«Λέτε η ΕΕ να προωθεί τη σκλαβιά; Φαίνεται η ΕΕ ως μια δουλοκτητική αποικία στον πλανήτη;» (Αδ. Γεωργιάδης, 21/8, στον ΑNT1).
Αν ξεκινήσουμε από την αλφαβήτα της ιστορίας που αναφέρει πως η δουλεία υπήρξε μορφή που νομιμοποιούσε τη μετατροπή του ανθρώπου σε ιδιοκτησία και πως η κυρίαρχη μορφή της ήταν συνήθως η εξαναγκαστική εργασία μέχρι φυσικής εξόντωσης, τότε μπορούμε να εξετάσουμε με πιο διεισδυτική ματιά τα μέτρα της κυβέρνησης που έρχονται με το νέο νομοσχέδιο.
Μετά την παράταση του εργάσιμου βίου έως τα 74 έτη, αρχικά μέσω των προγραμμάτων της ΔΥΠΑ, η κυβέρνηση νομιμοποιεί τώρα το 13ωρο εργασίας, την 6ήμερη δουλειά και τις συμβάσεις μηδενικών/ελάχιστων ωρών. Και όλο αυτό έχει το θράσος να το αποκαλεί «εξέλιξη», εναρμόνιση με τις αποφάσεις της δήθεν προοδευτικής ΕΕ.Ο μεγαλύτερος μοχλός της εκμετάλλευσης είναι το ξεχείλωμα της εργάσιμης μέρας, η παράταση του εργάσιμου βίου, η «ευελιξία» στις εργασιακές σχέσεις. Το 1886 χιλιάδες εργάτες στο Σικάγο και στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο ξεσηκώθηκαν ζητώντας «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες για ό,τι θέλει ο καθένας». Οι εργαζόμενοι, δύο αιώνες πριν, εργάζονταν κυριολεκτικά ήλιο με ήλιο κάτω από ανυπόφορες συνθήκες εργασίας και αυτό το καθημερινό βάσανο της εξαντλητικής εργασίας το πλήρωναν με το αίμα τους, με σωματική κατάπτωση και πρόωρο θάνατο.
Ενα από τα τραγούδια των εργατών εκείνης της περιόδου ανέφερε:
«Βαρεθήκαμε να μοχθούμε απ' τα χαράματα ίσα για να ζούμε
και να μην έχουμε μια ώρα να σκεφτούμε
Θέλουμε να νιώσουμε του ήλιου τη φωτιά
και των λουλουδιών την ευωδιά.
Και θέλημα του θεού μες στους αιώνες
να εφαρμοστούν οι οκτώ ώρες».
Εκατόν σαράντα χρόνια από την εξέγερση των εργατών του Σικάγου, η κυβέρνηση φέρνει σε νομοσχέδιο την εργασία των 13 ωρών μέσα στα χρονικά όρια της 24ωρης μέρας. Αν συμπεριλάβουμε το γεγονός πως το διάλειμμα δεν ορίζεται ως εργάσιμος χρόνος, αν προσθέσουμε τον άγραφο και απλήρωτο χρόνο της μετακίνησης προς και από την εργασία, είναι καθαρό ότι ο χρόνος που δαπανάται για τα αφεντικά επιμηκύνεται προς τα πάνω.
Το επιπλέον 5ωρο που χάνεται για τον κάθε εργαζόμενο δεν αφαιρείται γενικά και αόριστα από τη ζωή του αλλά από το φάσμα των κοινωνικών δραστηριοτήτων του, από τη φροντίδα της οικογένειας, από την ξεκούραση, από την ψυχαγωγία. Πόσο προοδευτικό θεωρείται το 2023 να αφιερώνεις 13 ως 15 ώρες τη μέρα σε έναν ή πολλαπλούς εργοδότες για να σου επιτρέπεται να ζεις;
Μας λένε ότι «έτσι είναι η κατάσταση» και ότι βάζουν τάξη. Η νομιμοποίηση της αυθαιρεσίας και της ασυδοσίας των επιχειρηματικών ομίλων, η νομοθετική έγκριση για να κορυφωθεί η ομηρία, δεν είναι τάξη αλλά βαρβαρότητα. Δεν αποτελεί εξέλιξη αλλά ταπείνωση της ζωής μας. Μπροστά στα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων η ζωή της εργατικής - λαϊκής οικογένειας θεωρείται αναλώσιμη. Το ζήσαμε στις πρόσφατες τραγωδίες, στις φυσικές καταστροφές. Ομως, η ταξική εκμετάλλευση φανερώνεται καλύτερα εκεί που γεννιούνται τα κέρδη τους. Στην παραγωγή, στα εργοστάσια, μέσα στους χώρους δουλειάς.
Για να περάσει απρόσκοπτα η νέα «εργαλειοθήκη» της «ευελιξίας», ντύνονται τα μέτρα με επίφαση ελευθερίας και οικειοθελούς επιλογής. Αλήθεια, είναι «ελεύθερος» να αποφασίσει ένας εργαζόμενος να μη δεχτεί τις συνθήκες γαλέρας;
Είναι τόσο ελεύθερος όσο του επιτρέπουν το στομάχι του, η ανάγκη του για να έχει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του. Είναι τόσο ελεύθερος όσο του επιτρέπουν οι συνθήκες για να μεγαλώνει τα παιδιά του αξιοπρεπώς, για να μπορεί να προλαβαίνει ασθμαίνοντας τους λογαριασμούς που τρέχουν, για να αντιμετωπίζει την ακρίβεια που δημιουργεί ανασφάλεια, τα δάνεια που τον κυνηγούν. Η ελευθερία της μισθωτής σκλαβιάς δεν αφήνει πολλές επιλογές.
Η δουλειά έως τα 74 έτη έγινε πρόσφατα νόμος με την πρόφαση της συμπλήρωσης των ενσήμων για εργαζόμενους που δεν είχαν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Πόσο πιο κυνική η ομολογία ότι η επιλογή για παράταση του εργάσιμου βίου δεν είναι ελεύθερη αλλά εξαναγκασμός! Θες σύνταξη 74χρονε για να μην πεθάνεις στην ψάθα στα γεράματα; Θα δουλέψεις με τη μαγκούρα στο χέρι και πιθανόν όταν τη λάβεις θα την παραδώσεις απευθείας στο γραφείο τελετών.
Αλήθεια, πόση «εξέλιξη» χωράει στην εικόνα να είναι ένας εργαζόμενος σε διαρκή ετοιμότητα για μια εργασία ελάχιστης χρονικής διάρκειας όπου το μόνο που θα εξασφαλίζεται είναι ένα μεροκάματο - ψίχουλο;
Χωράει τόση ...πρόοδο, που αυτή η εικόνα θυμίζει τους εργάτες της οικοδομής, τους μπογιατζήδες που στην Κατοχή και σε δύσκολες εποχές στήνονταν στην οδό Αθηνάς, στη Βάθης για να βρουν ένα μεροκάματο. Θυμίζει σκλαβοπάζαρο που οι μετανάστες, ως το πιο κακοπληρωμένο και εκμεταλλευόμενο κομμάτι της εργατικής τάξης σε κάθε χώρα, έβγαιναν σε κεντρικές πλατείες για να πουλήσουν την εργατική τους δύναμη για ένα πιάτο φαΐ.
Αυτό το σκλαβοπάζαρο νομιμοποιείται σήμερα και χτυπάει ανεξαιρέτως όλες τις ηλικίες, κεντράροντας στις νέες ηλικιακά βάρδιες των εργαζομένων. Χτυπάει ήδη κλάδους με διαμορφωμένη την «ευελιξία» στις εργασιακές σχέσεις. Πόση ακόμα «ευελιξία» μπορεί να χωρέσει στους κλάδους του επισιτισμού, του εμπορίου, της Εκπαίδευσης, της καθαριότητας με χιλιάδες εργαζόμενους σε διαρκή ομηρία, εργαζόμενους της σεζόν, της σύμβασης των εορτών, των προγραμμάτων της ΔΥΠΑ, της αναπλήρωσης...
Σύμβαση μηδενικής/ελάχιστης ώρας σημαίνει π.χ. ότι η εργαζόμενη στο εμπόριο θα είναι ακόμα πιο «ευέλικτη» μπροστά στα εμπορικά events που πολλαπλασιάζονται. Να μετατρέπονται σε εργαζόμενους μιας χρήσης μπροστά στις Λευκές Νύχτες, στις Μαύρες Παρασκευές και στις Μπλε Δευτέρες. Να είναι οι κακοπληρωμένοι εργαζόμενοι στην καθαριότητα ακόμα πιο ευλύγιστοι στις διαθέσεις των εργολάβων για να μπορούν οι τελευταίοι να λαμβάνουν έργα σε διάφορους φορείς. Να καθαρίζουν στις 10 π.μ. ένα νοσοκομείο, στις 12 μ. έναν σταθμό του μετρό και στις 2 μ.μ. ένα αμφιθέατρο πανεπιστημίου. Τέτοια έγκριση παίρνουν οι εργοδότες με το νομοσχέδιο...
Δεν χρειάζεται να ανοίξουμε παραπέρα τη βεντάλια για το τι σημαίνει για τον προγραμματισμό και τη ζωή μιας εργατικής οικογένειας να μαθαίνει το ωράριο της εργασίας 24 ώρες πριν, να είναι γκρίζα ζώνη αν θα έχει ή όχι μεροκάματο την επόμενη μέρα. Η πρόσφατη ταινία «Ζωή και θάνατος σε μία αποθήκη», που καταγράφει τη ζωή των εργαζομένων στις αποθήκες διαδικτυακών αγορών, δεν είναι μυθοπλασία αλλά η πλήρης αποτύπωση των νόμων και της σκλαβιάς που δεν πρέπει να αποδεχτούμε.
Το νομοσχέδιο ακουμπά τη βιομηχανία, τις μεγάλες παραγωγικές μονάδες. Οταν έχουν ξηλώσει την Κυριακή αργία και έχουν «απελευθερώσει» το καθεστώς των υπερωριών, είναι πιο εύπεπτη η διάλυση του 5ήμερου στις επιχειρήσεις αδιάκοπης παραγωγικής λειτουργίας. Εφόσον υπάρχουν κενά στην παραγωγή γιατί η λύση να είναι η επιπλέον βάρδια και όχι οι προσλήψεις από τη μεγάλη δεξαμενή των ανέργων;
Ολα τα παραπάνω ερωτήματα είναι ρητορικά αλλά και βάση για προβληματισμό. Οι απαντήσεις βρίσκονται στο δίλημμα «Τα κέρδη τους ή οι ζωές μας», στο ερώτημα «Αγώνας για επιβίωση ή δράση για αντεπίθεση;».
Εχουμε βγει από εκλογές που η κυβέρνηση αξιοποιεί το αποτέλεσμά τους για να προχωρήσει σε ό,τι δεσμεύσεις είχε δώσει στους επιχειρηματικούς ομίλους κάθε κλάδου. Η θέση του κάθε εργάτη, του κάθε νέου ανθρώπου δεν είναι απλά να σιχτιρίζει στον αέρα και να ευθυγραμμίζεται σε ένα θολό κύμα οργής. Τα καναλιζαρισμένα «ευφυολογήματα» στα κοινωνικά δίκτυα (#40τακατο, #τψρμ και άλλα) μπορεί να «μαζεύουν» και να εκφράζουν μια δυσαρέσκεια και μια οργή αλλά δεν είναι δράση.
Δεν μένουμε απαθείς! Δεν θα παρακολουθήσουμε στωικά το σύρσιμό μας... Το κίνημα μπορεί να ανατρέψει νόμους, να ακυρώσει στην πράξη πολιτικές κατευθύνσεις και μέτρα. Αυτό απαιτεί δράση, οργάνωση, στράτευση, κίνηση μαζών και πάνω απ' όλα προσανατολισμό απέναντι σε όσους μαυρίζουν τη ζωή μας, απέναντι στην κυβέρνηση και την κάθε εργοδοσία. Απαιτεί ζωντανές διαδικασίες στους χώρους δουλειάς, σωματεία πραγματικά στηρίγματα των εργαζομένων, μακριά από τυποποιημένες - νωχελικές δράσεις, μακριά από τις δαγκάνες του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού που διαβρώνει αιτήματα και διαθέσεις.
Η παραπέρα ποινικοποίηση της συνδικαλιστικής δράσης στοχεύει στη δημιουργία κλίματος ηττοπάθειας, συμβιβασμού, να μπουν «τα κεφάλια μέσα». Παράλληλα όμως επιδιώκουν να πάρει κεφάλι σε κάθε κλάδο ένας συνδικαλισμός του καναπέ, της συνδιαλλαγής με την κάθε κυβέρνηση και τους επιχειρηματικούς ομίλους. Εκεί στοχεύουν νέες και πρωτύτερες νομοθετικές ενέργειες όπως το φακέλωμα των συνδικαλιστών, η παράδοση των μητρώων μελών στο κράτος και τους εργοδότες, οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες που εξελίσσονται σε ένα εργαλείο ανεξέλεγκτης νοθείας των εργατοπατέρων με τη συμβολή της εργοδοσίας ώστε να εξασφαλίζεται η «εργασιακή ειρήνη».
Μπαίνουμε σε πιο σύνθετες συνθήκες δράσης που δεν επιτρέπεται βήμα πίσω, δεν επιτρέπεται να δοθεί χώρος για να περάσει ο φόβος. Ο αγώνας για τη ζωή μας ποτέ δεν ήταν τυπικός ούτε πρόκειται να γίνει.
Οι ζωντανές δυνάμεις του κινήματος που κοντράρονται καθημερινά σε κλάδους και χώρους δουλειάς, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, ο νέος κόσμος που συμμετείχε στις κινητοποιήσεις για τα Τέμπη, οι εργάτες, οι γυναίκες, η νεολαία που στις εκλογές δεν παρασύρθηκαν από το ρεύμα της «σταθερότητας» ή της «συναινετικής αντιπολίτευσης», δείχνουν τον δρόμο της ελπίδας και της σύγκρουσης.
Και αν μετά από όλα αυτά το αρχικό ερώτημα που είχε ο υπουργός Εργασίας παραμένει, τότε... ναι, δυναμώνει το καθεστώς γαλέρας και της σύγχρονης σκλαβιάς και αυτό δεν θα το επιτρέψουμε!
Θανάση ΓΚΩΓΚΟΥ*
* Ο Θ. Γκώγκος είναι μέλος του Τμήματος για την Εργατική Συνδικαλιστική Δουλειά της ΚΕ του ΚΚΕ και μέλος της ΕΕ της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου