Η Μάχη στον Κλεφτη

Στις 28/07/1948, αποκρούονται όλες οι επιθέσεις του κυβερνητικού στρατού από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας για την κατάληψη του Κλέφτη.

Στον Κλέφτη

«Ο εχθρός έφθανε στην απόσταση των 3 - 5 μέτρων, πάνω στα οπλοπολυβολεία μας και οι μαχητές μας δεν έφευγαν, πιάνονταν στα χέρια μαζί του και έδιναν έτσι τη δυνατότητα να επεμβαίνει η εφεδρεία για να απωθεί και να τον ανατρέψει (...) στις περισσότερες φορές οι μάχες με πυρά πεζικού δίνονταν στην απόσταση των 30 - 50 μέτρων και κάτω. Σ' αυτό συντελούσε και το δασωμένο έδαφος γιατί μπορούσε ο εχθρός καλυπτόμενος στους κορμούς των δέντρων να πλησιάζει πολύ στις θέσεις μας (...) οι αντεπιθέσεις μας στον Κλέφτη από την αρχή έγιναν το μέσο της ανατροπής του εχθρού (...) είχαμε περιπτώσεις όπου ο αξέχαστος ήρωας λοχαγός Ανδρέας Μήτσου (Ανδρούτσος) μέσα σε μία μέρα έκανε 6-8 αντεπιθέσεις» (η περιγραφή στο περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός»).

Ο Κλέφτης, μαζί με τον Πύργο Στράτσανης και την Μπολιάνα συναποτελούν τη δυτική πύλη του Γράμμου. Παίζουν καθοριστικό ρόλο για τον έλεγχο της κοιλάδας του Σαραντάπορου. Ο Κλέφτης ελέγχει τις διεισδύσεις από και προς Ηπειρο από την πλευρά της Κόνιτσας δυτικά και της Πυρσόγιαννης βορειοανατολικά.

Τον Κλέφτη τον υπερασπίστηκε η 105η Ταξιαρχία του ΔΣΕ. Οι αμυντικές του θέσεις και τα τμήματα του ΔΣΕ που μάχονταν άλλαξαν αρκετές φορές ανάλογα με την εξέλιξη των επιχειρήσεων. Εδώ έδρασαν το Τάγμα Αλευρά, το Τάγμα Πάνου και το Τάγμα Παλαιολόγου. Οι μάχες για την κατάληψή του από τον αστικό στρατό άρχισαν στις 21 Ιούνη του 1948 από την πλευρά της Κόνιτσας. Ο εχθρός διέθεσε δύο Ταξιαρχίες, 20-25 πυροβόλα και 8-12 αεροπλάνα που επιχειρούσαν καθημερινά. Οι μάχες κράτησαν 42 μέρες. Την 1/8/48 τα τμήματα του ΔΣΕ ύστερα από διαταγή του ΓΑ ανασυντάχτηκαν προς Ταμπούρι, Οξιά, Γύφτισσα. Η δυτική πλευρά του Κλέφτη και η κορυφή του δεν ξαναφύτρωσαν ποτέ από τα βλήματα των ναπάλμς που δέχτηκαν.

Οι θέσεις μάχης που κατείχε ο ΔΣΕ σε σχέση με τις επιδιώξεις του αστικού στρατού το καλοκαίρι του 1948

Δύο μήνες άπαρτος

Η τρίτη φάση των επιχειρήσεων στη μάχη του Γράμμου το καλοκαίρι του 1948 αρχίζει στις 5 Αυγούστου. Από κείνη τη μέρα οι δυνάμεις του ΔΣΕ έχουν πλέον συμπτυχθεί βόρεια του Σαραντάπορου καθώς στις 4 Αυγούστου έχει πέσει το Ταμπούρι, ενώ ήδη και οι υπερασπιστές του Κλέφτη έχουν πάρει νέα διάταξη ανάμεσα Οξιά και Θεοτόκο. Στο ανατολικό μέτωπο ο ΔΣΕ κρατούσε μέχρι τις 3 Αυγούστου ισχυρά το συγκρότημα Αμμούδα - Αλεβίτσα, καθώς επίσης και τη γραμμή άμυνας Γκουρούσια - Πύργος Κοτύλης - Τρία Σύνορα. Στο δυτικό μέτωπο, ο αστικός στρατός συγκεντρώνει όλα τα πυρά της 9ης Μεραρχίας στη γραμμή Κάμενικ - Γκόλιο - Στενό. Στις 3 Αυγούστου εξαπολύει σφοδρή επίθεση τόσο ανατολικά όσο και δυτικά. Ανατολικά βάζει πόδι στις προσβάσεις προς Αμμούδα, Αλεβίτσα αλλά συναντά ακόμα ισχυρή αντίσταση. Δυτικά, όμως, κατορθώνει να δημιουργήσει ρήγμα στην αμυντική γραμμή, όταν με ένα μπαράζ πυροβολικού παίρνει το Κάμενικ, ενώ στο μεταξύ έχει δημιουργηθεί ρήγμα και στον Τάλιαρο (ανατολικά) που επιτρέπει στον αστικό στρατό να βάλει πόδι στα υψώματα του Σμόλικα. Παρ' όλα αυτά, δύο μήνες μετά την έναρξη της «Κορωνίδας» βρίσκονταν ακόμα στην περίμετρο του Γράμμου.

Μάχη σώμα με σώμα

Την 1η του Ιούλη του '48, ο αστικός στρατός εξαπέλυσε νέα σφοδρή επίθεση σ' όλο το μέτωπο του Βόιου με δυνάμεις της 1ης και 2ης Μεραρχίας και σκοπό να δημιουργήσει ρήγμα που θα του επιτρέψει να περάσει στην κοιλάδα του Σαραντάπορου. Στο βορρά από τη θέση Λημέρια εξορμά προς Γκρούσα η 51η Ταξιαρχία της 1ης Μεραρχίας βοηθούμενη από την 77η της 15ης Μεραρχίας. Στο μέσο από τη θέση Λίμνες δυνάμεις της 2ης Μεραρχίας προσπαθούν να ανέβουν στην Πετρόστρουγκα (αντέρεισμα που φτάνει στο Παλιοκρίμνι). Ρίχνουν πάνω από 1.000 βλήματα.

Στις 2 του Ιούλη, το έδαφος μπροστά από τα Γκρούσα σκάφτηκε κυριολεκτικά από τις βόμβες. Το πυροβολικό σταματούσε μόνο όταν έπρεπε να κινηθούν τα τανκς. Παίρνουν προσωρινά τα Γκρούσα και ο Βαν Φλιτ στέλνει ο ίδιος τηλεγράφημα συγχαρητηρίων στο διοικητή του τάγματος, γιατί «άνοιξε τις πύλες του Σαραντάπορου». Το βράδυ, ο ίδιος ο Πετζόπουλος ανακοινώνει με ασύρματο την υποχώρηση κάτω από το βάρος μιας θυελλώδους αντεπίθεσης του ΔΣΕ.

Για τις επόμενες 55 μέρες, η μάχη στα Γκρούσα δινόταν καθημερινά σώμα με σώμα. Ο αστικός στρατός δεν μπόρεσε ποτέ να περάσει στο Σαραντάπορο από αυτό το σημείο που κρατήθηκε από τους μαχητές του ΔΣΕ ως και τη νύχτα που συμπτύχθηκαν για τον ελιγμό.

Στις 11/8, ύστερα από 56 μέρες ηρωικής αντίστασης, οι υπερασπιστές της Αλεβίτσας συμπτύχθηκαν σε άλλες θέσεις.

Στις 18 Αυγούστου πάρθηκε από το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ η απόφαση για τον ελιγμό στο Βίτσι.

Στις 19 του Αυγούστου του 1948, η ένταση της επίθεσης αυξάνεται. Επανειλημμένες επιθέσεις του αστικού στρατού για κατάληψη του φυλακίου Γκίνοβας για να βγει στα αλβανικά σύνορα. Τελικά, παραβιάζοντας το αλβανικό έδαφος, κατέλαβαν τη θέση. Την ίδια μέρα, κατέλαβαν και τα Καψάλια, βάζοντας πόδι στο συγκρότημα του Τσάρνου. Την επομένη, 20/8, έπιασαν τον αυχένα Ταμπούρι. Την ίδια μέρα έκαναν προσπάθειες προς Ψωριάρικα - Παπούλη. Αποκρούστηκαν από τα τμήματα του ΔΣΕ που κρατούσαν γερά τις θέσεις τους σαν οπισθοφυλακή για τον ελιγμό στις 21 Αυγούστου. Μέχρι και τις 20 Αυγούστου μικρές μονάδες του ΔΣΕ κρατούσαν ανοιχτό το μέτωπο επιτρέποντας στον κύριο όγκο των μαχητών να συγκεντρωθεί στην περιοχή ανάμεσα Σλήμνιτσα - Μονόπυλο, απ' όπου τη νύχτα 20 προς 21 Αυγούστου πέρασαν στο Βίτσι.

(Για τον ελιγμό θα χρειαστεί ξεχωριστή αναφορά σε άλλο σημείωμα, ενώ αναλυτικότερα για τη μεγάλη μάχη του Γράμμου μπορούν να αντληθούν στοιχεία από τον ιστορικό ταξιδιωτικό οδηγό για τον Γράμμο, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).

 Η μάχη του "Κλέφτη"

Το ύψωμα του "Κλέφτη", είναι η ψηλότερη κορυφή του όρους Σμόλικα. Εχει στρατηγική σημασία, καθώς στέκει πάνω από τη Σαμαρίνα και δεσπόζει σε μια ευρύτερη περιοχή της βόρειας οροσειράς της Πίνδου. Τόσο στη βουνοκορφή αυτή, όσο και σε μια σειρά άλλες (Πολιάνα, Γύφτισσα, Κάμενικ, Γκόλιο, Σκούζα, Κίρκορι, Προφήτης Ηλίας κλπ) διεξήχθηκαν σκληρότατες μάχες ανάμεσα στους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ και των κατά πολύ υπέρτερων δυνάμεων του κυβερνητικού στρατού.

Μνήμες από τις μάχες αυτές, της Ελένης Κατσή (Παχή), μιας μαχήτριας τότε του ΔΣΕ. Μιας μαχήτριας, που υπεράσπισε και κράτησε, μαζί με τους υπολοίπους συναγωνιστές της, το ύψωμα του Κλέφτη."Η μάχη του Κλέφτη κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην εποποιία του Γράμμου, για την ηρωική αντίσταση και τις θυσίες των υπερασπιστών του, για την άφθαστη παλικαριά και την απεριόριστη αφοσίωση των μαχητών και διοικητών, στο καθήκον που τους είχε ανατεθεί.

Οσα και να έχουν γραφτεί είναι αδύνατον να συλλάβει ο νους την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό, κάθε λεπτό, κάθε ώρα και κάθε μέρα, σε κάθε μαχητή και μαχήτρια του ΔΣΕ. Εγώ, θα προσπαθήσω να αναφερθώ σε μια μέρα, από τις πολλές, που υπεράσπιζα, μαζί με άλλους συντρόφους, τον Κλέφτη. Την ημέρα, που είναι σημαντική, γιατί για πρώτη φορά τραυματίστηκα (διαμπερές στο πόδι). Γράφω το πρώτο τραύμα, γιατί στη διάρκεια του εμφύλιου τραυματίστηκα άλλες πέντε φορές.

Ηταν 3 Ιούλη 1948. Μέρα καυτή, όχι μονάχα απ' τη ζέστη του καλοκαιριού, αλλά κυρίως από την πολεμική ατμόσφαιρα, που επικρατούσε στον Κλέφτη. Ο κυβερνητικός στρατός, αυτή την ημέρα έβαλε στόχο, να καταλάβει τον Κλέφτη. Και τούτο, γιατί είχε έρθει στο μέτωπο το τότε βασιλικό ζεύγος, προκειμένου να ενθαρρύνει τον κυβερνητικό στρατό. Από τις πρώτες πρωινές ώρες είδαμε τον "Γαλατά" (σ.σ. αναγνωριστικό αεροπλάνο των κυβερνητικών δυνάμεων) να ανιχνεύει τη διάταξή μας και σε λίγο καταφθάνουν κατά σμήνη τα αεροπλάνα. Κι όπως ήμασταν τελείως ανυπεράσπιστοι από κάποια αντιαεροπορική άμυνα, κατέβαιναν όσο ήθελαν χαμηλά, μυδραλιοβολούσαν τις θέσεις μας και βομβάρδιζαν, ρίχνοντας ρουκέτες, βαρέλια με βενζίνη, τα οποία μόλις έπεφταν στη γη έσκαζαν και αναφλέγονταν. Τα δέντρα έπαιρναν φωτιά, όπως και τα χόρτα, δημιουργώντας πολλές εστίες πυρκαγιών. Τόσο η αεροπορική επιδρομή, όσο και η προπαρασκευή του πυροβολικού που ακολούθησε, απέβλεπαν να εξοντώσουν κάθε ζωντανή ύπαρξη πάνω στο ανασκαμμένο και καψαλισμένο ύψωμα. Τα πολυβολεία μας, τα αμπριά μας, αν και έπαθαν σημαντικές ζημιές, μας προστάτευαν, μας πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες σ' αυτές τις τρομερές δοκιμασίες.

Κατόπιν, περνάει στην επίθεση το πολυάριθμο πεζικό του αντίπαλου. Καθώς κάνουν έφοδο, τους συναντάμε με πείσμα έξω από τα χαρακώματα, τους ανατρέπουμε, τους εξαναγκάζουμε σε υποχώρηση, στη βάση της εξόρμησής του. Τις απογευματινές ώρες αρχίζει καινούρια επίθεση. Πριν απ' αυτή, είχε προηγηθεί νέο ισχυρό σφυροκόπημα των θέσεών μας από την αεροπορία και το πυροβολικό. Το άφθονο και καυτό σίδερο, που αυτή τη φορά ρίχτηκε, έχει σκοπό να μην αφήσει τίποτε όρθιο και ζωντανό στις θέσεις μας. Δεν άκουγες τίποτε, μόνο ένα συνεχές μπουμπουνητό. Η επιφάνεια του εδάφους οργώνεται από τις οβίδες. Ξεφλουδίζονται, κόβονται, ξεριζώνονται τα δέντρα. Ενα σύννεφο σκόνης και καπνού σκεπάζει τη διάταξή μας. Τα πολυβολεία, τα αμπριά μας παθαίνουν καινούριες σημαντικές ζημιές. Τα σκέπαστρα, οι περισσότεροι είσοδοι και έξοδοι σκεπάζονται με χώμα. Υπάρχουν απώλειες, νεκροί και τραυματίες. Αρχίζει καινούρια επίθεση. Χαρακώματα και θέσεις τώρα δεν υπάρχουν πια. Ισοπεδώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. Η μάχη τώρα γίνεται από λακκούβα σε λακκούβα, από δέντρο σε δέντρο, από πέτρα σε πέτρα. Ο αντίπαλος φτάνει κοντά στις θέσεις μας, άλλοι έρχονται στα χέρια με τους μαχητές του ΔΣΕ. Στο πεδίο της μάχης χύνεται ελληνικό αίμα. Υπάρχουν τραυματίες, πέφτουν κορμιά. Πάνω σ' αυτή την επίθεση τραυματίστηκα κι εγώ, όμως δεν είχαμε ώρα να σκεφτούμε, ούτε για το δέσιμο του τραύματος. Ολη μας η σκέψη ήταν να κρατήσουμε τον Κλέφτη, με κάθε θυσία. Κανένας τραυματίας δε φεύγει από τη θέση του. Αυτοί, που δεν μπορούσαν να πιάσουν όπλο, όταν εμείς κάναμε αντεπίθεση, φωνάζανε "αέρα! αέρα! επάνω τους και τους φάγαμε!".

Παρ' όλες τις απώλειες που είχαμε και τις μεγάλες δυνάμεις του εχθρού, που έκαναν την επίθεση (δύο επίλεκτες ταξιαρχίες κι εμείς ένα τάγμα, με ταγματάρχη τον Αλευρά Ηλία), κάναμε την αντεπίθεση με χειροβομβίδες και ανατρέψαμε και πάλι τον εχθρό. Εγώ, παρά το διαμπερές τραύμα στο πόδι, δεν καταλάβαινα πόνο, ενώ το άρβυλο είχε γεμίσει αίμα. Οταν πήρα εντολή, να πάω στο σταθμό επίδεσης, έφυγα με μια μεγάλη ικανοποίηση, ότι τον Κλέφτη δεν μπόρεσαν να τον πάρουν.

Ο Κλέφτης κράτησε, γιατί τον υπεράσπισαν αγωνιστές, με υπέροχα ιδανικά: Εθνική ανεξαρτησία, ελευθερία, δημοκρατία, σοσιαλισμό.

Ελένη ΚΑΤΣΗ (ΠΑΧΗ)"