Των οικιών ημών εμπιπραμένων υμείς άδετε

Η επισκόπηση των γεγονότων των τελευταίων ημερών στη Παιδεία δεν μπορεί παρά να αφήνει μια πικρή γεύση ακόμα και στον κοινωνικά ουδέτερο παρατηρητή.

Πικρή γεύση για α) τον «εξυπνακίστικο» τρόπο χειρισμού κορυφαίων γεγονότων από τους «άριστους» εξ ημών που όμως εμείς εκλέγουμε να χειριστούν τα του οίκου μας, β) τον δήθεν πανικό και την ψευδολογία περί πανεπιστημίων-χώρων ανομίας και εγκληματικότητας ,και την τάση υπερβολικού αυτομαστιγώματος ώστε να δικαιολογηθούν ακραία μέτρα  γ) την ανικανότητα του συστήματος να επιλέξει τους κατάλληλους ανθρώπους για τις κατάλληλες θέσεις, δ) την ψυχοπαθολογική εμμονή των συντηρητικών γηγενών (και δυστυχώς και όλων των Ευρωπαίων) γραφειοκρατών-λογιστών μόνο στους οικονομικούς δείκτες, προφανώς γιατί είναι ανίκανοι να συλλάβουν και υλοποιήσουν  άλλα οράματα ζωής , με αποτέλεσμα να επιχειρείται και αντίστοιχος σχεδιασμός της Παιδείας και ε) την αδυναμία ημών των πολιτών να θεσπίσουμε τρόπους «εξέγερσης» και ανατροπής των καταστάσεων με μαζικότητα.

Θα επιχειρήσω μια σύντομη κριτική , λόγω περιορισμένου χώρου, των πεπραγμένων της κυβέρνησης για την Παιδεία:

1.Το νέο σύστημα Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής συνεπάγεται σημαντική μείωση εισακτέων, ενώ οι πραγματικές εναλλακτικές επιλογές υψηλού επιπέδου για τους αποτυγχάνοντες είναι ανύπαρκτες. Έτσι αυξάνεται η πελατεία των ιδιωτικών ΙΕΚ, τα Τμήματα κατηγοριοποιούνται σε υψηλής και χαμηλής ζήτησης (διαδικασία δύο μηχανογραφικών που δυστυχώς συνεχίζει τη λογική του προηγούμενου υπουργού αντι-παιδείας) και αρκετά θα οδηγηθούν σε κλείσιμο, ενώ είχαν ιδρυθεί για εθνικούς και αναπτυξιακούς λόγους.

2.Η διάρκεια της φοίτησης δεν αφορά τη πολιτεία. Η επιβολή ανώτατου ορίου φοίτησης δεν βελτιώνει φυσικά την ποιότητα της Παιδείας και συνδέεται με πολλές παραμέτρους (εργαζόμενοι φοιτητές, μερική φοίτηση, ασθένειες, κ.τ.λ.).Το κοινότυπο επιχείρημα των«αιώνιων φοιτητών» το πολύ να διευθετεί ασήμαντα ζητήματα (τη μνήμη του υπολογιστή!!), ενώ έχουν ήδη διαγραφεί τα τελευταία χρόνια 80000 και, δεδομένης της κρίσης, οι φοιτητές σήμερα βιάζονται να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Η κυβέρνηση επαναφέρει λοιπόν ένα κατασκευασμένο μύθο συκοφάντησης των φοιτητών χωρίς να μπει στο κόπο να μας εξηγήσει γιατί να μη μπορεί κάποιος φοιτητής να επανέλθει μετά από χρόνια όταν δεν κοστίζει στο δημόσιο τίποτα.

Η ποιοτική αναβάθμιση της διδασκαλίας και έρευνας δεν επιτυγχάνεται με απειλές διαγραφής, χρηματοδοτείστε την παιδεία καταστήστε τη γοητευτική για τους νέους και δεν θα υπάρχουν «λιμνάζοντες».

Φυσικά το επιχείρημα για την «επαναστατική» αυτή μεταρρύθμιση είναι ότι με τους «αιώνιους» ελαττώνονται οι δείκτες ανταγωνιστικότητας  αποδεικνύοντας τι σημαίνει για τα μορφωτικά δικαιώματα να λειτουργεί η Παιδεία με όρους επιχείρησης.

3.Ο πειθαρχικός κώδικας αφορά μόνο το ίδιο το Πανεπιστήμιο και εμπεριέχεται ήδη στους Εσωτερικούς Κανονισμούς των Ιδρυμάτων. Ας πληροφορηθούν επιτέλους οι «αρμόδιοι» ότι στο πλαίσιο του συνταγματικά κατοχυρωμένου αυτοδιοίκητου των Πανεπιστημίων, αυτά αποφασίζουν με τα εκλεγμένα συλλογικά τους όργανα και τους εσωτερικούς κανονισμούς τους για όλα τα θέματα που αφορούν στη λειτουργία τους.

4.Πάντοτε η ασφάλεια στους Πανεπιστημιακούς χώρους αποτελεί προτεραιότητα και συνεχές μέλημα των Πανεπιστημίων.

Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι η διαδικασία κακοποίησης της ιδέας του Ασύλου ανάμεσα στη διελκυστίνδα της ασυδοσίας και της καταστολής, προκαλεί προβλήματα και συνδέεται πρακτικά τόσο με τις αδυναμίες ενός διαρκούς και ζωντανού ελέγχου του Πανεπιστημιακού χώρου από τους φορείς του, όσο και από τον αυξανόμενα παρεμβατικό, πλην όχι συντονισμένo με τις λειτουργίες των πανεπιστημιακών φορέων, ρόλο της Πολιτείας.

Η πορεία αυτή φθοράς και αδυναμίας οργανικής υποστήριξης του Πανεπιστημιακού Ασύλου έδωσε έδαφος στην ανάπτυξη εκτεταμένης φιλολογίας και πιέσεων να αναλάβει η Πολιτεία την επιτήρηση της τάξης στα ΑΕΙ. Το επιχείρημα είναι ότι δήθεν τα πανεπιστήμια έχουν μετατραπεί σε κέντρα ανομίας και παραβατικότητας! Το ψεύδος αυτό έχει διαχυθεί στην Ελληνική κοινωνία και προκαλεί τεράστια δυσφήμηση του έργου των πανεπιστημίων. Τα ΜΜΕ ασχολούνται με τα …χιόνια (τι παράξενο …χιονίζει το Γενάρη!) και κανείς δεν πληροφορεί τους πολίτες ότι, για παράδειγμα, είμαστε 99 καθηγητές  μόνο στο ΕΜΠ που συμπεριλαμβανόμαστε στους κορυφαίους 2% των επιστημόνων παγκοσμίως , και πολλοί άλλοι στα άλλα πανεπιστήμιά μας. Με βάση αυτό η χώρα μας (με τη μικρότερη κρατική δαπάνη ) βρίσκεται στην 22η θέση μεταξύ 74 χωρών που οι ερευνητές τους βρίσκονται στο 2% με τη μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς. Τι έχουν να πουν οι άσχετοι λασπολόγοι του Ελληνικού Δημόσιου Πανεπιστημίου λοιπόν;

Ούτε μεγαλύτερη παραβατικότητα και ανομία αναπτύσσονται στα πανεπιστήμια από άλλους χώρους που αστυνομοκρατούνται.

Η ακαδημαϊκή ελευθερία των Πανεπιστημίων καταλύεται εκκωφαντικά στο όνομα της ασφάλειάς τους, με την πρόταση για πανεπιστημιακή αστυνομία που θα κάνει περιπολίες με ειδικές στολές (τόσο γελοίες όσο και η σκέψη για το μέτρο ), και θα στοιχίσει 30 εκ. ευρώ όταν η συνολική χρηματοδότηση του ΕΚΠΑ είναι 9 εκ. και η κυβέρνηση περικόπτει κατά 8% τον τακτικό προϋπολογισμό των ΑΕΙ για το 2021. Η υπουργός απειλεί μάλιστα κυνικά ότι αν δεν υπάρχει συμμόρφωση αυτό θα ληφθεί υπόψη στην ετήσια επιχορήγηση. Η ελεύθερη διακίνηση ιδεών, η αγωνιστικότητα, η αμφισβήτηση, καταστατικά στοιχεία του πανεπιστημίου από συστάσεώς του ταυτίζονται πάλι με την παραβατικότητα!

Όσον αφορά τώρα στην πρακτική άποψη του θέματος, υπάρχουν άραγε πολλοί  που πιστεύουν ότι κακοποιοί δεν θα εισέλθουν στον πανεπιστημιακό χώρο επειδή υπάρχει αστυνομία; Γιατί τότε μπαίνουν στα σπίτια μας, δεν υπάρχει αστυνομία γύρω μας ή μήπως εκμεταλλεύονται το Οικογενειακό Άσυλο; Και τι έχουμε να πούμε όταν στις ΗΠΑ με αστυνομοκρατούμενα Πανεπιστήμια υπήρξαν σε ένα χρόνο 30.000 περιστατικά με 38% ληστείες και 36% σεξουαλικά εγκλήματα;

Οι τρόποι και τα όργανα φύλαξης είναι απαραίτητο να καθορίζονται από τα εκλεγμένα όργανα των ΑΕΙ. Η παραβατικότητα ποινικής φύσης ήδη καλύπτεται με την ισχύουσα νομοθετική ρύθμιση για προσεπίκληση των κατασταλτικών δυνάμεων της Πολιτείας, που έχει αποθετικό χαρακτήρα για την αντιμετώπιση έκρυθμων καταστάσεων,  και με απόφαση και μόνο των φυσικών διαχειριστών του, δηλαδή των πανεπιστημιακών οργάνων.

Η φύλαξη μπορεί να ανατεθεί σε μόνιμο πανεπιστημιακό προσωπικό και μάλιστα με μικρότερο κόστος από το προβλεπόμενο για την αστυνομία. Η ευθύνη της Πολιτείας εδώ είναι μεγάλη, γιατί πως να φυλαχθούν Πολυτεχνειουπόλεις  100 στρεμμάτων με λιγότερους από 10 φύλακες που μας διαθέτει, χωρίς ηλεκτροφωτισμό και χωρίς στοιχειώδη έργα υποδομής;

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι όλα τα νομοσχέδια (επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, κρίση στελεχών, αναδιάρθρωση διοικήσεων και προγραμμάτων σπουδών, υποβάθμιση των σπουδών με την ισοτιμία επαγγελματικών δικαιωμάτων αποφοίτων ΑΕΙ με τους απόφοιτους των ιδιωτικών κολεγίων) έχουν μόνους στόχους, την παράδοση της εκπαίδευσης στην αγορά, την επιτήρηση και τον έλεγχο των «απείθαρχων».

Ο νόμος αναπαράγει συντηρητικές ιδεοληψίες και προδίδει παντελή έλλειψη ουσιαστικής Παιδείας.

Τα σημερινά πανεπιστήμια που συντηρούνται μόνο με το ¼ της κρατικής χρηματοδότησης του 2009 και μετά βίας ανταπεξέρχονται στις λειτουργίες τους, καλούνται από την κυβέρνηση να λειτουργούν με τη λογική του επιχειρηματικού μάνατζερ και της καταστολής και να παράγουν φτηνούς, χειραγωγήσιμους και ευέλικτους εργαζόμενους για κάθε ανάγκη. Το μόνο που νοιάζει την κυβέρνηση (αλλά δυστυχώς και τους περισσότερους Ευρωπαίους γραφειοκράτες) είναι η «επίτευξη» των οικονομικών στόχων και δεικτών.  Έννοιες όπως κοινωνία, παιδεία, ανθρώπινα δικαιώματα, αξιοπρέπεια, ελευθερία, δίκαιο, αλληλεγγύη, αυτοδιάθεση, τους αφήνουν παγερά αδιάφορους.  Η Ευρώπη παρουσιάζει σήμερα τέτοια πολιτική φτώχεια, που τρομάζει.  Μένει σε μας τους πολίτες των χωρών της Ευρώπης να εξεγερθούμε. Με βάση όχι τα τροφοδοτούμενα από τα ΜΜΕ ευτελή, αλλά τις συνειδήσεις μας.  Δεν είναι φυσικά εύκολο να βρούμε τους μηχανισμούς αυτής της εξέγερσης μια και το σύστημα έχει έξυπνα εξουθενώσει τους μαζικούς φορείς αλλά και τα αντανακλαστικά μας. 

Οι πιέσεις που δέχεται το Universitas από τις δυνάμεις της αγοράς είναι αφόρητες, ώστε δύσκολα θα μπορέσει να αντισταθεί, μέσα στο γενικευμένο πλαίσιο της ορθολογικής «εκσυγχρονιστικής» διαλεκτικής των καιρών μας.  Ας διατηρήσουμε τουλάχιστον όσο μπορούμε την αξιοπρέπεια των ακαδημαϊκών θεσμών μας έστω και ενάντια σε Γκάλοπ του 98%. Αλλωστε, θυμηθείτε ότι το Γκάλοπ του Γολγοθά, έδειξε 98% «Σταύρωσον, Σταύρωσον». Και αν η Ιστορία δεν δικαιώσει το αποτέλεσμα της δημιουργικής αντίδρασής μας, θα δικαιώσει σίγουρα την προσπάθεια. Γιατί δεν θα έχουμε παραδοθεί αμαχητί και μάλιστα με αποφάσεις των Συγκλήτων μας. Η δε νέα γενιά καλείται να πρωτοστατήσει στον αγώνα, ανοίγοντας νέους δρόμους. 

Του Νίκου Μαρκάτου, Ομότιμου Καθηγητή ΕΜΠ, τ. Πρύτανη