Εστίες υπερμετάδοσης οι χώροι δουλειάς

 Απροστάτευτοι οι εργαζόμενοι με τα «πρωτόκολλα» της εργοδοσίας και τις «πλάτες» της κυβέρνησης

Αποκαλυπτικά στοιχεία από σχετική έρευνα του ΕΛΙΝΥΑΕ

Από την πρώτη στιγμή εμφάνισης της πανδημίας στη χώρα, τα ταξικά συνδικάτα ρίχτηκαν στη μάχη για την προστασία της υγείας και της ζωής του λαού. Μαζί με την πάλη για ουσιαστική θωράκιση του δημόσιου συστήματος Υγείας, ιεράρχησαν την απαίτηση για ουσιαστικά μέτρα προστασίας της υγείας των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς.

Απέναντι στον κυβερνητικό ορυμαγδό περί «ατομικής ευθύνης», ανέδειξαν τις τεράστιες ευθύνες της μεγαλοεργοδοσίας και της κυβέρνησης για τη μετατροπή μεγάλων χώρων δουλειάς σε εστίες υπερμετάδοσης, καθώς και για το γεγονός ότι οι τεράστιες ελλείψεις έχουν καταστήσει τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, με τα οποία μετακινούνται οι εργαζόμενοι και ο λαός, υγειονομικές βόμβες.

Παρά την προσπάθεια της κυβέρνησης να συγκαλύψει αυτήν την πραγματικότητα, η ίδια η εξέλιξη της πανδημίας, ειδικά στο δεύτερο κύμα με την πολύ αργή μείωση των κρουσμάτων και των άλλων δεικτών μετά από έναν ολόκληρο μήνα lockdown, δεν αφήνει τέτοια περιθώρια. Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση που έκανε εκ μέρους της επιτροπής εμπειρογνωμόνων η καθηγήτρια Βάνα Παπαευαγγέλου, στην επίσημη ενημέρωση για τον κορονοϊό στις 4 Δεκέμβρη: «Μία πιθανή εξήγηση του συνεχιζόμενου δεύτερου κύματος» είναι ότι υπάρχει «ένα συνεχές ας το πούμε πινγκ πονγκ μεταξύ των εργασιακών χώρων και της ενδοοικογενειακής διασποράς. Δηλαδή, εκεί που πάει να ηρεμήσει μία περιοχή, ξεσπά μία συρροή κρουσμάτων σε ένα εργασιακό περιβάλλον, σε μία κλειστή δομή, που λειτουργεί σαν μία πηγή υπερμετάδοσης και έχει σαν αποτέλεσμα τη διασπορά μέσα στα σπίτια όλων αυτών των ανθρώπων, στις οικογένειές τους»...

 

Αυτό το «πινγκ πονγκ» βέβαια δεν προκύπτει από το πουθενά: Ευδοκιμεί στο έδαφος των «πρωτοκόλλων της εργοδοσίας» που καθόρισε η κυβέρνηση για τους χώρους δουλειάς, με τα ελάχιστα δυνατά μέτρα προστασίας των εργαζομένων και ανύπαρκτους ελέγχους.

Στις αλλεπάλληλες συγκεκριμένες καταγγελίες των συνδικάτων για την επικίνδυνη κατάσταση στους εργασιακούς χώρους ήρθαν να προστεθούν τις προηγούμενες μέρες και τα στοιχεία σχετικής έρευνας του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ)¹. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε πανελλαδικά, μέσω ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, την περίοδο 8 Σεπτέμβρη - 13 Οκτώβρη, δηλαδή πριν από την έναρξη του δεύτερου lockdown. Τα αποτελέσματά της περιλαμβάνουν πλήθος στοιχείων για τις καταστάσεις κινδύνου σε χώρους εργασίας, επιβεβαιώνουν τις σοβαρές ελλείψεις και κατά συνέπεια την τεράστια ευθύνη της κυβέρνησης, που δεν υποχρεώνει την εργοδοσία να λάβει ουσιαστικά μέτρα προστασίας των εργαζομένων από την πανδημία, όπως και από άλλες έκτακτες καταστάσεις.

Απουσία κρίσιμων μέτρων προστασίας στη μεγάλη πλειοψηφία των χώρων δουλειάς

Στον παραπάνω πίνακα παρουσιάζονται ορισμένα από τα αποτελέσματα της έρευνας, όπου αποτυπώνεται το ποσοστό των ερωτηθέντων που απάντησαν θετικά σε ερωτήσεις για το αν εφαρμόστηκαν στο χώρο εργασίας τους διάφορα μέτρα για την προστασία από τον κορονοϊό (η ανάλυση έχει γίνει σε δείγμα όπου εξαιρούνται αυτοαπασχολούμενοι, άνεργοι και συνταξιούχοι). Τα αποτελέσματα δείχνουν τις μεγάλες ελλείψεις στα ουσιαστικά μέτρα προστασίας από τον κορονοϊό. Εξαιρούνται ορισμένα στοιχειώδη και πιο «ανέξοδα» για την εργοδοσία μέτρα (τα οποία φυσικά από μόνα τους δεν είναι αρκετά), όπως η παροχή αντισηπτικών διαλυμάτων και η ενημέρωση των εργαζομένων για μέτρα ατομικής υγιεινής, που ακόμη και γι' αυτά δεν απάντησε το 100% ότι λαμβάνονται.

Βασικά μέτρα προστασίας, όπως ο επαρκής αερισμός και ο τακτικός καθαρισμός των χώρων εργασίας, η τοποθέτηση οδηγιών σε εμφανή σημεία και η παροχή μέσων ατομικής προστασίας, δεν εφαρμόζονται καθολικά στους χώρους εργασίας, αφού περίπου 3 στους 10 ερωτηθέντες δεν απάντησαν ότι αυτά ελήφθησαν στο χώρο εργασίας τους.

Ποσοστό κάτω του 50% απάντησε ότι απολυμαίνονται οι χώροι εργασίας, ότι αυξήθηκε η απόσταση μεταξύ των θέσεων εργασίας ή ότι συντηρούνται τακτικά τα συστήματα εξαερισμού - κλιματισμού.

Για άλλα σημαντικά μέτρα προστασίας που μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη της διασποράς του κορονοϊού, μόνο 2 με 3 στους 10 ερωτηθέντες απάντησαν ότι εφαρμόζονται στο χώρο εργασίας τους. Τέτοιου είδους μέτρα είναι π.χ. η τακτική θερμομέτρηση των εργαζομένων, η διενέργεια τεστ κορονοϊού, η αποφυγή χρήσης κλιματιστικών που ανακυκλώνουν τον αέρα, η παροχή ξεχωριστών εργαλείων και εξοπλισμού εργασίας σε κάθε εργαζόμενο κ.ά.

Την ευθύνη της εργοδοσίας για τη συνολικότερη απουσία διαδικασιών για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων αποτυπώνουν μια σειρά αποτελέσματα της έρευνας: Λιγότεροι από το 40% απάντησαν ότι επικαιροποιήθηκε η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου, κάτι που είναι αναγκαίο προκειμένου να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία από τον κορονοϊό, λαμβάνοντας υπόψη όμως και άλλους κινδύνους για την υγεία και ασφάλεια που μπορεί να οδηγήσουν σε εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες (π.χ. να ληφθεί υπόψη αν κάποιο μέτρο για αποφυγή συνωστισμού αυξάνει τους κινδύνους εργατικών ατυχημάτων και πώς μπορεί αυτό να λυθεί).

Επίσης λιγότεροι από το 40% απάντησαν ότι δόθηκαν οδηγίες στους εργαζόμενους από τον τεχνικό ασφάλειας ή ότι πραγματοποιήθηκε εκπαίδευση εργαζομένων στη χρήση μέσων ατομικής προστασίας. Μόλις λίγο πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες που εργάζονται σε δραστηριότητες με πάνω από 50 εργαζόμενους (όπου υπάρχει υποχρέωση απασχόλησης γιατρού Εργασίας) απάντησαν ότι δόθηκαν οδηγίες από το γιατρό Εργασίας.

Ειδικότερα για τις ευπαθείς ομάδες εργαζομένων, για τις οποίες απαιτείται ειδική μέριμνα, λιγότεροι από τους μισούς απάντησαν ότι λαμβάνονται ειδικά μέτρα προστασίας για αυτές τις ομάδες. Ειδικότερα, στους χώρους όπου η δραστηριότητα απαιτεί επαφή με το κοινό, μόνο το 25,2% απάντησε θετικά στην ερώτηση αν υπάρχει μέριμνα για απασχόληση των ευπαθών ομάδων σε θέσεις εργασίας που δεν θα έχουν άμεση επαφή με το κοινό (back office).

Ανύπαρκτη η εκπαίδευση και για φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές

Στην παρουσίαση της έρευνας περιγράφονται και αποτελέσματα διερεύνησης σχετικά με την ενημέρωση και εκπαίδευση εργαζομένων και πληθυσμού για έκτακτες καταστάσεις.

Μόνο 4 περίπου στους 10 εργαζόμενους απάντησαν ότι έχουν εκπαιδευτεί στο χώρο εργασίας τους για πρόληψη πυρκαγιάς, χρήση πυροσβεστικών μέσων, πρώτες βοήθειες και εκκένωση χώρων εργασίας. Οι 3 στους 10 απάντησαν ότι έχουν εκπαιδευτεί για προστασία από το σεισμό και μόλις 1 στους 10 περίπου ότι έχει εκπαιδευτεί για άλλες φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές.

Για τις περιπτώσεις φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ρωτήθηκαν αν έχουν ενημερωθεί από το δήμο ή την Περιφέρειά τους. Λιγότερο από το 10% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι έχουν ενημερωθεί για τις οδηγίες αυτοπροστασίας, για το σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών στην περιοχή τους ή για την περίπτωση που θα χρειαστεί εκκένωση της περιοχής τους...

«Κόστος» η προστασία της υγείας των εργαζομένων

Στα κιτάπια του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του, η προστασία της υγείας και της ζωής των εργαζομένων λογαριάζεται ως «κόστος», ως εμπόδιο στην ένταση της εκμετάλλευσης. Η κυβέρνηση διαμορφώνει υγειονομικά πρωτόκολλα κομμένα και ραμμένα στα μέτρα της εργοδοσίας, η οποία με τη σειρά της τα «ξεχειλώνει» παραπέρα. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι μετακινούνται σαν «παστωμένες σαρδέλες» στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, δουλεύουν σε χώρους εργασίας χωρίς καμία ουσιαστική προστασία, επιστρέφουν σε τέτοια σπίτια όπου είναι αδύνατο να δημιουργήσουν συνθήκες απομόνωσης αν κάποιο μέλος της οικογένειας «κολλήσει».

Η έγνοια της κυβέρνησης όχι για να προστατέψει τους εργαζόμενους αλλά για να «βγάλει λάδι» τη μεγαλοεργοδοσία αποτυπώνεται με χαρακτηριστικό τρόπο στην πρόσφατη δήλωση του υπουργού Ανάπτυξης, Αδ. Γεωργιάδη, ότι... «πρώτος βγήκα και διέψευσα όλες τις φήμες που προέκυψαν, ότι δήθεν τα σούπερ μάρκετ είναι εστίες υπερμετάδοσης κορονοϊού»!

Κι αυτό όταν είναι αλλεπάλληλες οι καταγγελίες που έρχονται από όλη την Ελλάδα για πλήθος κρουσμάτων στα σούπερ μάρκετ και για ανυπαρξία κρίσιμων μέτρων προστασίας των εργαζομένων και των καταναλωτών. Ανάλογη είναι η κατάσταση στο ηλεκτρονικό εμπόριο, με τα σωματεία να καταγγέλλουν ότι εργαζόμενοι δουλεύουν σε «εξαντλητικούς ρυθμούς», σε καταστήματα, αποθήκες και γραφεία με «κλειδωμένες ή φρακαρισμένες εξόδους κινδύνου», ανάμεσα «σε εκατοντάδες κιβώτια και εμπορεύματα, σκαρφαλωμένοι σε σκάλες, ο ένας δίπλα στον άλλον».

Εκατοντάδες είναι ακόμα τα κρούσματα σε μεγάλους χώρους δουλειάς, σε εργοστάσια, αποθήκες κ.α., ωστόσο η κυβέρνηση επιχειρεί να επιβάλει σιγή ασυρμάτου και αρνείται όχι μόνο να πάρει μέτρα, αλλά και να δώσει συγκεκριμένα στοιχεία για τη διασπορά σε εργασιακούς χώρους.

«Πλάτες» στην εργοδοτική ασυδοσία - Πρόστιμα στους εργαζόμενους!

Αποκαλυπτική είναι η στάση της κυβέρνησης και σε ό,τι αφορά τους υποστελεχωμένους κρατικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Ηδη από την πρώτη φάση της πανδημίας, όχι μόνο δεν πήρε κανένα μέτρο για την ενίσχυσή τους, αλλά ουσιαστικά ανέστειλε τη λειτουργία των Επιθεωρήσεων Εργασίας, ανοίγοντας το δρόμο για την έξαρση της εργοδοτικής ασυδοσίας. Σήμερα, στη δεύτερη φάση και ενώ ήδη επιβεβαιώνονται στην πράξη τα αποτελέσματα των «πρωτοκόλλων της εργοδοσίας», η κυβέρνηση προχώρησε ένα βήμα παραπέρα: Αντί οι αρμόδιες υπηρεσίες να βάζουν πρόστιμα στους εργοδότες για την απουσία μέτρων προστασίας της υγείας των εργαζομένων και να επιβάλλουν τη λήψη τους... έχουν κατεύθυνση να ρίχνουν πρόστιμα στους εργαζόμενους!

Πριν από λίγες μέρες ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε χαρακτηριστική καταγγελία του Συλλόγου Τεχνικών και Υγειονομικών Επιθεωρητών Υγείας, σύμφωνα με τον οποίο μεικτά κλιμάκια (ελεγκτών της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας και επιθεωρητές Εργασίας, συνεπικουρούμενοι από αστυνομικά όργανα) διαπίστωσαν ότι εργαζόμενοι που ήταν δηλωμένοι για τηλεργασία βρίσκονταν στον φυσικό χώρο εργασίας. Για τις περιπτώσεις αυτές «ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες σε αυτά επιθεωρητές Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία να συνυπογράψουν το έντυπο του προστίμου προς τους εργαζόμενους»! Αντίστοιχη εντολή για την επιβολή προστίμων σε εργαζόμενους προφορικά «είχε δοθεί και από την γενική γραμματέα του υπουργείου»!

Ο Σύλλογος αναφέρει ότι οι εργαζόμενοι υποχρεώθηκαν να βρίσκονται στον φυσικό χώρο εργασίας καθώς δέχτηκαν εντολή και ο εργοδότης τούς παρείχε άδεια μετακίνησης, ενώ «όφειλε να έχει καταρτίσει ονομαστικό πίνακα των εργαζομένων που βρίσκονται σε καθεστώς τηλεργασίας και να τον επικαιροποιεί κάθε φορά που θα προέκυπταν αλλαγές». Κι όμως, με τις κατευθύνσεις της κυβέρνησης οι εργαζόμενοι καλούνται... να πληρώσουν και πρόστιμο για την ασυδοσία της εργοδοσίας!

1. Αποτελέσματα Πανελλαδικής Ερευνας ΕΛΙΝΥΑΕ - Εκτακτες καταστάσεις κινδύνου στην εποχή της πανδημίας Covid-19, 25/11/2020, https://www.elinyae.gr/arthro-neon/apotelesmata-panelladikis-ereynas-elinyae-ektaktes-katastaseis-kindynoy-stin-epohi-tis