Μετά από χρόνια υποψιών και καταγγελιών από το περιβάλλον του Πάμπλο Νερούδα ότι δολοφονήθηκε, μία ιατροδικαστική έκθεση που ανακοινώθηκε σήμερα επιβεβαιώνει αυτή την εκδοχή, διαπιστώνοντας ότι ο βραβευμένος με Νόμπελ Χιλιανός κομμουνιστής ποιητής πέθανε μετά από δηλητηρίαση με ισχυρή τοξίνη.
Σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα επίσημη εκδοχή, ο Νερούδα πέθανε από καρκίνο του προστάτη στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, μόλις 12 ημέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε.
Ωστόσο αρκετοί, συμπεριλαμβανομένου του ανιψιού του Νερούδα, Ροδόλφο Ρέγιες, πίστευαν εδώ και καιρό ότι δολοφονήθηκε λόγω της αντίθεσής του στην μόλις επιβληθείσα δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ.
Πριν από δέκα χρόνια, ένας Χιλιανός δικαστής διέταξε την εκταφή των λειψάνων του ποιητή, αφού ο πρώην σοφέρ του, Μανουέλ Αράγια, αποκάλυψε ότι ο Νερούδα τους είχε τηλεφωνήσει ταραγμένος από το νοσοκομείο του Σαντιάγο όπου νοσηλευόταν για να του πει ότι του έκαναν ένεση στο στομάχι ενώ κοιμόταν. Ο ποιητής πέθανε λίγες ώρες αργότερα.
Δείγματα των λειψάνων του Νερούδα εστάλησαν σε εγκληματολογικά εργαστήρια σε τέσσερις χώρες για ανάλυση και το 2015 η κυβέρνηση της Χιλής είπε ότι ήταν «πολύ πιθανό ότι κάποιος τρίτος» ευθύνεται για τον θάνατό του. Δύο χρόνια αργότερα, μια ομάδα διεθνών επιστημόνων είπε ότι ήταν «100% πεπεισμένοι» ότι ο ποιητής δεν πέθανε από καρκίνο του προστάτη.
Τελικά, οι επιστημονικές δοκιμές έδειξαν ότι η τοξίνη «clostridium botulinum» υπήρχε στο σώμα του θείου του όταν πέθανε, υποδηλώνοντας ότι πράγματι «δηλητηριάστηκε» μετά το πραξικόπημα.
Τα βακτήρια, που παράγουν τη νευροτοξίνη που προκαλεί αλλαντίαση, ανακαλύφθηκαν σε ένα από τα δόντια του Νερούδα που είχαν εκταφεί το 2017. Η ανάλυση από ειδικούς στο Πανεπιστήμιο McMaster στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης απέδειξε ότι τα βακτήρια δεν κατέληξαν στο σώμα του Νερούδα από το φέρετρο ή από τη γύρω περιοχή.
Το αμερικανοκίνητο από τις ΗΠΑ πραξικόπημα του Πινοσέτ, κατά το οποίο ο Αλιέντε αυτοκτόνησε ενώ τα στρατεύματα εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο, συγκλόνισε τον Νερούδα, ο οποίος σχεδίαζε να διαφύγει στο Μεξικό.
Όμως, μια μέρα πριν από την προγραμματισμένη αναχώρησή του, μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο της πρωτεύουσας της Χιλής όπου νοσηλευόταν για καρκίνο και άλλες παθήσεις. Πέθανε εκεί το βράδυ της 23ης Σεπτεμβρίου, υποτίθεται ότι από τις καταστροφικές συνέπειες του καρκίνου του προστάτη που είχε εντοπιστεί για πρώτη φορά τέσσερα χρόνια νωρίτερα.
Ζωή γεμάτη ποίηση κι αγώνες
Ο Πάμπλο Νερούδα (Ρικάρντο Νεφταλί Ελιέθερ Ρέγιες Μποσοάλτο) γεννήθηκε στο Παράλ της Χιλής, στις 12/7/1904. Δίχρονος, με το σιδηροδρομικό πατέρα του, εγκαθίσταται στο χωριό Τεμούκο. Από μικρός διαβάζει φημισμένους Λατινοαμερικανούς και Ευρωπαίους συγγραφείς. Στο Γυμνάσιο, η καθηγήτριά του Γκαμπριέλα Μιστράλ, η πρώτη Λατινοαμερικάνα που πήρε Νόμπελ Λογοτεχνίας, τον μυεί στην κλασική ρωσική λογοτεχνία. Γυμνασιόπαιδο, ακόμα, δημοσιεύει ποιήματά του σε εφημερίδες και περιοδικά, με διάφορα ψευδώνυμα, αφού δεν του επιτρέπει ο πατέρας του. Ετσι υιοθετεί και το όνομα Νερούδα, από τον Τσέχο συγγραφέα Γιαν Νερούντα.
Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο γαλλική φιλολογία και μετέχει στους φοιτητικούς αγώνες. Αφήνει το Πανεπιστήμιο για να αφοσιωθεί στην ποίηση. Το 1923 δημοσιεύει το πρώτο του ποιητικό βιβλίο «Ηλιοβασιλέματα».
Το 1927 μπαίνει στο διπλωματικό Σώμα. Από το 1934-1937 είναι διπλωμάτης στην Ισπανία. Παίρνει μέρος στη μάχη του ισπανικού λαού. «Ο κόσμος άλλαξε κι έχει αλλάξει και η ποίησή μου», λέει κάπου. Το 1937 γράφει την ποιητική συλλογή «Ισπανία στην καρδιά». Το 1942 και το 1943 γράφει δυο «Τραγούδια αγάπης για το Στάλινγκραντ».
«Στα τέλη του 1943 ξαναγύρισα στο Σαντιάγο. Εγκαταστάθηκα στο σπίτι που απόκτησα με το σύστημα των δόσεων. Η χώρα μου δεν είχε αλλάξει: Τρομερή φτώχεια στις περιοχές των μεταλλείων και η κομψή κοινωνία που γέμιζε το Κάντρι Κλαμπ. Επρεπε ν' αποφασίσω. Η απόφασή μου μού στοίχισε καταδιώξεις και στιγμές εκρηκτικές», γράφει ο Νερούδα. Στις 15/7/1945 οργανώνεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής, του οποίου εκλέγεται και γερουσιαστής.
Ο Νερούδα, επειδή καταγγέλλει τον εκλεγμένο και με τις ψήφους του ΚΚΧ Πρόεδρο Γκονσάλες Βιδέλα, διώκεται. Με εντολή του παράνομου πλέον ΚΚΧ, βγαίνει στην παρανομία. Διασχίζοντας τις βουνοκορφές των Ανδεων, περνά στην Αργεντινή και από εκεί, με το διαβατήριο του φημισμένου λογοτέχνη Μιγκέλ Ανχελ Αστούριας, φθάνει στο Παρίσι. Οι Πικάσο, Ελυάρ και Αραγκόν φροντίζουν να του δοθεί πολιτικό άσυλο και γαλλικό διαβατήριο.
Το 1950 έγινε μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης. Επισκέπτεται πολλές φορές την ΕΣΣΔ, όπου τις εμπειρίες αυτής της περιόδου της ζωής του καταγράφει στο λυρικό ημερολόγιο «Τα αμπέλια και ο άνεμος». Στην ΕΣΣΔ γνωρίζει σπουδαίους Σοβιετικούς δημιουργούς και τον Τούρκο ποιητή Ναζίμ Χικμέτ. Το 1951 τού απονέμεται το βραβείο «Στάλιν».
Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνονται τα «Είκοσι ερωτικά ποιήματα και ένα τραγούδι απελπισμένο», «Γενικό Άσμα» («Canto general»), «Οι στίχοι του καπετάνιου», «Όλη η αγάπη», «Το βιβλίο των ερωτήσεων» κ.α.
Ο Νερούδα, από το 1952 έως το 1957, ζει στην πατρίδα του. Στη δεκαετία του 1960, το ΚΚΧ απονέμει στον Νερούδα το μετάλλιο «Ρεκαμπάρεν» (η ανώτατη κομματική διάκριση στη μνήμη του πρωτοπόρου «οδηγητή» της εργατικής τάξης της Χιλής). Μετά τη νίκη της Λαϊκής Ενότητας στέλνεται ως πρέσβης στο Παρίσι. Η χιλιανή κυβέρνηση ζητά από τον ποιητή της να γυρίσει από το Παρίσι, για να βοηθήσει στις εκλογές της 4ης Μάρτη 1973. Άρρωστος, ήδη, επιστρέφει το Γενάρη του 1973.
«Εγώ θα μείνω με τους εργάτες να τραγουδήσω
(...) για των ψαράδων τον ωκεανό,
για το ψωμί των παιδικών μας αηδονιών,
και για την αγροτιά και για τ' αλεύρι μας,
τη θάλασσα, το ρόδο και το στάχυ,
τους σπουδαστές, τους ναύτες, τους φαντάρους,
για όλους τους λαούς σ' όλους τους τόπους,
για τη λυτρωτική τη θέληση/ των πορφυρών λαβάρων της αυγής.
Πάλεψε πλάι μου, κι εγώ θα σου χαρίσω τα όπλα όλα της ποίησής μου»...
(Με πληροφορίες από «Associated Press», «Guardian», Ριζοσπάστη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου