Δάσκαλε πώς γράφεται η Ειρήνη; Με έναν μόνο τρόπο... με αγώνες!

Θεσσαλονίκη

 
«Τον πόλεμο τον κάνουνε μόνα τους τα κανόνια / Κανείς δεν τα σταμάτησε εδώ και χίλια χρόνια / Τα κανόνια πολεμάνε και οι άνθρωποι πεθαίνουν / Τα κανόνια τραγουδάνε και οι έμποροι σωπαίνουν». Με αυτό το τραγούδι του Ν. Ξυλούρη άνοιξα τη συζήτηση στην τάξη μου, από την πρώτη μέρα ξεσπάσματος της νέας πολεμικής αναμέτρησης που βιώνουμε στη γειτονιά μας.

Δεν χρειάστηκε πολύ, το ενδιαφέρον αμέσως άναψε... Τα μάτια των παιδιών σπινθηροβόλησαν! «Το είδα κύριε στις ειδήσεις». «Εγώ θα σας πω κύριε, γιατί μου είπε ο μπαμπάς μου». Τα χέρια σηκώνονταν, οι ερωτήσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, σε μια κουβέντα που ξεκίνησε κατευθείαν. «Καθίστε να βγάλω τον χάρτη της Ευρώπης», είπα και τον τοποθέτησα στο κέντρο του πίνακα.

Λίγες μέρες αργότερα, το υπουργείο Παιδείας μέσω του ΙΕΠ και με δήλωση της υπουργού Παιδείας κάλεσε την εκπαιδευτική κοινότητα να ξεκινήσει έναν διάλογο ώστε να βοηθηθούν οι μαθητές «να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα, να τα ερμηνεύσουν και να τα κατανοήσουν, με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών τους, και να ανακτήσουν την αισιοδοξία τους για το μέλλον». Σε άλλο σημείο τονίζει η ανακοίνωση «να γίνει διερεύνηση εννοιών όπως πόλεμος και ειρήνη, συνέπειες πολέμου, αποτροπή συγκρούσεων και διπλωματική οδός, διεθνές δίκαιο και ανθρώπινα δικαιώματα, αλληλεγγύη».

Αθήνα

Καταρχάς, εμείς οι εκπαιδευτικοί δεν περιμέναμε κανένα υπουργείο για να συζητήσουμε με τους μαθητές μας τόσο σοβαρά ζητήματα στις τάξεις μας. Ο πόλεμος, η φτώχεια, η μετανάστευση, η προσφυγιά κ.ά. είναι δυστυχώς έννοιες και παραστάσεις που ακόμα και οι μικροί μαθητές του Δημοτικού τις έχουν στο μυαλό και την ψυχή τους, στη ζωή τους. Τις έχουν αρκετοί σαν βιώματα, γιατί η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών μας στα σχολεία δεν ζουν σε γυάλα, ούτε στις εικονικές πραγματικότητες που νομίζουν η κυβέρνηση και τα υπόλοιπα κόμματα. Δυστυχώς, πολλά από αυτά τα αντιμετωπίζουν στα σπίτια τους, τα βλέπουν στους συγγενείς, στους γείτονές τους, στους φίλους τους. Γι' αυτόν τον λόγο δεκάδες σωματεία εκπαιδευτικών, σύλλογοι διδασκόντων, παίρνουμε πολύμορφες πρωτοβουλίες όλες αυτές τις μέρες για την ευαισθητοποίηση, κινητοποίηση και την έκφραση καταδίκης ενός ακόμα πολέμου. Για να στείλουμε μήνυμα ότι οι λαοί και τα παιδιά δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από τους πολέμους και τις επεμβάσεις που γίνονται για τα συμφέροντα των ισχυρών του πλανήτη.

Να βοηθήσουμε τους μαθητές μας να αναζητήσουν την αλήθεια

Μαραθώνας

«Η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους μοιάζουν όπως ο άνεμος και η θύελλα!», γράφει ο Μπρεχτ και εμείς δεν περιμέναμε το ξέσπασμα του ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία για να πούμε στους μαθητές μας την αλήθεια για τις αιτίες και τις επιπτώσεις του. Γιατί ο πόλεμος δεν ξεσπά σαν φυσικό φαινόμενο και δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στην Ευρώπη! Πολεμικές συγκρούσεις με χιλιάδες θύματα διεξάγονται τα τελευταία 30 χρόνια συνεχώς, με ευθύνη των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και σήμερα και της Ρωσίας. Μια ματιά στον χάρτη της Ευρώπης και η σημείωση από τα παιδιά, σε πόσα σημεία του χάρτη υπάρχουν πολεμικές συγκρούσεις στην ευρύτερη γειτονιά μας, είναι αποκαλυπτική! Γιατί άραγε; Τι συμβαίνει; Κάπου εδώ αρχίζουν οι «δύσκολες ερωτήσεις», που θα έλεγαν όλες οι κυβερνήσεις. Αλλά οι μαθητές τις κάνουν! Και θέλουν απαντήσεις, προσαρμοσμένες βέβαια στα ηλικιακά τους χαρακτηριστικά.

Εχουμε χρέος λοιπόν εμείς οι εκπαιδευτικοί να βοηθήσουμε τους μαθητές μας, από τις μικρές ακόμα ηλικίες, να αναζητήσουν την αλήθεια και να δώσουν απαντήσεις. Ο παιδαγωγικός μας ρόλος επιβάλλει και μας βοηθά να προσεγγίσουμε το θέμα πολύμορφα, με βάση την ηλικία, το μάθημα και το επίπεδο της τάξης. Μας καλεί να μιλήσουμε ανοιχτά και ιδιαίτερα στα παιδιά, και να ξεκαθαρίσουμε:

- Οτι οι πόλεμοι δεν αρχίζουν και δεν γίνονται εξαιτίας κάποιων παρανοϊκών, περίεργων και αλλοφρόνων ηγετών. Γίνονται γιατί οι πλούσιοι κάθε χώρας, αχόρταγοι όπως είναι, ψάχνουν να αρπάξουν όσα περισσότερα μπορούν και από άλλες χώρες. Αυτός ο μεγάλος ανταγωνισμός είναι που δημιουργεί τους πολέμους, αυτός προετοίμασε για χρόνια και τον σημερινό - και βέβαια την πληρώνουν οι λαοί.

- Οτι οι λαοί όλου του κόσμου δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν μεταξύ τους. Τους χωρίζουν όμως πολλά από τους βιομήχανους, τους επιχειρηματίες, τους εφοπλιστές, τους τραπεζίτες και όλους τους πλούσιους του κόσμου. Στους παλιούς χάρτες μάλιστα, που υπάρχουν ακόμα στα περισσότερα σχολεία, οι μαθητές θα δουν ότι εκεί που σήμερα μαίνεται ο πόλεμος, πριν κάποια χρόνια ο ρώσικος και ο ουκρανικός λαός ζούσαν αρμονικά για πολλές δεκαετίες, σε ένα κράτος που λεγόταν Σοβιετική Ενωση (ΕΣΣΔ).

Λάρισα

Να θέσουμε ερωτήματα, να δημιουργήσουμε προβληματισμό: Ποια πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στον πόλεμο; Είναι αλληλεγγύη, όπως μας λένε κάποιοι (κυβέρνηση, ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ), να στέλνουμε όπλα σε μια από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, ή μας εμπλέκει και εμάς σε ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι; Μήπως είναι καλύτερο να πάρουμε θέση με τους πιο ισχυρούς σε αυτήν τη φάση, για να τους έχουμε στο πλευρό μας αν χρειαστεί; 'Η τελικά και η ίδια η Ιστορία μάς αποδεικνύει ότι οι ισχυροί πάντα κοιτάνε τα δικά τους συμφέροντα, και αν βασιστείς πάνω τους μάλλον θα βγεις μπλεγμένος χειρότερα και μόνος την κρίσιμη στιγμή; Και, τελικά, μήπως πρέπει να φοβόμαστε και απλά να ευχόμαστε να μη μας τύχει και εμάς η συμφορά του πολέμου, ή με αισιόδοξο, συλλογικό τρόπο και καθημερινή δράση για μια διαφορετική, καλύτερη ζωή μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και τον φυσιολογικό φόβο που μας δημιουργούν όλες αυτές οι άγριες πολεμικές εικόνες;

Οι λαοί όλου του κόσμου έχουμε τεράστια δύναμη. Αν πιστέψουμε σε αυτήν, μπορούμε κυριολεκτικά να φέρουμε τα πάνω κάτω. Με αυτό το αισιόδοξο μήνυμα, όλες τις επόμενες μέρες συνεχίζουμε με κάθε τρόπο. Με ταμπλό, ποιήματα, τραγούδια, βίντεο, πανό, χειροτεχνίες, αλλά και μέσα από κάθε μάθημα και διδακτικό αντικείμενο, βρίσκουμε αφορμή να συζητήσουμε για τον πόλεμο, κάνουμε πράξη και στις μικρότερες ηλικίες των μαθητών μας το σύνθημα: «Δεν διαλέγουμε στρατόπεδο ληστών, η μόνη λύση είναι η πάλη και η φιλία των λαών!».

Νίκος ΒΟΥΡΔΟΥΜΠΑΣ
Δάσκαλος