Πριν 74 χρόνια, στο μακρινό από εμάς 1949, την ώρα που σε αυτά τα μέρη ο ηρωικός ΔΣΕ, αιφνιδιάζοντας τον αστικό στρατό, ανακατέλαβε τον Γράμμο, τα μεγάλα παγκόσμια συμφέροντα εκείνης της εποχής «μαγείρευαν» μια νέα πολιτική και στρατιωτική συμμαχία. Αυτός ήταν ο λεγόμενος «Οργανισμός του Βορειοατλαντικού Συμφώνου» και για να μην σκοτιζόμαστε με τίτλους μακρινάρια, μας το όρισαν ρητά, κοφτά – ΝΑΤΟ.
Για μια απάντηση στην ερώτηση «τι σόι άνθρωποι ήταν αυτοί;»
Στον Γράμμο, λοιπόν και πάλι. Γιατί άραγε; Τι έχει αυτό το βουνό και μας έλκει; Μια πρώτη απάντηση είναι εύκολη: Εκεί, όπως και στο Βίτσι, κορυφώθηκε η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ, εκεί ήταν το κέντρο της Ελεύθερης Ελλάδας, εκεί ακόμα και σήμερα συναντάς τα ίχνη εκείνων σαν να μη πέρασε μια μέρα. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι εύκολη η απάντηση.