3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ)

Πραγματοποιείται, 26/11/1924, το 3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), που αποφασίζει τη μετονομασία του κόμματος σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς).

Το συνέδριο αποφασίζει επίσης την αναδιοργάνωση του κόμματος με βάση τους πυρήνες στους χώρους δουλειάς («μπολσεβικοποίηση»), ενώ χαράσσει την τακτική του στη γραμμή του ενιαίου μετώπου εργατών - αγροτών - προσφύγων.

Η πορεία του ΣΕΚΕ από το 2ο έως το 3ο Εκτακτο Συνέδριό του δεν ήταν καθόλου εύκολη, καθόλου ανώδυνη, καθόλου ευθύγραμμη. Στην πραγματικότητα, ήταν μια πορεία κρίσης, που σχετιζόταν άμεσα με το ζήτημα της αποσαφήνισης του χαρακτήρα του. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος αυτής της κρίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι το κόμμα έφτασε στο 3ο Εκτακτο Συνέδριό του με ριζική ανανέωση της ηγεσίας του και με σημαντικές προσωπικότητες, που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυσή του, να βρίσκονται εκτός των γραμμών του. Το Σεπτέμβρη του 1920 (16-19/9 με το παλιό ημερολόγιο και 29/9-2/10 με το καινούριο), το ΣΕΚΕ υποχρεώθηκε να πραγματοποιήσει εκλογικό συνέδριο, για να καθορίσει τη στάση του στις επικείμενες εκλογές, δεδομένου ότι οι βουλευτές του Αλ. Κουριέλ και Αριστ. Σίδερης υποστήριζαν τη συνεργασία με τον βενιζελισμό. Το συνέδριο απέκρουσε τη θέση των δύο βουλευτών, αλλά στις γραμμές του κόμματος έκανε την εμφάνισή της και η αριστερίστικη τάση, με επικεφαλής τον δικηγόρο Ευάγγελο Παπαναστασίου, ο οποίος τάχθηκε κατά της συμμετοχής του ΣΕΚΕ στις εκλογές. «Στην ηγεσία του κόμματος - γράφει ο Αλ. Κουτσούκαλης - δημιουργούνται τρεις αντιμαχόμενες ομάδες. Η μία, με επικεφαλής τον Ε. Παπαναστασίου και τον Ν. Σαργολόγο, εμφανίζεται με υπερεπαναστατικά συνθήματα και ζητάει την εφαρμογή ''θαρραλέας κομμουνιστικής τακτικής''... Η άλλη ομάδα, από τους Αρ. Σίδερη, Ν. Δημητράτο και Α. Κουριέλ, ζητάει μια ''δεξιότερη'' θέση του κόμματος και προτείνει συνεργασία με αστικά κόμματα και την αναστολή της επαναστατικής τακτικής... Η τρίτη ομάδα, από τους Γ. Γεωργιάδη, Γ. Κορδάτο, Αβρ. Μπεναρόγια και Π. Δημητράτο, ζητούσε τη γενικότερη αναθεώρηση της τακτικής του κόμματος». Σε γενικές γραμμές, αυτές οι τάσεις θα δώσουν το στίγμα τους στην πορεία του ΣΕΚΕ έως το 3ο Εκτακτο Συνέδριο. Η ύπαρξή τους φαίνεται καθαρά και στην Α` Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του κόμματος, που συνήλθε στις 6/19 Φλεβάρη του 1922 και στο έκτακτο κομματικό συνέδριο, που συνήλθε στις 20- 31 Οκτώβρη (2-13 Νοέμβρη) του 1922. Στο πρώτο από τα δύο αυτά κομματικά σώματα, εκλέγεται γραμματέας ο Γ. Κορδάτος και στο δεύτερο ο Ν. Σαργολόγος. Επίσης, στο έκτακτο συνέδριο διαγράφηκε από το κόμμα ο Γ. Πετσόπουλος για πράξεις αντικομματικές, ανάμεσα στις οποίες ήταν και η φραξιονιστική χρησιμοποίηση του «Ριζοσπάστη», αν και η εφημερίδα από την 1η Αυγούστου του 1921 είχε γίνει επίσημο κομματικό όργανο. Στα μετέπειτα κομματικά σώματα (Εθνικό Συμβούλιο - Μάης του 1923, έκτακτο εκλογικό συνέδριο - Σεπτέμβρης 1923), αλλά και γενικότερα στην όλη πορεία της κομματικής ζωής εκείνων των χρόνων, η πάλη για το χαρακτήρα του κόμματος συνεχίστηκε, όπως και η απομάκρυνση από τις γραμμές τους στελεχών και ομάδων που είχαν διαφορετικό προσανατολισμό. Από τις σημαντικότερες ομάδες που δημιουργούνται από πρώην μέλη και ηγετικά στελέχη του κόμματος είναι η «Νέα Εποχή» (Αβρ. Μπεναρόγια, Ν. Δημητράτος, Γιαμογιάννης κ.ά.), που εξέδιδε δεκαπενθήμερο ομώνυμο δημοσιογραφικό όργανο, η «Κομμουνιστική Ενωση» (Ευαγ. Παπαναστασίου και στελέχη από την ΚΟ του Πειραιά), που εξέδιδε το «Κομμουνιστικό Βήμα» και η «Σοσιαλιστική Εργατική Ενωση» (Σίδερης, Γεωργιάδης κ.ά.), που εξέδιδε εβδομαδιαίο όργανο με τον τίτλο «Φωνή του λαού». Στην οργάνωση αυτή προσχώρησε το Φλεβάρη του 1924 η «Νέα Εποχή» και το περιοδικό της «Νέα Εποχή» έγινε το θεωρητικό όργανο της νέας ενιαίας οργάνωσης. Από την Πρωτομαγιά του 1923, κάνει επίσης την εμφάνισή της μια ακόμη ομάδα, η οποία όμως αποκολλάται από το κόμμα αργότερα. Η ομάδα αυτή συσπειρώνεται γύρω από την Επιθεώρηση «Αρχείον Μαρξισμού» (Τζουλάτι, Σαραντίδης, Δεδούσης, Αποστόλου) και εμφανίζεται να προτάσσει τη μαρξιστική μόρφωση των μελών του κόμματος και του προλεταριάτου, ως βασική προϋπόθεση για την επαναστατική τους δράση. Η κρίση του κόμματος δεν του στέρησε τη δυνατότητα και την ικανότητα να πρωταγωνιστεί στους αγώνες της εργατικής τάξης και του λαού, να σηκώνει το ανάστημά του ενάντια στο μικρασιατικό πόλεμο και να αντιμετωπίζει πλήθος διώξεων από το καθεστώς. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τον Ιούλη του 1922 πιάστηκαν μέλη της ΚΕ του κόμματος και της διοίκησης της ΓΣΕΕ (Κορδάτος, Γεωργιάδης, Ευάγγελος Ευαγγέλου, Αγγελής κ.ά) με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, μια κατηγορία - απάντηση στην αντιπολεμική πολιτική, που τόσο το ΣΕΚΕ όσο και η ΓΣΕΕ είχαν ξεδιπλώσει. Οταν, μάλιστα, το Σεπτέμβρη του 1922 η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν γεγονός, τα κομματικά και εργατικά αυτά στελέχη κινδύνεψαν να εκτελεστούν. «Οι φυλακίσεις και οι ξυλοδαρμοί των μελών, των στελεχών και των οπαδών του κόμματος - γράφει ο Α. Κουτσούκαλης - γίνονται καθημερινό φαινόμενο, οι επιδρομές στα γραφεία του "Ριζοσπάστη" και στα γραφεία των κομματικών οργανώσεων οργανώνονται με το γνωστό σύστημα των '' αγανακτισμένων πολιτών''. Οι φυλακές γεμίζουν από εργάτες αγωνιστές και τα θύματα της αστυνομικής τρομοκρατίας ανέρχονται σε πολλές εκατοντάδες». Ο Δ. Λιβιεράτος συμπληρώνει: «Δε φτάνει όμως μόνο η κυβερνητική τρομοκρατία κατά των εργατικών οργανώσεων, ούτε ακόμα η δράση των περίφημων αγνώστων... αλλά αυτή την εποχή εμφανίζεται και ένα νέο φρούτο στην ελληνική σκηνή. Είναι μερικές φασιστικές ομάδες κατά το πρότυπο των ιταλικών που δρουν εκείνη την εποχή, μεταφερμένων στην Ελλάδα και αποτελούμενες από περιμαζέματα μαγκουροφόρων και πιστολάδων που απειλούν κάθε αντιπολιτευόμενο με την κυβερνητική ανοχή». Μέσα από τέτοιες συνθήκες και εξελίξεις, έφτασε το κόμμα στο 3ο Εκτακτο Συνέδριό του.

Απόφαση για σύγκληση του 3ου Συνεδρίου του ΚΚΕ

3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ(Κ)