«Προπύργιο» της σοβιετικής χαλυβουργίας, «φάρος» για τα επιτεύγματα της σοσιαλιστικής παραγωγής

Το βιομηχανικό συγκρότημα Azovstal σε παλιότερη φωτογραφία

 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ «AZOVSTAL» ΣΤΗ ΜΑΡΙΟΥΠΟΛΗ

Σε καθημερινή βάση, οι πολεμικές ανταποκρίσεις από τη Μαριούπολη έχουν στο επίκεντρο το Αζόφσταλ (Azovstal), όπου κατέφυγαν οι εναπομείναντες στην πόλη στρατιώτες του νεοναζιστικού Τάγματος Αζόφ, όπως και ορισμένοι άμαχοι. Τι είναι όμως το Αζόφσταλ, που ακούμε τόσο συχνά τον τελευταίο καιρό; Ποια είναι η ιστορία του;

Το Αζόφσταλ είναι ένα από τα μεγαλύτερα χαλυβουργεία της Ουκρανίας, με ιστορία 90 και πλέον χρόνων, στενά συνδεδεμένη με τη σοσιαλιστική οικοδόμηση από τη δεκαετία του '30. Αποτέλεσε μια από τις πιο πρωτοπόρες χαλυβουργίες της εποχής της και ένα εργοστάσιο - υπόδειγμα της σοσιαλιστικής παραγωγής.

Ιδρύθηκε μέσα σε πανηγυρικό κλίμα το 1930 με απόφαση του Ανώτατου Σοβιέτ της Εθνικής Οικονομίας της ΕΣΣΔ και ξεκίνησε την παραγωγή σιδήρου το 1933. Τον Γενάρη του 1935 ξεκίνησε την παραγωγή χάλυβα, βάζοντας σε λειτουργία τον πρώτο ανακλινόμενο κλίβανο ανοιχτής εστίας 250 τόνων στη Σοβιετική Ενωση.

Οταν ολοκληρώθηκε ήταν από τα πιο σύγχρονα εργοστάσια στη Σοβιετική Ενωση. Παράλληλα με τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις, χτίστηκαν σχεδόν 12.000 σπίτια, σχολεία, κινηματογράφοι, ένα νοσοκομείο με μαιευτική κλινική και δύο πάρκα για τους εργάτες του εργοστασίου και για τις οικογένειές τους.

Αλλεπάλληλες πρωτιές στη σοβιετική παραγωγή

 

Κλίβανος στο εσωτερικό του εργοστασίου

Στις 5 Απρίλη του 1939, η πρώτη παρτίδα πυροσυσσωματώματος σιδηρομεταλλεύματος (hotsinter) έφτασε στο λιμάνι του Αζόφσταλ με το ατμόπλοιο «Sudkom», η πρώτη φορά στον κόσμο που μεταφέρονταν με πλοία πυροσυσσωμάτωμα. Ορισμένες ακόμα πρωτιές που κατέγραψε το σοβιετικό βιομηχανικό συγκρότημα ήταν οι εξής:

• Τον Μάη του 1939 το Αζόφσταλ πέτυχε νέο παγκόσμιο ρεκόρ στην παραγωγή σιδηρομεταλλεύματος από υψικάμινο ανά μέρα, παράγοντας 1.614 τόνους χάλυβα.
• Το 1954, πρώτο στη χώρα, ξεκίνησε την παραγωγή σιδηροδρομικών ραγών μήκους 25 μέτρων.
• Το 1961, για πρώτη φορά στη χώρα, μπήκαν σε λειτουργία αυτόματο σύστημα ελέγχου και ρύθμισης των ελάστρων με χρήση μαγνητικών ενισχυτών καθώς και αυτόματο σύστημα μεταφοράς, διανομής, μέτρησης και κατεργασίας των σιδηροδρομικών ραγών.
• Το 1965, το Αζόφσταλ, πρώτο στη χώρα, ανέπτυξε και εφάρμοσε τη σκλήρυνση της κεφαλής των σιδηροδρομικών ραγών με χρήση της τεχνολογίας των υψίσυχνων ρευμάτων.
• Στις 17 Απρίλη 1970, διεξήχθη στο Αζόφσταλ το πρώτο επιστημονικό και τεχνικό συνέδριο νέων σπεσιαλιστών εργοστασίων.
• Στις 24 Ιούνη 1973, μπήκε σε λειτουργία το πρωτοφανές συγκρότημα ελάστρου Plate Mill 3600 με δυναμικότητα 1.350.000 τόνων τον χρόνο, μη έχοντας όμοιο σε ολόκληρη την ΕΣΣΔ.
• Τo 1979, μεταξύ 14 και 16 Ιούλη, έγινε στο Αζόφσταλ ο πρώτος διαγωνισμός νέων χαλυβουργών - χειριστών υψικαμίνου από όλη τη χώρα.
• Τον Αύγουστο του 1983 το Αζόφσταλ γιόρτασε τα 50 του χρόνια, κατά τα οποία είχε παράξει 145,5 εκατομμύρια τόνους ακατέργαστου σιδήρου, 118,2 εκατομμύρια τόνους χάλυβα, 96,4 εκατομμύρια τόνους προϊόντων έλασης.
• Η υψηλότερη θερμοκρασία εμφύσησης οξυγόνου σε υψικάμινο στην ΕΣΣΔ επιτεύχθηκε στο Αζόφσταλ. Εκεί επιτεύχθηκε επίσης για πρώτη φορά η ανακύκλωση «σκουριάς» (ακαθαρσίες κατά την τήξη) από υψικαμίνους ανοιχτής εστίας και υψικαμίνους εμφύσησης οξυγόνου.

Πολυκύμαντη ιστορία, συνδεδεμένη με την πορεία της ΕΣΣΔ

Οι ζημιές που υπέστη το Azovstal μετά τους τελευταίους βομβαρδισμούς είναι τεράστιες

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η λειτουργία του συγκροτήματος επιχείρησης σταμάτησε το 1941, όταν η ναζιστική Γερμανία κατέλαβε τη Μαριούπολη. Το εργοστάσιο χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς για την παραγωγή πυρομαχικών από το 1942 μέχρι την απελευθέρωση της Μαριούπολης από τον Κόκκινο Στρατό.

Τον Σεπτέμβρη του 1943, μετά την ανακατάληψη της πόλης, ξεκίνησε η ανοικοδόμηση του εργοστασίου που είχε ανατιναχθεί στο μεγαλύτερο μέρος του από τα γερμανικά φασιστικά στρατεύματα κατά την υποχώρησή τους.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, χτίστηκαν ένα πυρηνικό καταφύγιο και σήραγγες κάτω από τις εγκαταστάσεις του εργοστασίου. Το 2014, αυτές οι υποδομές χρησιμοποιήθηκαν από τις ουκρανικές δυνάμεις όταν αυτονομιστές του Ντονμπάς που υποστηρίζονται από τη Ρωσία προσπάθησαν να καταλάβουν τη Μαριούπολη.

Το 1991, μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές και την ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανίας, το εργοστάσιο έγινε ιδιοκτησία του ουκρανικού κράτους και το 1996 ξεκίνησε η ιδιωτικοποίηση της εταιρείας. Να σημειωθεί ότι η «Azovstal Iron and Steel Works» είναι ο μόνος κατασκευαστής σιδηροτροχιών στην Ουκρανία. Μαζί με το διπλανό, επίσης τεράστιο, χαλυβουργείο Illich (ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του ηγέτη της Οκτωβριανής Επανάστασης, Ιλιτς Λένιν) ανήκουν πλέον στον πιο πλούσιο άνθρωπο της Ουκρανίας, τον δισεκατομμυριούχο Rinat Akhmetov (Ρίνατ Αχμέτοφ).

Ιδιοκτήτης του χαλυβουργείου είναι η «Metinvest», η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία της Ουκρανίας, που για το 2015 κατέλαβε τη 13η θέση μεταξύ των μεγαλύτερων εταιρειών στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Η «Metinvest» συγκαταλέγεται στις 50 μεγαλύτερες εταιρείες χάλυβα στον κόσμο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ενωση Χάλυβα.

Η ικανότητά της στην παραγωγή ακατέργαστου χάλυβα είναι 15 εκατομμύρια τόνοι ετησίως. Ο κύκλος εργασιών της για το 2020 ήταν περίπου 9,4 δισ. δολάρια με κέρδη περίπου 440 εκατ. δολαρίων. Το 2005, το εργοστάσιο παρήγαγε 5,91 εκατομμύρια τόνους χάλυβα. Το 2011, ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός χάλυβα της χώρας, αντιπροσωπεύοντας το 15% της συνολικής παραγωγής, και ταυτόχρονα μεγάλος εξαγωγέας πλατέων προϊόντων χάλυβα αλλά και μορφοδοκών και σιδηροτροχιών.

Φωτίζει τα απαράμιλλα επιτεύγματα του σοσιαλισμού

Η ιστορία του χαλυβουργείου, που τώρα γίνεται γνωστό σε όλο τον κόσμο μέσα από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία, φωτίζει άγνωστα στο ευρύ κοινό επιτεύγματα του σοσιαλισμού, που οικοδομούσαν οι λαοί για πάνω από 70 χρόνια στην ΕΣΣΔ και στην Ανατολική Ευρώπη.

Οι σημαντικές τεχνολογικές και παραγωγικές πρωτιές που κατέγραψε στο πλαίσιο του πρώτου εργατικού κράτους, αναδεικνύουν την ανωτερότητα των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, της κοινωνικοποιημένης παραγωγής και του κεντρικού σχεδιασμού, που έγιναν εργαλεία ευημερίας και ικανοποίησης διευρυμένων αναγκών για τους λαούς της περιοχής.

Στα εργοστάσια αυτά, η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και η ανάπτυξη πρωτοπόρων μεθόδων στην παραγωγή συνδυάζονταν με διεύρυνση των εργασιακών δικαιωμάτων και μείωση του εργάσιμου χρόνου.

Συνέβαλαν επίσης καθοριστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής, με τη σχεδιασμένη ανάπτυξη υποδομών που αφορούν την εργατική κατοικία, την Υγεία, την Παιδεία, την ανάπαυση, τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου καθώς και το κρίσιμο ζήτημα της συμμετοχής των εργατών στην άσκηση του εργατικού ελέγχου στην παραγωγή.

Στον αντίποδα, γίνονται σήμερα ακόμα πιο ορατές οι δραματικές συνέπειες της αντεπανάστασης για τους λαούς της περιοχής και όλου του κόσμου. Η τεράστια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στο πλαίσιο του σοβιετικού κράτους, που συντελούνταν επί δεκαετίες, έγιναν στάχτη, μαζί με τα ονειροπολήματα για «ειρήνη» και «κοινωνική ευημερία», που θα συνόδευαν δήθεν την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Ολες αυτές οι σημαντικές υποδομές, που έχουν τη σφραγίδα του σοβιετικού λαού, έγιναν μέσα πλουτισμού μιας δράκας καπιταλιστών, που έφτιαξαν περιουσίες στις πλάτες της εργατικής τάξης, γυρίζοντάς την πίσω στην εποχή της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, ενώ σήμερα απαξιώνονται πλήρως με τις καταστροφικές συνέπειες του ιμπεριαλιστικού πολέμου.

Οι λαοί μπορούν να διδαχτούν πολλά για την ανωτερότητα του σοσιαλισμού, που ακόμα και σήμερα, 30 χρόνια μετά τις ανατροπές, έχει αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στη συνείδησή τους.

Οι εργαζόμενοι δεν έχουν κανένα συμφέρον να επιλέξουν το ένα ή το άλλο στρατόπεδο ληστών. Εχουν τη δύναμη να αλλάξουν πορεία στην Ιστορία. Η πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, κάθε εργοστάσιο, κάθε χωριό και πόλη, κάθε μικρή και μεγάλη ιστορία των χωρών αυτών, κάθε σελίδα της 70χρονης Ιστορίας της ΕΣΣΔ φωτίζουν σαν φάροι τον δρόμο που πρέπει να βαδίσουν σήμερα οι λαοί!