Κίνα: το αντιιμπεριαλιστικό επαναστατικό «κίνημα της 4ης Μαΐου» 1919

Από τις κινητοποιήσεις στην πλατεία Τιεν Αν Μεν

Η κινέζική εργατική τάξη έδειξε για πρώτη φορά τη δύναμή της στα γεγονότα της 4ης Μάη του 1919, που ήταν ένας πατριωτικός ξεσηκωμός ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σχέδια σε βάρος της Κίνας ενόψει της υπογραφής συνθήκης Ειρήνης για τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Το κίνημα της 4ης Μαΐου 1919 ξεκίνησε από τη φοιτητική νεολαία και πολύ γρήγορα επεκτάθηκε στις μικροαστικές μάζες της πόλης, σ’ ένα τμήμα της αστικής τάξης και φυσικά στις εργατικές μάζες που οργάνωσαν μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις σε Σαγκάη, Νανκίν, Τσιγκιάγκ, Χαγκτσέου, Τσανσά, Χαγκέου, Τσινάν κ.λπ.

Το πατριωτικό αυτό κίνημα αγκάλιασε πάνω από 10 εκατ. ανθρώπους σε 150 πόλεις 20 επαρχιών της Κίνας. «Η επίδραση της Τετάρτης Μαΐου – γράφει ο Lucien Bianco – άνοιξε αμέσως μια καινούρια φάση στον επαναστατικό μηχανισμό». Αυτή την καινούρια φάση σφραγίζει η εμφάνιση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας.

Το ΚΚ Κίνας ιδρύθηκε κάτω από την επίδραση της ρωσικής επανάστασης και της Κομμουνιστικής Διεθνούς που ιδρύθηκε το Μάρτη του 1919. Το ιδρυτικό συνέδριο του ΚΚ Κίνας ξεκίνησε τις εργασίες του στη Σαγκάη την 1η Ιουλίου του 1921 με τη συμμετοχή 12 αντιπροσώπων (που εκπροσωπούσαν 57 μέλη του κόμματος) εκλεγμένων από τους κομμουνιστικούς πυρήνες που είχαν ιδρυθεί σε διάφορα κέντρα μετά το «Κίνημα της 4ης Μαΐου». Στους αντιπροσώπους αυτούς συμμετείχαν ο Μάο Τσε Τουνγκ, ο Ντουν Μπι Ου, ο Χε Σου χεν, ο Τσεν Ταν τσιού κ.ά.. Το Συνέδριο διακήρυξε την ίδρυση του κόμματος, ενέκρινε το καταστατικό του και εξέλεξε καθοδηγητικά όργανα.

Το ΚΚ Κίνας, όπως ήταν φυσικό, εξελίχθηκε μέσα από αντιπαραθέσεις γραμμών και εσωκομματικές συγκρούσεις. Εντούτοις κατάφερε να σφραγίσει την πορεία των εξελίξεων στη χώρα και σε συμμαχία με το Κουομιντάνγκ (Εθνικό Κόμμα) – ένα αστικοδημοκρατικό κόμμα το οποίο ιδρύθηκε το 1912 και στη δεκαετία του ’20 συνεργαζόταν με την Κομμουνιστική Διεθνή – κατάφερε από το 1921 έως το 1927 να αναδειχτεί σε καθοδηγητική δύναμη των αντιιμπεριαλιστικών κοινωνικών αγώνων του κινεζικού λαού. «Η συμμαχία μεταξύ Κουομιντάνγκ και κομμουνιστών – γράφει ο Lucien Bianco- συμβολίζει την επιμονή – στο στάδιο ακριβώς κατά το οποίο οι τελευταίοι εισάγουν στον αγώνα ένα κοινωνικό στοιχείο – του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα που ποτέ δε σταμάτησε σε όλη τη διάρκεια της κινεζικής επαναστάσεως».

Στο διάστημα 1924 – 1927 το επαναστατικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στην Κίνα – με τη βοήθεια της ΕΣΣΔ – αρχίζει να οργανώνει και την ένοπλη πτέρυγά του και λίκνο της επανάστασης αναδεικνύεται η Καντόνα. Το Μάη του 1924 έγιναν στην Καντόνα τα επίσημα εγκαίνια της Στρατιωτικής Σχολής, που είχε ως έδρα της τη νήσο Βαμπού, ενώ από το 1923 στην Καντόνα είχε εδραιωθεί επαναστατική κυβέρνηση του Κουομιντάνγκ. Παράλληλά, το εργατικό κίνημα αναπτύσσεται και το κίνημα των αγροτών αφυπνίζεται. Το 1925 ξέσπασε στη Σαγκάη το «κίνημα της 30ής Μαΐου», όταν εκείνη ακριβώς ημέρα – 30 Μαΐου δηλαδή – εργατική διαδήλωση δέχτηκε τους πυροβολισμούς της βρετανικής αστυνομίας, με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλοί νεκροί και τραυματίες. Το κίνημα αυτό εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα με διαδηλώσεις και απεργίες κι άνοιξε το δρόμο για την ανάπτυξη της επανάστασης σ’ όλη την κινεζική επικράτεια. Ταυτόχρονα, αρχίζει να εξαπλώνεται και ο εμφύλιος επαναστατικός πόλεμος. Στη λήξη της πρώτης φάσης αυτού του πολέμου (1927) έχουν συμβεί ορισμένες ποιοτικές μεταβολές στο επαναστατικό κίνημα της Κίνας η κυριότερη εκ των οποίων ήταν η δεξιά στροφή του Κουομιντάνγκ, όταν μετά το θάνατο του ηγέτη του Σουν Γιατσέν (12/3/1925) την ηγεσία του κόμματος ανέλαβε η δεξιά του πτέρυγα υπό τον Τσαγκ Κάι Σεκ. Πολύ γρήγορα ο Τσαγκ Κάι Σεκ αναδείχτηκε σε ηγέτη ολόκληρης της αντιδραστικής Κίνας, στράφηκε κατά των προλεταριακών μαζών με αποκορύφωμα τη σφαγή των εργατών στην Καντόνα (Δεκέμβρης 1927), ενώ από τον Ιούλη του 1927 το Κουομιντάνγκ διέκοψε και τυπικά τις σχέσεις του με το ΚΚ Κίνας.

Από το 1927 έως το 1937 η επανάσταση στην Κίνα περνάει πολλές καμπές, υποχωρεί αλλά ταυτόχρονα στερεώνονται οι βάσεις της, ενώ παίρνει σαφέστερο προλεταριακό περιεχόμενο ως προς το πρόγραμμά της, δεδομένου ότι απαλλάσσεται από την επιρροή των αστικών στοιχείων, τα οποία όλο και περισσότερο στρέφονται προς την αντίδραση. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ο κινεζικός Κόκκινος Στρατός. Αυτήν την περίοδο το ΚΚ Κίνας αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη φάση αντίδρασης, ο αντίπαλος κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να το διαλύσει, ενώ δε λείπουν οι εσωτερικές τριβές και συγκρούσεις με δεξιά και αριστερίστικα στοιχεία. Από αυτή την πάλη θα αναδειχτεί αδιαμφισβήτητος πρώτος ηγέτης του Κόμματος ο Μάο Τσε Τουγκ. «Κατά τη διάρκεια της δεκάχρονης περιόδου που κυριαρχούσε η αντίδραση – γράφει η Hu Chiao Mu- το κόμμα, παρά τις ύπουλες και συνεχείς επιθέσεις των εχθρών του, από τα μέσα κι από τα έξω, στάθηκε ικανό να εμφυσήσει το επαναστατικό πνεύμα στις πλατιές λαϊκές μάζες, ανεμίζοντας ανάμεσα στο λαό την επαναστατική του σημαία, διατήρησε τις κύριες δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού, μέρος των επαναστατικών βάσεων, μεγάλο αριθμό επίλεκτων στελεχών του, δεκάδες χιλιάδες κομματικών μελών, πλούτο επαναστατικής πείρας, ειδικά στον πόλεμο και τη διατήρηση των επαναστατικών βάσεων, και ανταποκρίθηκε επιτυχώς στις καινούριες απαιτήσεις του επαναστατικού ορμητικού ρεύματος – του πατριωτικού πανεθνικού αγώνα της αντίστασης εναντίον της ιαπωνικής και της νέας συνεργασίας ανάμεσα στο Κουομιντάνγκ και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας».

Η αντίσταση κατά των Ιαπώνων εισβολέων

Οπως έχουμε αναφέρει στην αρχή, η ιαπωνική εισβολή ξεκίνησε στις 7 Ιούλη του 1937. Την επομένη, 8 Ιούλη, η ΚΕ του ΚΚ Κίνας απηύθυνε στον κινεζικό λαό προκήρυξη, η οποία έλεγε: «Συμπατριώτες! Το Πεκίνο και το Τιεντσίν κινδυνεύουν! Η βόρεια Κίνα κινδυνεύει! Το κινεζικό έθνος κινδυνεύει! Μόνο μια διέξοδος υπάρχει για μας: ο πόλεμος ολόκληρου του έθνους εναντίον των Ιαπώνων εισβολέων. Απαιτούμε ν’ αντιταχθούμε ανυπέρθετα και αποφασιστικά στην επίθεση του ιαπωνικού στρατού, και να ‘μαστε έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουμε κάθε νέο περιστατικό. Ολόκληρη η χώρα, από πάνω ως κάτω, πρέπει παρευθύς να εγκαταλείψει κάθε ελπίδα για ειρηνική συνύπαρξη με τους Ιάπωνες ληστές… Να υπερασπίσουμε το πάτριο έδαφος ως την τελευταία ρανίδα του αίματός μας! Ολόκληρος ο κινεζικός λαός, η κυβέρνηση και ο στρατός να ενωθούν ακατάλυτα και να ορθώσουμε το ακλόνητο Μέγα Τείχος του ενιαίου εθνικού μετώπου για την αντίσταση εναντίον των Ιαπώνων ληστών. Το Κουομιντάνγκ και το Κομμουνιστικό Κόμμα να συνεργαστούν στενά, ν’ αντισταθούν στην καινούρια επίθεση των Ιαπώνων ληστών! Ας κυνηγήσουμε απ’ την Κίνα τους Ιάπωνες ληστές!».

Στις 17 Ιούλη, ο Τσαγκ Κάι Σεκ έδωσε μια συνέντευξη όπου μεταξύ άλλων έλεγε: «Από τη στιγμή που αρχίζει ο πόλεμος, όλη η χώρα, απ’ το Νότο ως το Βορρά, ολόκληρος ο λαός, νέοι και γέροι, πρέπει να αντισταθεί στους εισβολείς και να υπερασπίσει το πάτριο χώμα». Στις 25 Αυγούστου του 1937 το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚ Κίνας, σε πλατιά σύσκεψη ενέκρινε το πρόγραμμα για την «Κινητοποίηση όλων των δυνάμεων για να νικήσουμε στον αντιιαπωνικό πόλεμο». Πολύ γρήγορα, σε επίπεδο μαζών δημιουργούνταν ένα πλατύ πατριωτικό ρεύμα, το οποίο δεν μπορούσε πλέον να παραβλέπει το Κουομιντάνγκ. Ετσι, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1937 ο Τσαγκ Κάι Σεκ δήλωσε πως το Κουομιντάνγκ ήταν έτοιμο για συνεργασία με τους κομμουνιστές. Ετσι σχηματίστηκε ένα ανομοιογενές ταξικά ενιαίο εθνικό αντιιαπωνικό μέτωπο. Αριστερή πτέρυγα αυτού του μετώπου ήταν οι κομμουνιστές και οι πλατιές λαϊκές μάζες (εργάτες αγρότες και τμήματα των μεσαίων στρωμάτων της πόλης). Στο κέντρο ήταν η λεγόμενη Εθνική αστική τάξη, εύπορα μικροαστικά στρώματα των πόλεων, αστικοποιημένοι τσιφλικάδες και μερικοί τοπικοί στρατοκράτες. Η δεξιά πτέρυγα με ηγέτη τον Τσαγκ Κάι Σεκ περιλάμβανε τους μεγαλοτσιφλικάδες και την κομπραδόρικη αστική τάξη που ήταν συνδεδεμένη με το ξένο κεφάλαιο. Το σημαντικό όμως σ’ αυτό το μέτωπο ήταν ότι το ΚΚ περιφρουρούσε την αυτοτέλειά του και την αυτοτέλεια της εργατικής τάξης, προσπαθώντας ταυτόχρονα να αποσπά δυνάμεις από τις άλλες πτέρυγες του μετώπου. Χάρη σ’ αυτή την πολιτική στάση, το κόμμα κατάφερε να αντιμετωπίσει όλα τα χτυπήματα που δέχτηκε από τις δυνάμεις του Τσαγκ Κάι Σεκ, να ναυαγήσει όλα τα σχέδια της αντίδρασης που δεν παραιτήθηκε ποτέ από το στόχο να το αποδυναμώσει και να το διαλύσει.

Ο ιαπωνοκινεζικός πόλεμος τέλειωσε τυπικά στις 2 Σεπτέμβρη του 1945, όταν η Ιαπωνία υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει και να βγει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ύστερα από την είσοδο της ΕΣΣΔ στον πόλεμο της Ανατολής και φυσικά αφού ρίχτηκαν από τις ΗΠΑ οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, που όμως δεν ήταν η αναγκαία ενέργεια για να γονατίσει η ιαπωνική στρατιωτική μηχανή.

Η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας σήμαινε νίκη της Κίνας, μια νίκη όμως που είχε έρθει πολύ νωρίτερα στο πεδίο των μαχών. Τον Απρίλη του 1945, για παράδειγμα, στο 7ο Συνέδριο του ΚΚ Κίνας διαπιστώθηκε ότι ο κινεζικός λαός, κάτω από την κομματική καθοδήγηση, είχε δημιουργήσει 19 ελεύθερες περιοχές κατά τη διάρκεια του πολέμου με συνολικό πληθυσμό 95.500.000 ένα Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό 910.000 ανδρών και μια λαϊκή πολιτοφυλακή 2.200.000 ανδρών που ταυτόχρονα απασχολούνταν και στην παραγωγή.

«Η νίκη του κινεζικού λαού στον αγώνα εναντίον των Γιαπωνέζων εισβολέων – γράφουν οι Κινέζοι ιστορικοί- κατακτήθηκε χάρη στη βοήθεια και υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης και των διεθνών επαναστατικών δυνάμεων. Η Σοβιετική Ενωση έδωσε στον κινέζικο λαό στα χρόνια του πολέμου εναντίον των Γιαπωνέζων κατακτητών τεράστια βοήθεια. Συντρίβοντας την κύρια δύναμη του γιαπωνέζικού μιλιταρισμού – τη στρατιά του Κβαντούν – ο Σοβιετικός Στρατός πρόσφερε μια εξαιρετικά μεγάλη βοήθεια στον κινεζικό λαό για την επίτευξη της νίκης στον πόλεμο εναντίον των Γιαπωνέζων κατακτητών. Μέσα στα δύσκολα αυτά χρόνια, δυνάμωσε η μεγάλη φιλία ανάμεσα στο Σοβιετικό λαό και τη σοβιετική κυβέρνηση και τον κινεζικό λαό. Η μεγάλη αυτή φιλία συνέβαλε στη νίκη της κινεζικής λαϊκής επανάστασης».

Με πληροφορίες από τον «Ριζοσπάστη» (24/7/2005)