Αποκαλυπτήρια ενός άθλου, που προκαλεί θαυμασμό και αποτελεί ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥΠΟΛΗ ΔΣΕ - ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΜΟΝΙΜΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Περπατώντας στη μόνιμη έκθεση για το νοσοκομείο του ΔΣΕ στον Γράμμο και τη λειτουργία του

Με τα εγκαίνια του υπαίθριου Μουσείου του Νοσοκομείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στον Γράμμο, το Σάββατο 15 Ιούλη, στο πλαίσιο της 32ης Αντιιμπεριαλιστικής Κατασκήνωσης της ΚΝΕ στο Νεστόριο, ολοκληρώνεται ένας κύκλος μεγάλης και κοπιαστικής προσπάθειας χρόνων.

Πρόκειται για ένα εγχείρημα που όμοιό του δεν υπάρχει. Ο επισκέπτης, καθώς βαδίζει στο ύψωμα «Σκάλα», δίπλα στα κτίσματα της μεγάλης νοσοκομειούπολης του ΔΣΕ, έχει την ευκαιρία πλέον να αντικρίσει βήμα βήμα μια σειρά από πλούσια ντοκουμέντα - αρκετά από αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά - φωτογραφίες, χάρτες και μαρτυρίες για την κατασκευή, τη λειτουργία αλλά και τις εργασίες ανάδειξης του Νοσοκομείου του ΔΣΕ στον Γράμμο.

Το νοσοκομείο αποτελούσε τις μέρες που λειτουργούσε μια πραγματική πολιτεία. Η κατασκευή και η λειτουργία του εκείνη την εποχή αποτελούσαν έναν πραγματικό άθλο. Χτίστηκε μέσα σε συνθήκες σφοδρών μαχών, έτσι ώστε να παραμείνει κρυφό από την αεροπορία και τους ανιχνευτές του αντιπάλου, και έτσι παρέμεινε για πολλά χρόνια. Στη συνέχεια κρύφτηκε ακόμα περισσότερο, από το κάλυμμα του χρόνου ο οποίος πήρε υλική μορφή και «έκρυψε» τα δεκάδες κτίσματά του με τόνους χώματος και την χαρακτηριστική πυκνή βλάστηση του Γράμμου.

«Τι μπορεί να φτιάσει ο λαός όταν το καταλαβαίνει δικό του»

Το υπαίθριο μουσείο είναι πλέον μια πραγματικότητα. Μετά από κοπιαστική προσπάθεια, στην οποία συμμετείχαν με μπόλικη εθελοντική δουλειά μέλη και φίλοι του Κόμματος από όλη τη χώρα, όπως και οι ντόπιοι που αγκάλιασαν το εγχείρημα, στηρίζοντάς το με κάθε τρόπο. Ετσι, τα λόγια του Νώντα Σακελλαρίου, του διευθυντή της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΔΣΕ, με τα οποία ξεκινά και η διαδρομή του μουσείου, παίρνουν σάρκα και οστά, σαν ένα χρέος που εκπληρώνεται: «Εγινε μια αντάρτικη νοσοκομειούπολη πολύ καλή. Ισως θα υπάρχει και τώρα, έστω και κατεστραμμένη, που θα μπορούν οι νεότεροι να την επισκέπτονται και να θαυμάζουν τι μπορεί να φτιάσει ο λαός όταν το καταλαβαίνει δικό του».

Ολοι μπορούν πλέον να τη θαυμάσουν. Μέσα από το υλικό της μόνιμης έκθεσης του υπαίθριου μουσείου, που βρίσκεται σε πάνελ που έχουν τοποθετηθεί κατά μήκος του μονοπατιού που συνδέει τα κτίσματα. Εκεί, τα ντοκουμέντα και η ίδια η ιστορία που πραγματεύονται συνομιλούν στον ίδιο χώρο, δίνουν την ευκαιρία ο επισκέπτης να αντικρίσει αμέσως όσα αποτυπώνονται στις μαρτυρίες.

Ο δρόμος μέσα στο δάσος συνεχίζει και αρχίζει κανείς να αντιλαμβάνεται τις αντίξοες συνθήκες στις οποίες υπηρέτησαν οι μαχητές της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΔΣΕ. Τα πρώτα φωτογραφικά ντοκουμέντα δείχνουν το πώς έφταναν οι λαβωμένοι μαχητές στο νοσοκομείο. Τραυματιοφορείς, οι περισσότερες νέες γυναίκες, μετέφεραν με τα χέρια στα φορεία τραυματίες ανάμεσα στις κορυφογραμμές του Γράμμου για πολλά χιλιόμετρα.

Στη συνέχεια, πλησιάζοντας τον κύριο όγκο των κτισμάτων του νοσοκομείου, εμφανίζεται μπροστά στον επισκέπτη η ένοπλη φρουρά του νοσοκομείου. Δύο αγέροχα παλικάρια με τα αυτόματα στα χέρια, νέες γυναίκες μαχήτριες με τα τουφέκια και τα πολυβόλα τους.

Ανεβαίνοντας τον δρόμο και τα μονοπάτια, ο επισκέπτης ανακαλύπτει βήμα βήμα την ιστορία του νοσοκομείου. Από τη σύνδεση με τα κινητά ορεινά χειρουργεία, την απόφαση κατασκευής του νοσοκομείου και τις εργασίες που την υλοποίησαν, με τη συμβολή 150 κτιστών, μαραγκών και άλλων ειδικών ώστε να φτάσει στη δυνατότητα στην αιχμή της λειτουργίας του να περιθάλψει πάνω από 5.000 τραυματίες, σώζοντας χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες από βέβαιο θάνατο.

Αφού ο επισκέπτης συναντήσει τα πρώτα κτίσματα, μπορεί να δει στην έκθεση τις ψηφιακές αναπαραστάσεις των θαλάμων. Κατασκευές που χρειάστηκαν αμέτρητους τόνους από πέτρες και ξυλεία που μεταφέρθηκαν στην καρδιά του Γράμμου. Πάνω από 18.000 μεροκάματα χρειάστηκαν για να χτιστούν με περίπου 60.000 σανίδια, δοκούς και καδρόνια οι θάλαμοι, τα χειρουργεία και τα άλλα κτίσματα της νοσοκομειούπολης.

Μαζί με αυτά, παρουσιάζονται και άλλα στοιχεία, αναδεικνύοντας ότι πράγματι το νοσοκομείο αποτελούσε μια ολόκληρη πολιτεία. Πέρα από τα οχυρωματικά έργα, τα καταφύγια προφύλαξης από τους βομβαρδισμούς, υπήρχαν μια σειρά από βοηθητικοί χώροι, ακόμα και αμφιθέατρο ψυχαγωγίας.

Ορισμένα από τα μοναδικά ντοκουμέντα της έκθεσης που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, είναι οι καταστάσεις και οι κατάλογοι με τα ονόματα του νοσηλευτικού, του χειρουργικού και άλλου προσωπικού του νοσοκομείου, όπως και των οικοδόμων που το έχτισαν.

Συνεχίζοντας ο επισκέπτης μέσα από τα μονοπάτια που έχουν οριοθετηθεί, ανεβαίνοντας τις σκάλες που φτιάχτηκαν αυτές τις μέρες για να είναι προσβάσιμη όλη η έκταση του νοσοκομείου, συναντάει τις μορφές των πρωτεργατών του νοσοκομείου. Φωτογραφίες από τα χειρουργεία και τους θαλάμους, εκεί που νυχθημερόν γινόταν πραγματικότητα το θαύμα του Γράμμου. Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Μόλις το 2% των ασθενών έμειναν μόνιμα ανάπηροι, ενώ πάνω από τους μισούς τραυματίες κατάφεραν να επιστρέψουν στα θέατρα των αιματηρών μαχών μέσα σε έναν μήνα από τη νοσηλεία τους. Η θνησιμότητα των τραυματιών από τραύματα κρανίου που χειρουργήθηκαν έφτασε μόνο το 10%, ενώ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έφτασε το 45% και στον Α' το 80%.

Πάνω στα δύο ατσάλινα πάνελ που στέκουν στο υψηλότερο σημείο, δεσπόζουν οι φωτογραφίες από δύο κοπέλες, νοσοκόμες της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΔΣΕ. Η πρώτη «φοράει» στο πρόσωπο ένα ελπιδοφόρο χαμόγελο. Η διπλανή της απαθανατίστηκε με καθαρό, ευθύ βλέμμα, με ζωγραφισμένη αποφασιστικότητα στο πρόσωπό της. Δύο εικόνες χαρακτηριστικές, που αναδεικνύουν την ατσάλινη θέληση, την ελπιδοφόρα μάχη για το δίκιο του αγώνα του λαού που έδωσαν ηρωικά μέσα από τις γραμμές του ΔΣΕ χιλιάδες άλλες γυναίκες σαν αυτές τις δύο, χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες στα πεδία των μαχών.

Ενας ακόμα άθλος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας

Στο κέντρο της νοσοκομειούπολης του ΔΣΕ στον Γράμμο δεσπόζει το μήνυμα της ΚΕ του ΚΚΕ που αναφέρει:

«Η οργάνωση και λειτουργία του Νοσοκομείου στον Γράμμο, καθώς και το έργο της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΔΣΕ είναι ένας ακόμα άθλος του ΔΣΕ.

Χτίστηκε και λειτούργησε μία ολόκληρη νοσοκομειούπολη που δίκαια προκαλεί τον θαυμασμό μας. Σε συνθήκες συνεχών μαχών για 70 μέρες, οι υγειονομικές υπηρεσίες του νοσοκομείου πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες σώζοντας από βέβαιο θάνατο χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ.

Η νοσοκομειούπολη του ΔΣΕ αποτελεί ένα ακόμα σύγχρονο μνημείο ενταγμένο στο δίκτυο μουσείων και μνημείων των αγώνων του λαού μας στον Γράμμο - Βίτσι.

Η πίστη στο δίκιο του αγώνα, η αυτοθυσία και ο απαράμιλλος ηρωισμός των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ σε όλα τα μέτωπα του αγώνα θα αποτελούν πάντα για τις νεότερες γενιές μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, παραδειγματισμού και ακούραστης προσφοράς στον αγώνα για το δίκιο και την προκοπή του λαού, για τη δικαίωση των πόθων και της θυσίας της ένδοξης γενιάς της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ.

Τιμή και δόξα στον ΔΣΕ».

Τη νοσοκομειούπολη του ΔΣΕ στον Γράμμο επισκέφτηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπας, συνοδευόμενος από τα μέλη του ΠΓ της ΚΕ, Κ. Παρασκευά, Ελένη Μπέλλου, Θ. Γκιώνη και Θεανώ Καπέτη, άλλα μέλη της ΚΕ, μέλη και φίλους του Κόμματος, ορισμένοι εκ των οποίων συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάδειξη του χώρου και της Ιστορίας του.

Ο Δ. Κουτσούμπας περιηγήθηκε στην έκθεση για το νοσοκομείο, που απλώνεται απ' το Λιανοτόπι έως πάνω στις παρυφές της Σκάλας. Την ξενάγηση έκανε ο Δ. Γόντικας, μέλος της ΚΕ, προσφέροντας ιστορικά στοιχεία για την ίδρυση του νοσοκομείου, τις συνθήκες λειτουργίας του, τον απαράμιλλο ηρωισμό γιατρών, νοσηλευτών, τραυματιοφορέων και άλλων που έδιναν μια παράλληλη με αυτή στα πεδία σύγκρουσης μάχη σώζοντας ζωές, αλλά και μια εικόνα τού πώς ήταν ο χώρος πριν οι προσπάθειες του ΚΚΕ τον μορφοποιήσουν ώστε να αναδειχτεί ως μνημείο.