Δεν είναι του Μπρεχτ το ποίημα «Όταν ήρθαν να πάρουν εμένα»

Martin Niemöller.

Στην πραγματικότητα, ανήκει σε έναν Γερμανό πάστορα

«Όταν οι ναζιστές ήρθαν για να πάρουν τους κομμουνιστές, σιώπησα επειδή δεν ήμουν κομμουνιστής. 
Όταν φυλάκισαν τους σοσιαλδημοκράτες, σιώπησα γιατί δεν ήμουν σοσιαλδημοκράτης. 
Όταν ήρθαν να πάρουν τους συνδικαλιστές, σιώπησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβαίους σιώπησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος
Όταν ήρθαν να συλλάβουν εμένα, δεν υπήρχε πια κανείς για να διαμαρτυρηθεί».

Martin Niemoeller (1892-1984)

Ένα ποίημα συναισθηματικό και ιδιαίτερα φορτισμένο, που όμως δεν ανήκει στον εμβληματικό Μπέρτολ Μπρεχτ (αν και συχνά αποδίδεται), αλλά σε έναν Γερμανό πάστορα ονόματι Martin Niemöller.

Για τον πάστορα Niemoeller, παραθέτουμε απόσπασμα από άρθρο του Γιάννη Ευστρατίου:

Ο Νιμέλερ ήταν γιος ευαγγελικού ιερέα. Στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στο Αυτοκρατορικό Ναυτικό. Ως διοικητής υποβρυχίου βρέθηκε το 1917 στο Ντακάρ της Σενεγάλης (τότε γαλλική αποικία). Μέσα σ' ένα πλοίο στο λιμάνι (υποψήφιος στόχος) βρισκόταν ο Άλμπερτ Σβάιτσερ, αργότερα συναγωνιστής του στο ειρηνιστικό κίνημα, που σε επιστολή του τού υπενθύμισε το γεγονός. Μετά τον πόλεμο ο Νιμέλερ σπούδασε Ευαγγελική Θεολογία και έγινε ιερέας το 1924. Το κίνητρο γι' αυτή την απόφαση ήταν η επιθυμία του να δώσει νόημα στην αποπροσανατολισμένη κοινωνία με το μήνυμα του χριστιανισμού. Το 1931 ανέλαβε την ενορία του Ντάλεμ στο Βερολίνο. Την ίδια εποχή, το ανερχόμενο ναζιστικό κόμμα επιχειρούσε την άλωση των εκκλησιών μέσω της οργάνωσης Γερμανοί Χριστιανοί (Deutsche Christen), που είχε έμβλημα ένα σύμπλεγμα της σβάστικας με τον σταυρό. Ο αντισημίτης Νιμέλερ έγινε σιγά - σιγά πολέμιος του καθεστώτος και συνίδρυσε το 1934 την Εκκλησία της Ομολογίας (Bekennende Kirche), οργάνωση που θεωρούσε τους ναζιστές χριστιανούς αιρετικούς.

Αρχικά ο Νιμέλερ ζητούσε έναν συμβιβασμό με τους ναζιστές ως προς τον βαθμό ιεραρχίας των ιερέων εβραϊκής προέλευσης, δηλαδή να μη διεκδικούν αυτοί υψηλά αξιώματα. Στη συνέχεια αρνήθηκε να τους αποκλείσει από το σώμα της εκκλησίας, με συνέπεια τον εγκλεισμό του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ζαξενχάουζεν (KZ Sachsenhausen) στα περίχωρα του Βερολίνου το 1937. Ο ιστορικός Φριτς Στερν αναφέρει στα απομνημονεύματά του («Five Germanys I have known», 2006) μια παραβολή που κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα: ένας παπάς στην κυριακάτικη λειτουργία καλεί τρεις φορές τους μη άριους να αποχωρήσουν. Την τρίτη φορά η μορφή του Ιησού εξαφανίζεται από τον σταυρό. Ο Νιμέλερ εθεωρείτο προσωπικός κρατούμενος του Χίτλερ. Η αρχική απόφαση για εκτέλεσή του προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες στο εξωτερικό (Μεγ. Βρετανία), με αποτέλεσμα να μετατραπεί σε κάθειρξη. Με την κήρυξη του πολέμου (1.9.1939), ο Νιμέλερ ζήτησε από τον Φύρερ να αναλάβει τη διοίκηση υποβρυχίου, αίτηση που απερρίφθη.

Το 1941 έγινε η μεταγωγή του στο Νταχάου. Απελευθερώθηκε το 1945 από τον αμερικανικό στρατό. Ο στρατηγός Κλέι, διοικητής της αμερικανικής ζώνης κατοχής του Βερολίνου, σημείωνε σε αναφορά του: «Ο Νιμέλερ δεν έχει απορρίψει όλες τις μιλιταριστικές και εθνικιστικές αντιλήψεις του». Πράγματι, ο Νιμέλερ καταδίκασε το σχέδιο Μόργκενταου που προέβλεπε την αποβιομηχανοποίηση της Γερμανίας σαν σχέδιο εκριζώσεως του γερμανικού λαού και ετάχθη κατά των πρακτικών που ακολουθήθηκαν στη δίκη της Νυρεμβέργης. Ως πρόεδρος της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Έσσης και του Νασάου (1947-64) και μέλος της εκτελεστικής επιτροπής και αργότερα (1961-68) ως ένας από τους έξι προέδρους του οικουμενικού συμβουλίου των εκκλησιών, ο Νιμέλερ ανέπτυξε δράση κατά του επανεξοπλισμού και της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ της Δυτ. Γερμανίας.

Το 1952 επισκέφθηκε τη Μόσχα και το 1967 το Βόρειο Βιετνάμ. Σε συνθήκες ψυχρού πολέμου τιμήθηκε για την ειρηνιστική του δράση με το βραβείο Λένιν της ΕΣΣΔ και με αντίστοιχο μετάλλιο της ΛΔΓ. Μετά τον θάνατο του ηγέτη του γερμανικού φοιτητικού κινήματος της δεκαετίας του '60 Ρούντι Ντούτσκε (Δεκ. 1979), ο Νιμέλερ παραχώρησε τον τάφο που κατείχε στο Ντάλεμ. Έτσι ο κόκκινος Ρούντι αναπαύεται στην αριστοκρατική περιοχή της γερμανικής πρωτεύουσας.

Μάλιστα, στο πέρασμα των ετών έχουν υπάρξει διάφορες παραλλαγές του ποιήματος στις οποίες κατά καιρούς «απαλείφεται» η αναφορά στους κομμουνιστές. 

Ένα ενδιαφέρον απόσπασμα του βιβλίου "Remembering for the Future" παρουσιάζει μια έρευνα στις εκδοχές για την «αυθεντική» εκδοχή του ποιήματος.

alfavita.gr