Τηλεργασία η αφορμή για εργοδοτικό “ξεσάλωμα”

Πριν από μερικά χρόνια όταν ήμουν φοιτητής του Τμήματος Μηχανικών και Πληροφορικής, κάποιοι καθηγητές μας περιέγραφαν εικόνες για το πώς μπορεί να είναι το σπίτι του μέλλοντος, με αυτοματισμούς και τεχνολογίες. Έξυπνες συσκευές, ρομπότ, αισθητήρες διασυνδεδεμένα, θα αποτελούσαν το ιδανικό περιβάλλον για να ξεκουράζεται ο άνθρωπος, να μην χρειάζεται να σκέφτεται το μαγείρεμα, το πλύσιμο των ρούχων, να ενημερώνεται ακόμα και για το πότε

άδειασε το ψυγείο, αν έχει ζεστό νερό όταν γυρίζει στο σπίτι κ.α. Αυτό το υπερσύγχρονο “έξυπνο” σπίτι θα μπορούσε να ικανοποιήσει διάφορες ανάγκες του εργαζόμενου, πολλές φορές χωρίς ο ίδιος να περάσει το κατώφλι της πόρτας του, ούτε και για να πάει στην εργασία του. Όλα θα γίνονταν μέσα από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Ακούγοντας βέβαια κάποιος όλα αυτά, μπορεί να σκεφτεί ότι όλη αυτή η τεχνολογία και η εξέλιξη θα μπορούσε να βελτιώσει πραγματικά τη ζωή του εργαζόμενου, να μειώσει τον εργάσιμο χρόνο, εξασφαλίζοντας υψηλού επιπέδου βιοτικό επίπεδο, να μειώσει τελικά τον ανθρώπινο μόχθο. Η εφαρμογή του σε άλλους τομείς, να εκτοξεύσει τις παραγωγικές δυνατότητες, να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις πιο δύσκολες ασθένειες και να εξασφαλίσει μια υψηλού επιπέδου Δημόσια Υγεία για όλους. Βέβαια όλα αυτά προϋποθέτουν εκτός από την ξέφρενη πρόοδο της τεχνολογίας και της επιστήμης μια ολόκληρη οικονομία που θα έχει στο επίκεντρο τις ανάγκες του ανθρώπου.

Η εικόνα του εργαζόμενου στο υπερσύγχρονο έξυπνο σπίτι είναι μια ωραιοποιημένη εικόνα που θα άρεσε πολύ στους σύγχρονους εργοδότες. Για τον εργαζόμενο όμως, κανείς δεν ανέφερε το αν θα δούλευε περιστασιακά η μόνιμα, αν θα είχε επαφές με τους συναδέλφους του, κοινωνική ζωή, συνδικαλιστική δράση και κανένας δεν θα ήξερε αν ξενυχτάει ή ακόμα και αν θα χρειαζόταν να ξυπνήσει τα ξημερώματα για να τελειώσει τη δουλειά του.

Με την εφαρμογή του μέτρου της τηλεργασίας, που έχει προχωρήσει αναγκαστικά στους περισσότερους χώρους της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, αλλά και σε άλλους κλάδους (π.χ χρηματοπιστωτικό) φαίνεται παράλληλα, μαζί με το αναγκαίο της δεδομένης χρονικής περιόδου για αποφυγή του συγχρωτισμού, η ανάγκη να προχωρήσει ακόμα περισσότερο η εντατικοποίηση και “ευελιξία”, που έχουν ανάγκη οι επιχειρηματικοί όμιλοι στους συγκεκριμένους κλάδους.

Μπορεί τέτοιου είδους μέτρα να παρουσιάζονται ως “διευκολύνσεις” ή μέτρα αντιμετώπισης της εξάπλωσης της νόσου, όμως οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να χάσουν από τον προσανατολισμό τους, το τι επιδιώκει να κατοχυρώσει η μεγαλοεργοδοσία, με αφορμή την κατάσταση “έκτακης ανάγκης”. 

Βρισκόμαστε πλέον ένα βήμα πιο κοντά στην πιο γενικευμένη ελαστικοποίηση της εργασίας, διάλυσης εργασιακών σχέσεων στην καθιέρωση ενός “μοντέλου” που ακυρώνει συλλογικά δικαιώματα, “ξεμοναχιάζοντας” τον εργαζόμενο και βάζοντάς τον να δουλεύει από οπουδήποτε και οποτεδήποτε.

Το όργιο της εργοδοτικής ασυδοσίας ενάντια στους εργαζόμενους αφορά και αυτούς στην τηλεργασία

Από τις αρχές Μαρτίου στους εργαζόμενους άλλων κλάδων έχει προχωρήσει ένα κύμα απολύσεων, μεθοδεύσεις για μετατροπή της εργασίας σε εκ περιτροπής, ανασφάλιστοι εργαζόμενοι που έμειναν στο δρόμο με ένα sms. Τα παραπάνω δε σημαίνει ότι δεν θα αγγίξουν όλους τους εργαζόμενους ανεξαρτήτως μορφής εργασίας, είτε πρόκειται για δουλειά με φυσική παρουσία, είτε για τηλεργασία. 

Πολλά παραδείγματα μπορεί να βρει κανείς σε καταγγελίες εργαζόμενων προς τα σωματεία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στον κλάδο της Πληροφορικής είναι η καταγγελία πρακτικάριου ότι ο μισθός του αντικαταστάθηκε με κουπόνια super market, ή για προειδοποίηση εκ περιτροπής εργασίας – 3 φορές την εβδομάδα – από τον επόμενο μήνα σε άλλο χώρο για όλους τους εργαζόμενους.

Αύξηση της παραγωγικότητας, μείωση του κόστους και αντιμετώπιση κρίσεων τα προνόμια για τους εργοδότες

Χαρακτηριστικά για το τι στοχεύει η εργοδοσία είναι όλα εκείνα τα άρθρα που κυκλοφορούν στον τύπο, από στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων στον κλάδο της Πληροφορικής, που μεταφέροντας και εμπειρία από το εξωτερικό σημειώνουν τα οφέλη της τηλεργασίας. Ότι για παράδειγμα οι εργαζόμενοι θα δουλεύουν από οπουδήποτε “από ένα καφέ, από το σαλόνι του σπιτιού τους, ακόμα και από μια παραλία, και μπορούν έτσι να ολοκληρώνουν τα καθημερινά τους tasks, χωρίς να μειώνεται η παραγωγικότητά τους”, σημειώνοντας ακόμα ότι αυτή μπορεί και να αυξάνεται! 

Σημειώνουν τα οφέλη σε επίπεδο κόστους, καθώς τέτοιο μέτρο,“ίσως μειώσει δαπάνες για κτιριακές υποδομές”. Και επίσης ότι “οι ομάδες είναι πιο ευέλικτες και έτοιμες να εργαστούν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, πράγμα που σημαίνει ότι η απόδοσή τους δεν επηρεάζεται από κρίσεις όπως αυτή του κορονοϊού”.

Επειδή λοιπόν οι εργαζόμενοι θα είναι διαθέσιμοι κάθε ώρα και στιγμή, έρχεται και η αναφορά του άρθρου ότι “έχει διαπιστωθεί ότι το 85% των επιχειρήσεων επιβεβαιώνει ότι η άυξηση της παραγωγικότητας έχει αυξηθεί με την τηλεργασία”.

Τα άρθρα αυτά αναφέρονται και στους “κινδύνους” όπως της “απώλειας ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής” και προτείνουν λύσεις. “Οι εργαζόμενοι να έχουν ένα συγκεκριμένο μέρος μέσα στο σπίτι όπου θα εργάζονται μόνο από εκεί, όπως για παράδειγμα ένα συγκεκριμένο δωμάτιο ή ένα γραφείο”…. Να του προτείνουμε να αλλάζει και ρούχα θα προσθέταμε ή να ανοίγει τα παράθυρα μετά τη δουλειά!!!...

Σε αυτές τις συνθήκες εργασίας βέβαια δεν λαμβάνεται υπόψη η κατάσταση που έχει ο κάθε εργαζόμενος στο σπίτι του και ειδικά αυτή την περίοδο.

Ουσιαστικά τι μας προτείνουν;

Έχεις άρρωστο στο σπίτι; πάρε και μια λίστα από το πελατολόγιο για να εξυπηρετήσεις.

Έχεις συγγενή σε ευπαθή ομάδα; Μπορείς να τον φροντίζεις στο σπίτι, αφού πρωτοβάθμια φροντίδα δεν υπάρχει και οι ΜΕΘ δεν επαρκούν, αλλά πάρε λάπτοπ και συνέχισε να επιλύεις προβλήματα για το καλό της εταιρείας.

Έχεις τα παιδιά στο σπίτι γιατί έκλεισαν τα σχολεία; Μπορείς να ασχολείσαι με τη διαπαιδαγώγησή τους, να τα προσέχεις, να τους μαγειρεύεις και ταυτόχρονα να γράφεις και κώδικα μην τύχει και μείνει πίσω το έργο του ομίλου.

Το παράδειγμα του “μεγάλου αδερφού”

Δεν είναι λίγες οι καταγγελίες που φτάνουν σε κλαδικά σωματεία σχετικά με την καταπάτηση της προσωπικής ζωής των εργαζόμενων με αφορμή την εργασία από το σπίτι. Χαρακτηριστικό των τελευταίων ημερών το παράδειγμα επιχείρησης όπου χρησιμοποιώντας το πρόσχημα της διασφάλισης των προσωπικών δεδομένων πελατών, και ότι αυτά πρέπει να τηρηθούν στη διάρκεια της τηλεργασίας, προχωράει στην παρακολούθηση μέσω κάμερας! Άλλο παράδειγμα επιχείρησης που απαιτεί από τους εργαζόμενους της κάθε τόσο να συνδέονται μέσω κάμερας για να διαπιστώνεται η εργασία.

Μια ολόκληρη συζήτηση ανοίγει και με αφορμή την τηλεργασία για το αν τα προσωπικά δεδομένα του εργαζόμενου διασφαλίζονται όταν πληροφορίες περνούν μέσα από προσωπικούς υπολογιστές. 

Όταν αυτοί χρησιμοποιούνται για να βγει η δουλειά και απαιτείται η σύνδεση σε πλατφόρμες ή άλλους πόρους και συστήματα της εταιρείας. Ακόμα και όταν χρησιμοποιούνται επαγγελματικές συσκευές για την εργασία, αυτές χρησιμοποιούν το οικιακό δίκτυο του εργαζόμενου για να συνδεθούν στο διαδίκτυο, πράγμα που δεν διασφαλίζει τα προσωπικά του δεδομένα. Επίσης, πρέπει να μπεί στη συζήτηση το ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη πιθανής έκθεσης επιχειρησιακών δεδομένων όταν αυτές διαρρέουν από προσωπικούς υπολογιστές ή οικιακά δίκτυα.

Με βάση τα παραπάνω, και αν σύμφωνα με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού «τα δυσκολότερα είναι μπροστά μας», φαίνεται ότι οι εργαζόμενοι είναι μπροστά σε έναν νέο γύρο έντασης της ευελιξίας, με τις εταιρείες να διαμορφώνουν όπως θέλουν τις συνθήκες εργασίας, με εργαζόμενους που μπορεί π.χ. να αρρωσταίνουν, να παίρνουν «άδεια» αλλά να αναγκάζονται να εργάζονται κανονικά, αφού θα μπορούν και από το σπίτι…

Ξεκρέμαστοι, ανασφαλείς, οι μελλοντικοί τηλεργαζόμενοι εύκολα θα μπορούν να χειραγωγούνται και ταυτόχρονα θα δημιουργούνται εργαζόμενοι δύο ταχυτήτων. Γι’ αυτό, χρειάζεται να βρίσκεται στον προσανατολισμό των κλαδικών σωματείων το καθήκον οι εργαζόμενοι να κινητοποιούνται, να καταγγέλλουν, για να αποτρέψουν τέτοιες εξελίξεις. Σήμερα να απαιτήσουν να μην υπάρξει καμία αρνητική αλλαγή στις υπάρχουσες συμβάσεις, μιας και η εργασία από το σπίτι δεν προβλέπεται από καμία συλλογική σύμβαση εργασίας!

Οι εργαζόμενοι στους κλάδους τους να έρθουν σε επαφή με τα σωματεία τους, να επαγρυπνούν για τέτοιου είδους εξελίξεις. Η διεκδίκηση που απαιτείται σήμερα για την υπεράσπιση της υγείας του λαού και των υπόλοιπων εργασιακών δικαιωμάτων που θέλουν να τα βάλουν σε καραντίνα, πρέπει να ανεβάσει τη συσπείρωση στα σωματεία, στην εμπιστοσύνη σε αυτά, που σε κάθε περίοδο αποτελούν αποκούμπι για τους εργαζόμενους.

* Του Βαγγέλη Καράμπαλη

• Ο Βαγγέλης Καράμπαλης, Γραμματέας του Τομεακού Συμβουλίου Αχαΐας της ΚΝΕ