη Γερμανοί» υπηρετούσαν στην 117η μεραρχία καταδρομών. Ήταν σωστό ότι το 37% των μελών της μεραρχίας προερχόταν από το Altreich (τα παραδοσιακά γερμανικά εδάφη), 53% από την Ostmark (πρώην Αυστρία) - κυρίως από τη Βιέννη, τον Κάτω Δούναβη και τη Σουδητία - μόνο 4,8% από την Άνω Σιλεσία και τη δυτική Πρωσσία και 5,3% από την Αλσατία.

Οι Βρετανοί είχαν ήδη τις δικές τους απόψεις σχετικά με την τακτική των στασιαστών: οι επαναστάτες θα έπρεπε αρχικά να σκοτώσουν τους αξιωματικούς τους, να καταστρέψουν τα αεροπλάνα στο αεροδρόμιο του Άραξου και μετά να ανατινάξουν τους δρόμους και τις σιδηροδρομικές γραμμές σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι μονάδες της 117ης μεραρχίας καταδρομών που βρίσκονταν σε άμεση γειτνίαση με την Κάτω Αχαΐα και την Αμαλιάδα να μην είναι σε θέση να πλησιάσουν τις περιοχές των στασιαστών πριν από την αποχώρηση των τελευταίων. Αντί να εκπληρώσουν την επιθυμία του Ίλλμερ, να ενταχθούν οι μονάδες μετά την επιτυχή στάση στην 3η μεραρχία του ΕΛΑΣ, οι 1.800 άνδρες θα έπρεπε να ταξιδέψουν με τα 36 φορτηγά του τάγματος μέχρι το ακρωτήριο Κατάκολο, όπου θα τους περιμάζευε ένα βρετανικό αντιτορπιλικό στις 15 Αυγούστου και θα τους μετέφερε στο Μπάρι της Ιταλίας.

Τα βρετανικά σχέδια δέχτηκαν όμως ένα ισχυρό πλήγμα, όταν τον Ιούλιο συνελήφθησαν 6 σκοπευτές από το πρώην 4ο τάγμα του Ίλλμερ. Στους άνδρες αυτούς ανήκε και ο πρώην δημοτικός σύμβουλος του κομμουνιστικού κόμματος στο Μπραουνσβάικ Χέρμαν Μπόντε (σημ. karhergr Hermann Bode), στον οποίο αποδιδόταν, «λόγω της εξέχουσας προσωπικότητας» του μέσα στον 4ο λόχο, μεγάλη σημασία. Ο λόγος της σύλληψης ήταν ένα φυλλάδιο με τίτλο:
«Συντεταγμένο από Γερμανούς στρατιώτες που βρίσκονται κοντά στους αντάρτες»,
το οποίο είχε βρεθεί στο κατάλυμα των έξι. Το φυλλάδιο περιείχε την προτροπή να αυτομολήσουν στους αντάρτες.
Οι έξι άνδρες είχαν αρχικά εξαναγκαστεί να υπηρετήσουν στο «τάγμα των εν αναστολή καταδίκων» για τους ακόλουθους λόγους:
τέσσερις από αυτούς ανήκαν, την εποχή που ανέβηκαν οι ναζί στην εξουσία, στο κομμουνιστικό κόμμα ή σε κάποιον κομμουνιστικό αθλητικό όμιλο και τιμωρήθηκαν γι' αυτό με πολυετή φυλάκιση σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Ο πέμπτος είχε καταδικαστεί για μαστροπεία και
έκτος για παραχάραξη.
Και οι έξι ήταν παντρεμένοι και είχαν συνολικά εννέα παιδιά. Λόγω του παρελθόντος τους δεν υπήρξαν για τους έξι κατά τη διεξαγωγή της δίκης στο στρατοδικείο, τα οποιαδήποτε ελαφρυντικά. Καταδικάστηκαν όλοι σε θάνατο. Τρεις για «προδοσία σε συνδυασμό με διάβρωση της στρατιωτικής δύναμης» και οι υπόλοιποι απλώς επειδή είχαν διαβάσει το φυλλάδιο, αλλά δεν κατέδωσαν τους συστρατιώτες τους. Ούτε ο Λε Σουίρ ούτε ο Φέλμυ επρόκειτο να δείξουν επιείκεια. Και οι έξι εκτελέστηκαν στις 9 Ιουλίου 1944 στην Αμαλιάδα «από τριάντα επίλεκτους υποδεκανείς και υπαξιωματικούς».

[Χέρμαν Μπόντε, γενν. 1.2.1911 στο Μπρόιτσεν (πρώην κομμουνιστής δημοτικός σύμβουλος στο Mπραουνσβαΐχ)
Φραντς Σνάιντερ, γενν. 13.12.1913 στο
Βΐλλι Ντέμελ, γενν. 17.4.1910 στο Ντόρτμουντ-
Γενς Γιουχέλκα, γενν. 21.4.1913 στο Στέττιν
Ρούντολφ Καλμπ, γενν. 7.4.1905 στο Αννόβερο
Χάινριχ Βάρνκεν, γενν. στο Μπάντεν, επαρχία Φέρντεν (Κεντρικό Γραφείο: V 508 AR-Z 83/84, φύλλο 1, σ. 24)].
(Θύμα τους έπεσε και ο καταγόμενος από τη Δρέσδη κομμουνιστής Χάιντς Στάιερ, που υπηρετούσε ως τηλεφωνητής στην Κομαντατούρ στα Λεχαινά και εκτελέσθηκε στις 12 Ιουλίου 1944, στο χωριό Άγιος Ιωάννης).

Ένα δεύτερο, ακόμη πιο αποφασιστικό πλήγμα δέχτηκαν οι οργανωτές της στάσης στις 22 Ιουλίου: λίγες μέρες πριν από τη σχεδιασμένη διεξαγωγή της επιχείρησης και λίγο μετά την ίδρυση της «Οργάνωσης Γερμανών Αντιφασιστών στην Πελοπόννησο», μια περίπολος του 4ου λόχου του τάγματος πεζικού 999 αμύνης πόλεων και φρουρίων συνάντησε εκτός ώρας κυκλοφορίας τον Ίλλμερ, τον πυροβόλησε τραυματίζοντας τον και στη συνέχεια τον συνέλαβε. Φορούσε πολιτικά και είχε πάνω του πολιτικά έγγραφα. Ως λιποτάκτης ο Ίλλμερ καταδικάστηκε αμέσως. Χωρίς να προδώσει κατά τη διάρκεια της ανάκρισης του την επιχείρηση «Kitchenmaid», καταδικάστηκε τρεις μέρες αργότερα σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 28 Ιουλίου. Πέθανε φωνάζοντας «Ζήτω ο κομμουνισμός!».

Η σορός του τάφηκε από τους Γερμανούς στο νεκροταφείο της Αμαλιάδας. Την επομένη τουφεκίσθηκε, ύστερα από κατάδοση, ο Άντον Μπέργκχουμπερ, ενώ 120 στρατιώτες στάλθηκαν σε φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία. Ανάλογες καταστάσεις επικράτησαν και στο τάγμα 999 που στάθμευε στην περιοχή Καλαμάτα-Μεσσήνη-Πύλος-Κυπαρισσία. Και εδώ η καταστολή από τους αξιωματικούς υπήρξε αμείλικτη. Στην παραλία της Καλαμάτας εκτελέσθηκαν 13 στρατιώτες, ενώ μεμονωμένες εκτελέσεις έγιναν στην Πύλο και την Κυπαρισσία. Στο Γύθειο μια άλλη ομάδα στρατιωτών προμήθευσε τον ΕΛΑΣ με πυρομαχικά, ενώ 32 Γερμανοί στρατιώτες επωφελήθηκαν από μια επίθεση του ΕΛΑΣ εναντίον θέσεων της μονάδας τους στη Μονεμβασία για να αυτομολήσουν στους αντάρτες. Όταν τμήμα αυτού του τάγματος μεταστάθμευσε στη Ζάκυνθο, οι Γερμανοί αντιφασίστες ήρθαν σε επαφή με την ελληνική Αντίσταση και την ενίσχυσαν ποικιλοτρόπως. Αρκετοί από αυτούς που είχαν προηγουμένως.

Για τους Βρετανούς συνδέσμους στην Πελοπόννησο που είχαν στηρίξει όλα τους τα σχέδια για την επιτυχία της στάσης στον Ίλλμερ, τα πάντα κατέρρευσαν μετά το θάνατο του. Καθώς «ο Ίλλμερ, ο αρχικός σύνδεσμος [...] προφανώς το πρόσωπο κλειδί για όλη την επιχείρηση» φονεύθηκε, σημείωσε ο Άντριους, η στάση αναβλήθηκε για τις 21 Αυγούστου.

Εθνική Αντίσταση - ΔΣΕ