Καπετάν Διαμαντής (Γιάννης Αλεξάνδρου): Ενας λαογέννητος ηγέτης

Ποιος ήταν ο Διαμαντής 

Επαναστατικό όνομα, αγωνιστικό ψευδώνυμο. Που το πήρε από ένα τυχαίο περιστατικό και το 'κανε απέθαντο (Πήγε σε μια παράνομη σύσκεψη στη Λαμία, προπολεμικά. Επεσαν σε παρακολούθηση. Ξέφυγε. Στο κοντινό χωριό Κόμα καταφθάνουν οι χωροφύλακες. Στο καφενείο που κάθισε, έριξαν μια ματιά. Εσύ πώς λέγεσαι; ρώτησαν. Διαμαντής, απάντησε. Οι Διαμανταίοι είχανε καλό όνομα στο χωριό. Δεν τον γνώριζαν. Και γλίτωσε. Οταν βγήκε αντάρτης, το ανέσυρε από το παρελθόν και έγινε ο Καπετάν Διαμαντής).

Κατά κόσμον Γιάννης Αλεξάνδρου. Ο πατέρας του Κομνάς. Από αγροτική οικογένεια. Γεννήθηκε στην Κάτω Αγόριανη το 1914. Ο προπάππος του, Λουκάς Αλεξάνδρου, συμπολεμιστής του Δυσσέα Αντρούτσου, στο Χάνι της Γραβιάς (Οταν θα 'ρθει «το πλήρωμα του χρόνου» - στο νέο '21 - θ' ακολουθήσει τα χνάρια του). Τέλειωσε το Γυμνάσιο στην Αμφίκλεια (Δαδί). Οργανώνεται στην ΟΚΝΕ (Ενωση Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας). Φοιτητής της Νομικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Συμμετέχει δραστήρια σε όλους τους φοιτητικούς και λαϊκούς αγώνες. Στον Πόλεμο του 1940, πολεμιστής στο αλβανικό μέτωπο (Πρέπει να 'ταν χειριστής οπλοπολυβόλου. Γιατί σ' αυτό το όπλο μέχρι το θάνατό του θα έχει ιδιαίτερη αδυναμία).

Στην Κατοχή βρίσκεται στο χωριό του. Και όλη του η σκέψη είναι στην Αντίσταση. Το 1941 συγκροτείται το Κομματικό Γραφείο στο οποίο μετέχει. Συμβάλλει αποφασιστικά στην οργάνωση του κόσμου στο ΕΑΜ. Στις αρχές του 1942 έρχεται ο Αρης και βολιδοσκοπεί τα πράγματα για ένοπλο αγώνα. Γίνεται στο σπίτι του Κοφίνη η σύσκεψη με αυτό το θέμα. Τον Ιούλη του 1942 βγαίνει στον Παρνασσό η περίφημη «8η Ομάδα» ανταρτών.

Σ' αυτή την Ομάδα των πρωτοπόρων, ο Διαμαντής είναι ο ουσιαστικός αρχηγός. Με το οπλοπολυβόλο στον ώμο (που τους το παρέδωσε αξιωματικός χωροφυλακής) και με το «φύλλο πορείας» - εντολής της Αχτιδικής Επιτροπής του ΚΚΕ, παίρνει τον ανήφορο για τον Παρνασσό. Κι ούτε καν περνάει υποψία από το μυαλό του πως αυτή η «ανάβαση» θα κάνει θρυλικό το όνομά του. Και θα τον οδηγήσει στην αθανασία! Στον ΕΛΑΣ ο Διαμαντής θα φανερώσει τις μεγάλες πολιτικές, οργανωτικές και στρατιωτικές του ικανότητες. Στο Γοργοπόταμο θα του ανατεθεί μια από τις πιο υπεύθυνες αποστολές. Θα αναδειχτεί σε πολιτικό καθοδηγητή του Αρχηγείου Παρνασσίδας. Οταν ο ΕΛΑΣ θα γίνει ταχτικός στρατός, θα είναι καπετάνιος στο 34 Σύνταγμα της 2ης Μεραρχίας με χώρο ευθύνης κυρίως την Αττικοβοιωτία. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Το Δεκέμβρη του 1944, με την ένοπλη επέμβαση των Αγγλων, πήρε μέρος με το Σύνταγμά του στη Μάχη της Αθήνας. Υπερασπίστηκε ηρωικά τον Τομέα του Σανατορίου «Σωτηρία». Ονομάστηκε ταγματάρχης.

Μετά τη Βάρκιζα αναγκάστηκε να βγει στον Παρνασσό καταδιωκόμενος. Το 1946 σχημάτισε την πρώτη ομάδα ένοπλων καταδιωκομένων. Συνέβαλε στη συγκρότηση του ΔΣΕ στην Παρνασσίδα και στη Ρούμελη. Επικεφαλής του Αρχηγείου Παρνασσίδας, το 1947 έδωσε μεγάλες μάχες στην Αράχοβα, στη Λοκρίδα, στην Αμφισσα. Κατατρόπωσε τον αντίπαλο και τον ανάγκασε να κλειστεί στα κέντρα του. Αχρήστευσε τις εκκαθαριστικές του επιχειρήσεις. Λευτέρωσε όλο τον ορεινό όγκο της Ρούμελης. Τμήματα επίλεκτα του ΔΣΕ πάτησαν την Εύβοια, τον Ελικώνα και Κιθαιρώνα. Εφτασαν και στην Πάρνηθα.

Το 1948 ο Διαμαντής αναλαμβάνει διοικητής της 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ (Πρώην Αρχηγείο Ρούμελης). Ονομάζεται συνταγματάρχης και στη συνέχεια υποστράτηγος.

Από τη θέση αυτή αναδεικνύονται οι στρατηγικές του ικανότητες και τα ηγετικά του προσόντα. Μαζί με τον Γιώτη (Χαρίλαο Φλωράκη), υποστράτηγο, διοικητή της 1ης Μεραρχίας, τέλος του 1948 χτυπούν την Καρδίτσα. Και αρχές του 1949 καταλαμβάνουν το Καρπενήσι, που το κρατούν επί ένα 20ήμερο. Επιτυχία μεγάλης σημασίας, που συνοδεύεται με παρασημοφορία τους από την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση.

Μέσα από αυτούς τους αγώνες, ο Διαμαντής απόχτησε μεγάλο κύρος. Είναι ένας από τους πιο ικανούς και αγαπητούς λαογέννητους ηγέτες. Τον λατρεύουν οι μαχητές και οι μαχήτριες του ΔΣΕ και ο λαός. Τον υπολογίζουν σοβαρά, τον θαυμάζουν αλλά και τον τρέμουν οι πολιτικοί και στρατιωτικοί του αντίπαλοι. Η δράση του, η ταχτική του, οι ελιγμοί του γίνονται θέμα μελέτης στα επιτελεία του τακτικού στρατού. Και μάθημα στη Σχολή Ευελπίδων.

Ατρωτος έμεινε ο Διαμαντής, από το 1940 μέχρι το 1949. Πάντα μπροστάρης, σε μάχες, σε ενέδρες, σε κλοιούς, σε ελιγμούς. Νηστικός, διψασμένος, ταλαιπωρημένος (Ακόμα κι ατσίγαρος, η μεγάλη αδυναμία του). Πάντα στις δύσκολες στιγμές με το οπλοπολυβόλο στο χέρι, ας ήτανε στρατηγός (Χαρακτηριστικές μάχες: Πυργούλι και Γέφυρα Κοράκου). Ακούραστος όμως, με ατσάλινα νεύρα και ανθεκτικός. Χιλιάδες οι ριπές να τον σημαδεύουν, να τον χτυπάνε, μα να μην τον πετυχαίνουν. Αλεξίσφαιρος! Δεν τον κόλλησε σφαίρα. Κι έρχεται στις 21 Ιούνη του 1949, στον Αϊ - Γιάννη, ψηλά απ' τα Μάρμαρα, το άτιμο το φαρμακερό βόλι και τον αφήνει στον τόπο!..

Ηταν μια δόξα του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ ο Διαμαντής. Αντιστράτηγος πια, τιμημένος νεκρός. Απώλεια για το κίνημά μας. Τον κλαίει ακόμα ο λαός μας και οι αντάρτες που επέζησαν. Οι μοναρχοφασίστες που τον έπιασαν σκοτωμένον, ήθελαν να του κόψουνε το κεφάλι. Ο στρατηγός τους δεν το επέτρεψε. «Αφήστε τον, είπε. Μας ξεφτίλισε ζωντανός. Να μη μας ξεφτιλίσει και νεκρός».

Οι τελευταίες μέρες του καπετάν Διαμαντή

Ημερολόγιο του διοικητή της ΙΙ Μεραρχίας του ΔΣΕ

Tέτοιον καιρό, στα αιματοποτισμένα βουνά της ανταρτομάνας Ρούμελης, γράφτηκε η τελευταία πράξη του δράματος της ηρωικής ΙΙ Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Του ένδοξου ΔΣΕ, που υπήρξε ο συνεχιστής του ΕΛΑΣ της Κατοχής και με την καθοδήγηση του ΚΚΕ πολέμησε τρία ολόκληρα χρόνια το ξενόδουλο μοναρχοφασιστικό καθεστώς, την αγγλο - αμερικάνικη ιμπεριαλιστική επέμβαση και το ολέθριο "Δόγμα Τρούμαν".

Στις 21.6.1949, στη θέση Αϊ - Γιάννης, ψηλά από το χωριό Μάρμαρα Σπερχειάδας, χτυπημένος από "κακό βόλι", έπεφτε νεκρός ο διοικητής της Μεραρχίας, ο καπετάν Διαμαντής. Γιάννης Αλεξάνδρου, το πραγματικό του όνομα. Από τη Λιλαία - Κάτω Αγόριανη Παρνασσού. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μέλος της ΟΚΝΕ στο Γυμνάσιο Αμφίκλειας - Δαδί. Μέλος του ΚΚΕ στο Πανεπιστήμιο. Αλβανομάχος - σκοπευτής οπλοπολυβόλου, στον πόλεμο του 1940 - '41. Πρωταντάρτης στον Παρνασσό από το καλοκαίρι του 1942. Επιλεγμένος από την Αχτιδική Επιτροπή του ΚΚΕ για επικεφαλής της πρώτης ανταρτοομάδας, της λεγόμενης συνθηματικά "8ης Ομάδας" Παρνασσού. Επιφορτισμένος με ιδιαίτερα σοβαρή αποστολή στην Επιχείρηση ανατίναξης της Γέφυρας του Γοργοπόταμου, το Νοέμβρη του 1942. Και μέχρι την απελευθέρωση καπετάνιος του 34ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Αρχηγός του Αρχηγείου Παρνασσίδας του ΔΣΕ στα 1946 - '48. Και ύστερα, με βαθμό υποστρατήγου (από την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση), διοικητής της ΙΙ Μεραρχίας. Και μετά το τέλος του, αντιστράτηγος τιμημένος νεκρός.

Αφήνοντας την τελευταία του πνοή, ο παλαίμαχος κομμουνιστής, ο αξιαγάπητος λαϊκός ηγέτης, ο θρυλικός Διαμαντής, άφησε στο Κίνημα, στο Λαό και στην Ιστορία και μια ανεκτίμητη γραφτή μαρτυρία. Εξόν από την πλούσια αγωνιστική του κληρονομιά (προφορική και σε ένα βαθμό και γραφτή με κάποια άρθρα του), που τη διατήρησαν ζωντανή όσοι την έζησαν, τη μεταλαμπαδεύουν στις νεότερες γενιές, και ορισμένοι την καταγράφουν. Πρόκειται για το Ημερολόγιό του. Ενα κείμενο σπάνιο, περιεκτικό και μεστό, με καταπληκτική ακρίβεια καταγραφής γεγονότων, προσώπων, καταστάσεων, αλλά και με "λακωνική" γραφή. Δυσκολοδιάβαστο, ίσως, σε αρκετά σημεία, που γεννούν ερωτηματικά στον σημερινό αναγνώστη. Αλλά με γλαφυρότητα και με σαφήνεια στην απόδοση περιστατικών και εικόνων από την καθημερινή ζωή και την πολεμική δράση. Αναφέρεται στο τρίμηνο από τα μέσα Μάρτη του 1949 μέχρι τα μέσα Ιούνη 1949 και τελειώνει δύο μέρες πριν από το θάνατο του συντάκτη του.

Μέσα από τις σελίδες του Ημερολογίου, ο αναγνώστης θα αντιληφθεί την τιτάνια πάλη του ΔΣΕ στον Εμφύλιο με τις τεράστιες αντίπαλες δυνάμεις σε έμψυχο και πολεμικό υλικό. Τις αδυναμίες και τις αφάνταστες δυσκολίες του αγώνα των ανταρτών, ανδρών και γυναικών, στις μετακινήσεις, στις μάχες, στους ελιγμούς. Στην πάλη, όχι μόνο με τις υπεράριθμες και άρτια εφοδιασμένες και εξοπλισμένες μονάδες του αστικού Στρατού, μα και με τα στοιχεία της φύσης! Αλλά και την από κάθε άποψη ασύγκριτη ανωτερότητα του ηθικού του ΔΣΕ και του πνεύματος αυτοθυσίας στο δίκαιο αγώνα. Για τα μεγάλα ιδανικά του Κόμματος και του λαϊκού κινήματος, για μια Ελλάδα λεύτερη, απαλλαγμένη από την εξάρτηση των ιμπεριαλιστών, ανεξάρτητη και λαοκρατούμενη.

Το Ημερολόγιο του Διαμαντή, που διασώθηκε και είναι σχεδόν άγνωστο στο πλατύ κοινό, τιμώντας τον καπετάνιο της Ρούμελης, με την ευκαιρία και των 80χρονων του ΚΚΕ, θα δημοσιεύσει ο "Ριζοσπάστης" σε ορισμένες συνέχειες, αρχίζοντας από σήμερα.

Κρίναμε σκόπιμο να περάσει στις σελίδες του "Ρ" όπως ήρθε το κείμενο αυτό στα χέρια μας, χωρίς δικές μας παρεμβάσεις, αν και σε πολλά σημεία η "αποκρυπτογράφηση", μα και η ίδια η ανάγνωση παρουσιάζει προβλήματα. Πήραμε υπόψη ότι πρόκειται για ιστορικό ντοκουμέντο, που κανένας δεν έχει δικαίωμα αλλοίωσής του, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Σεβαστήκαμε τη γραφή του Διαμαντή, που είναι απλή, λιτή και γενικά κατανοητή. Για όσους έζησαν τα γεγονότα και γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα δεν υπήρχε ζήτημα. Πιστεύουμε όμως, ότι και οι νεότεροι, που δεν τα έζησαν, διαβάζοντας θα αποκτήσουν την αίσθηση εκείνης της τραγικής πραγματικότητας και θα σχηματίσουν γνώμη. Ελάχιστες είναι κάποιες εντελώς απαραίτητες φραστικές ή ορθογραφικές δικές μας διορθώσεις. Περισσότερες θα είναι μια σειρά διευκρινιστικές και επεξηγηματικές σημειώσεις μας, με τη σχετική αρίθμηση στο τέλος κάθε μέρους. Κι αυτό, δίχως να σημαίνει ότι θα καλύπτουν όλα τα ερωτήματα και τις απορίες που θα γεννηθούν στους αναγνώστες μας.