Η αλήθεια για την εκτέλεση της Ελένης Παπαδάκη

Το βράδυ της 21ης Δεκέμβρη 1944, η Ελένη Παπαδάκη μεταφέρθηκε στην Ούλεν, όπου και δολοφονήθηκε από ομάδα, επικεφαλής της οποίας ήταν ο καπετάν Ορέστης, στέλεχος της Λαϊκής Πολιτοφυλακής Πατησίων, που είχε στρατολογηθεί από ξένη μυστική υπηρεσία (Ιντέλιτζενς Σέρβις).

Λίγες μέρες μετά την Απελευθέρωση, στις 20 Οκτώβρη 1944, το ΔΣ του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) αποφάσισε τη διαγραφή ορισμένων ηθοποιών με την κατηγορία της συνεργασίας με τον καταχτητή. Παράλληλα, στην απόφαση προβλεπόταν η επικύρωσή της από προσεχή Γενική Συνέλευση του ΣΕΗ.

Ανάμεσα στους ηθοποιούς που καταδικάστηκαν ως συνεργάτες των καταχτητών ήταν και η πρωταγωνίστρια του Εθνικού Θεάτρου Ελένη Παπαδάκη.

Η Γενική Συνέλευση του ΣΕΗ αποφάσισε τη διαγραφή της από το σωματείο, στηριζόμενη στο ότι η Παπαδάκη διατηρούσε σχέση με τον κατοχικό πρωθυπουργό Ράλλη και με αξιωματικό των ναζί.

Στις 21 Δεκέμβρη, η Ελένη Παπαδάκη συνελήφθη από τη Λαϊκή Πολιτοφυλακή Πατησίων – Γαλατσίου στο σπίτι του Γραμματέα του ΕΑΜ Θεάτρου, Δημήτρη Μυράτ.

Τόσο ο ίδιος, όσο και φιλικά πρόσωπα της Παπαδάκη ενημερώθηκαν ότι θα ακολουθήσει μια ανάκριση και θα απελευθερωθεί σύντομα.

Η ενημέρωση δεν ήταν αποπροσανατολιστική, αφού όπως μαρτυρά ο Βασίλης Μπαρτζιώτας (Φάνης) :

«Οταν τμήματα της Λαϊκής Πολιτοφυλακής συνέλαβαν τη γνωστή ηθοποιό Παπαδάκη, ερωμένη του αρχικουίσλιγκ Γιάννη Ράλλη, δώσαμε εντολή να μην πειραχτεί. Είχαμε να μάθουμε πολλά από αυτή».

Σε αντίθεση με αυτή την ενημέρωση και τις εντολές που δόθηκαν στη Λαϊκή Πολιτοφυλακή, το βράδυ της 21ης Δεκέμβρη η Ελένη Παπαδάκη μεταφέρθηκε στην Ούλεν, όπου και δολοφονήθηκε από ομάδα, επικεφαλής της οποίας ήταν ο καπετάν Ορέστης, στέλεχος της Λαϊκής Πολιτοφυλακής Πατησίων.

Ο καπετάν Ορέστης είχε κινήσει ήδη υποψίες αναφορικά με τη δράση του. Πιο συγκεκριμένα, υπήρχαν καταγγελίες εναντίον του ότι συνελάμβανε φίλα προσκείμενους στο ΕΑΜ ή ακόμα και μέλη του, μόνο και μόνο για να αποσπά χρήματα και πολύτιμα είδη από τους ίδιους ή τους συγγενείς τους.

Σήμερα, ήρθε η ώρα να παρουσιάσουμε τα γεγονότα όπως πραγματικά συνέβησαν και ν’αποκαταστήσουμε την ιστορική αλήθεια […]

Ο άνθρωπος που αποκαλύπτει το γνήσιο ιστορικό της δολοφονίας της Ελένης Παπαδάκη, ονομάζεται Νικόλαος Ανδρικίδης και ζει τώρα στις εργατικές κατοικίες της Κηφισιάς, αριθμός 40. Πρόκειται για ένα σεμνό αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην τραγική “υπόθεση” της Ελένης Παπαδάκη. 

Πολέμησε με το βαθμό του λοχαγού τον ξένο κατακτητή στην κατοχή, τιμώρησε τους φονιάδες της αξέχαστης ηθοποιού, όλη του η ζωή ήταν αφιερωμένη στο λαϊκό καθήκον και στην εθνική τιμή. 

Γι’αυτή του τη δράση, που θα πρεπε να είναι δίδαγμα και υπόδειγμα για κάθε Έλληνα, έμεινε στη φυλακή 28 ολόκληρα χρόνια.

Η αλήθεια για τη δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη. 

Η μεγάλη ηθοποιός, που η ακτινοβολία της ξεπερνούσε τα όρια της Ελλάδας, στα Δεκεμβριανά έμενε στο σπίτι του ηθοποιού Δημήτρη Μυράτ, κάπου στα Πατήσια. Ένα βράδυ πήγε η πολιτοφυλακή της περιοχής και την πήρε. Την άλλη μέρα τη σκότωσαν.

Το ΕΑΜ και το Α’ Σώμα Στρατού κυριολεκτικά αναστατώθηκαν. Η δολοφονία της Παπαδάκη έδειχνε ότι κάτι το πολύ σάπιο υπήρχε στα Πατήσια. Και έδρασαν με κεραυνοβόλο ταχύτητα. Στον τότε λοχαγό Νίκο Ανδρικίδη ανατέθηκαν καθήκοντα διαμερισματάρχη της περιοχής, με τη ρητή εντολή να ερευνήσει την υπόθεση, ν ‘ανακαλύψει τους ενόχους και να ξεκαθαρίσει την ανώμαλη και επικίνδυνη κατάσταση. Από τις ανακρίσεις που έκανε ο Ανδρικίδης εντοπίστηκαν οι δολοφόνοι. 

Ήσαν ο διοικητής της πολιτοφυλακής Ορέστης, ο υποδιοικητής και ο βοηθός του. Πιάστηκαν και οι τρεις σε διαφορετικά σπίτια (μαζί με τις ερωμένες τους) και δικάστηκαν από ανταρτοδικείο. 

Μπροστά σε ακροατήριο παραδέχτηκαν ότι είχαν στρατολογηθεί από ξένη μυστική υπηρεσία (Ιντέλιτζενς Σέρβις) και με εντολή της σκότωσαν την Ελένη Παπαδάκη, για να δυσφημιστεί το λαϊκό κίνημα και να δικαιωθεί η βρετανική επέμβαση. Καταδικάστηκαν στην ποινή του θανάτου και εκτελέστηκαν παρουσία κόσμου στην πλατεία Κολιάτσου.
 

Το μεταδεκεμβριανό καθεστώς δεν παρασημοφόρησε, βέβαια, το Νϊκο Ανδρικίδη για την τόσο δίκαιη απονομή δικαιοσύνης. Συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Τον παρέπεμψε στο κακουργιοδικείο (1945) με την κατηγορία του φόνου του Ορέστη και των δύο συνεργατών του… Και θα καταδικαζόταν σε θάνατο χωρίς την έντιμη μαρτυρική κατάθεση του Δημήτρη Μυράτ. 

Αξίζει, για την ιστορία, να παραθέσω την κατάθεση του μεγάλου καλλιτέχνη στη δίκη εκείνη.

Εισαγγελέας: Κύριε Μυράτ. τι γνωρίζετε για το φόνο της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη και για τον κατηγορούμενο Νικόλαο Ανδρικίδη;

Δ. Μυράτ: Φιλοξενούσα την Ελένη Παπαδάκη στο σπίτι μου. Ένα βράδυ του Δεκέμβρη 1944 ήρθε η πολιτοφυλακή Πατησίων και την πήρε. Μετά δυο μέρες ακούσαμε πως η διοίκηση της πολιτοφυλακής πιάστηκε από τον ΕΛΑΣ. Σε άλλες δυο μέρες, νέοι με χωνιά φώναζαν πως η διοίκηση της πολιτοφυλακής Πατησίων καταδικάστηκε σε θάνατο για το φόνο της Ελένης Παπαδάκη και άλλων αθώων και θα εκτελεστεί στην Πλατεία Κολιάτσου. Πράγματι, οι περίοικοι είδαν την εκτέλεση.
 

Εισαγγελέας: Για τον Νικόλαο Ανδρικίδη, τι γνωρίζετε;

Δ. Μυράτ: Μάθαμε ότι αυτός συνέλαβε τους ενόχους και τους οδήγησε στο ανταρτοδικείο. Επίσης ότι παραβρέθηκε στην εκτέλεσεη που την έκανε τμήμα του ΕΛΑΣ.
 

Εισαγγελέας: Θέλω τη γνώμη σας για τους φόνους των μελών της πολιτοφυλακής, για τους οποίους κατηγορείται.
 

Δ. Μυράτ: Μάλλον δε θα έπρεπε να οδηγηθεί στο ειδώλιο του κατηγορουμένου. Γιατί, με τον τρόπο που ενήργησε, γλύτωσαν ασφαλώς άλλοι αθώοι.
Η τίμια και ειλικρινής μαρτυρία του Δημήτρη Μυράτ – που στο αγριανθρωπικό κλίμα που επικρατούσε το 1945 ήταν ηρωισμός – έσωσε τη ζωή του Ανδρικίδη. Καταδικάστηκε μόνο σε ισόβια δεσμά.

Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Χρόνια εθνικοφρονικής καπηλείας για το θάνατο της Ελένης Παπαδάκη και φυλακής για τον Ανδρικίδη. Ο οποίος, θέλοντας να εκπληρώσει στο ακέραιο το χρέος του απέναντι στην αλήθεια, όταν αποφυλακίστηκε, συνέταξε ένα εκτενές υπόμνημα με όλο το ιστορικό του φόνου της Ελένης Παπαδάκη και της παραδειγματικής τιμωρίας των δολοφόνων της. 

Το ιστορικό αυτό ντοκουμέντο με ημερομηνία 5 Ιουνίου 1975, το παρέδωσε στο θεατρικό Μουσείο, όπου και φυλάσσεται.
 

Και μια ουσιαστική λεπτομέρεια, που βάζει τη σφραγίδα της στα όσα βεβαιώνει ο Νίκος Ανδρικίδης για το ρόλο των ξένων “προστατών” στον άδικο χαμό της Ελένης Παπαδάκη. Στη δίκη του κακουργιοδικείου παρουσιάστηκε και η αδελφή του Ορέστη, η οποία όχι μόνο κατέθεσε υπέρ του Ανδρικίδη, αλλά και παρουσίασε στο δικαστήριο ακλόνητα στοιχεία, που έδειχναν την προδοτική εξάρτηση του αδελφού της από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες.

Εκείνο που επίσης έχει βαρύνουσα σημασία είναι η ίδια η απόφαση του κακουργιοδικείου, που έμμεσα παραδέχεται την αλήθεια, ότι η Παπαδάκη σκοτώθηκε όχι από την αριστερά, αλλά από πράκτορες της Ιντέλιτζενς Σέρβις. Αν δε δεχόταν αυτό το πραγματικό γεγονός, το δικαστήριο – μέσα στις τότε συνθήκες – θα καταδίκαζε οπωσδήποτε σε θάνατο τον Ανδρικίδη, μια και η εκτέλεση των τριών φονιάδων ήταν ομολογημένη. (Θυμίζουμε ότι εκείνη την εποχή η θανατική ποινή επιβαλόταν κατά χιλιάδες για φανταστικούς φόνους. Ηταν δυνατόν να χαριστεί το δικαστήριο στο Νίκο Ανδρικίδη;)