Δουλειά με μισθούς πείνας και επέκταση της ελαστικής απασχόλησης

 
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΦΚΑ

Διευρύνεται το ποσοστό των εργαζομένων που δουλεύουν «χαμάληδες» για λίγα ευρώ, εξαναγκάζονται σε διαρκή κινητικότητα και βιώνουν στο πετσί τους την ευελιξία

 Η δραματική μείωση των μισθών και η γενίκευση των ελαστικών μορφών εργασίας - ιδιαίτερα της μερικής και της προσωρινής απασχόλησης - χαρακτηρίζουν τη ζούγκλα της αγοράς εργασίας, ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις συνθήκες εργασίας και ζωής των εργαζομένων και των οικογενειών τους.

Στην Ελλάδα το παραπάνω συμπέρασμα επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία πλήθους φορέων και ιδιαίτερα ΕΦΚΑ. Ο «Ριζοσπάστης» επεξεργάστηκε τα «Μηνιαία Στοιχεία Απασχόλησης» του Οργανισμού τον μήνα Ιούνη, για τα έτη 2011, 2016 και 2021.

Το 2011 είναι το τελευταίο έτος πριν εφαρμοστεί η απόφαση της τότε κυβέρνησης της ΝΔ που μείωσε τον κατώτατο μισθό κατά 32% (για εργαζόμενους κάτω των 25 ετών) και 22% (για εργαζόμενους άνω των 25 ετών).

Το 2016 βρίσκεται στα μέσα της περιόδου αυτής, όταν κυβέρνηση ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ που διατήρησε και εμπλούτισε όλο το αντεργατικό νομικό οπλοστάσιο, μεταξύ αυτών και την απόφαση για μείωση των μισθών.

Το 2021 είναι το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν δημοσιοποιημένα στοιχεία που ενσωματώνουν την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 10% το 2019 (ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε ονομαστικά άλλες δυο φορές επί ΝΔ, 2% από 1/1/22 και 7% από 1/5/22).

Τι προκύπτει από την επεξεργασία των στοιχείων

1. Μεγάλη αύξηση της μερικής απασχόλησης και αντίστοιχη μεγάλη μείωση της πλήρους απασχόλησης.

Η πλήρης απασχόληση από 82% (Ιούνης 2011) πέφτει στο 71% (Ιούνης 2016) και στο 70% (Ιούνης 2021). Αντίστοιχα, η μερική απασχόληση από 18% (Ιούνης 2011) ανεβαίνει στο 29% (Ιούνης 2016) και αγγίζει το 30% (Ιούνης 2021).

Εδώ θα πρέπει να σημειωθούν τα εξής: Ο τρόπος καταγραφής του ΕΦΚΑ «κουκουλώνει» την εκ περιτροπής απασχόληση (πλήρες ωράριο αλλά λιγότερες μέρες τη βδομάδα ή τον μήνα), η οποία, ενώ είναι μορφή της μερικής απασχόλησης, συμπεριλαμβάνεται στην πλήρη απασχόληση.

Ωστόσο από στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας και του συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ» για τις νέες προσλήψεις, επιβεβαιώνεται η γενίκευση των ελαστικών μορφών - μερική και εκ περιτροπής απασχόληση. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο σύνολο του έτους το 2021, από τις νέες συμβάσεις μόλις 53% αφορούν προσλήψεις πλήρους απασχόλησης ενώ οι προσλήψεις μερικής απασχόλησης έφθασαν το 39% και εκ περιτροπής απασχόλησης σχεδόν το 8%.

2. Δραματική μείωση των μισθών.

Ο μέσος μεικτός μισθός έφτανε τα 1.409 ευρώ μεικτά (Ιούνης 2011), έχει γκρεμιστεί στα 1.050 ευρώ μεικτά (Ιούνης 2016) για να φτάσει μόλις στα 1.072 ευρώ μεικτά (Ιούνης 2021).

Ο διάμεσος μισθός (ο μισθός μέχρι τον οποίο αμείβεται το 50% των εργαζομένων) είναι 1.145 ευρώ μεικτά (Ιούνης 2011), πέφτει στα 820 ευρώ μεικτά (Ιούνης 2016) και διαμορφώνεται στα 845 ευρώ μεικτά (Ιούνη 2021).

Αποκαλυπτικά είναι και τα εξής στοιχεία του ΕΦΚΑ, που αφορούν προηγούμενη επεξεργασία του «Ριζοσπάστη» με μήνα αναφοράς τον Οκτώβρη κάθε έτους:

• για τους μερικώς απασχολούμενους, ο μέσος μισθός μόλις που φτάνει τα 330 ευρώ καθαρά (398 ευρώ μεικτά)! Ενώ ο μέσος μισθός για το σύνολο των ασφαλισμένων στον ΕΦΚΑ (πλήρους και μερικής απασχόλησης) δεν ξεπερνάει τα 820 ευρώ καθαρά.
• Τον Οκτώβρη του 2021 ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης σε σύγκριση με αυτόν του Οκτώβρη του 2011 είναι μειωμένος κατά 330 ευρώ ή κατά 23,5% και ο μέσος μισθός μερικής απασχόλησης μειωμένος κατά 188 ευρώ ή κατά 32%! Κι όλα αυτά σε συνθήκες που ο πληθωρισμός καλπάζει σταθερά πάνω από το 11% και το κόστος της Ενέργειας έχει ξετινάξει τα λαϊκά νοικοκυριά.

Τέλος, σύμφωνα με τον ΕΦΚΑ μικρότερους μισθούς από τον κατώτατο μισθό - κυρίως εξαιτίας της μερικής απασχόλησης - έπαιρνε το 22% των εργαζομένων (Ιούνης 2011), ποσοστό που αυξήθηκε στο 38% (Ιούνης 2016) και το 37% (Ιούνης 2021). Με άλλα λόγια, σήμερα σχεδόν 4 στους 10 εργαζόμενους παίρνουν λιγότερα από τα ψίχουλα του κατώτατου μισθού.

3. Αύξηση του αριθμού των εργαζομένων που κάνουν περισσότερες από μία δουλειά για να τα βγάλουν πέρα.

Τον Ιούνη του 2011 ο διακριτός αριθμός των μισθωτών ήταν 1.708.651. Ομως στον πίνακα «Κατανομής Επιχειρήσεων ως προς τον αριθμό ασφαλισμένων που απασχολούν» ο αριθμός των μισθωτών δεν είναι διακριτός (αν ένας εργαζόμενος δουλεύει σε δύο δουλειές καταμετράται δύο φορές κ.ο.κ.) και φθάνει τους 1.751.520. Η διαφορά ανάμεσα στις δυο αυτές καταγραφές δείχνει ότι το 2011 περίπου 43.000 εργαζόμενοι δούλευαν σε δύο δουλειές, χωρίς να υπολογίζεται βέβαια η πολλαπλάσια μαύρη εργασία.

Το 2021 οι εργαζόμενοι που δουλεύουν σε δύο δουλειές σχεδόν δεκαπλασιάζονται! Ετσι ενώ ο διακριτός αριθμός των μισθωτών φθάνει τα 2.596.304, στον πίνακα «Κατανομής Επιχειρήσεων ως προς τον αριθμό ασφαλισμένων που απασχολούν» εμφανίζονται 2.992.664! Αυτό σημαίνει πως το 2021 περίπου 400 χιλιάδες εργαζόμενοι δουλεύουν σε δύο δουλειές, χωρίς να καταμετράται κι εδώ η μαύρη εργασία!

Εργατικό δυναμικό σε διαρκή ανακύκλωση

Ενδιαφέροντα είναι και όσα προκύπτουν από την επεξεργασία στοιχείων του συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ», επιβεβαιώνοντας τη διαρκή ανακύκλωση του εργατικού δυναμικού. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κάθε 100 προσλήψεις στη διάρκεια ενός έτους γίνονται 93-95 απολύσεις. Μια κατάσταση που ισχύει για όλα τα έτη.

Επίσης το 40%-44% αυτών των απολύσεων οφείλεται στη λήξη συμβάσεων. Αυτό δείχνει έως έναν βαθμό το μέγεθος της προσωρινής απασχόλησης, το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο, κρυμμένο πίσω και από τις απολύσεις που έχουν ως αιτιολογία την «οικειοθελή αποχώρηση». Για παράδειγμα, το 2021, οι «οικειοθελείς αποχωρήσεις» είναι σχεδόν όσες και οι «λήξεις σύμβασης», αγγίζοντας το 43%!

Συμπερασματικά, η τάση γενίκευσης της μερικής και προσωρινής απασχόλησης είναι κυρίαρχη. Μέσα από αυτές τις μορφές τσακίζεται η μόνιμη και σταθερή εργασία, μια θέση πλήρους απασχόλησης μοιράζεται σε δύο και τρεις εργαζόμενους.

Από την άλλη, αυτές οι μορφές μπορούν, όπως αποδεικνύεται από στοιχεία και από καταγγελίες, ακόμα και Επιθεωρητών Εργασίας, να αποτελέσουν όχημα για μαύρη εργασία, αφού πολλοί εργοδότες εξαναγκάζουν εργαζόμενους 4ωρίτες και 6ωρίτες να δουλεύουν 8 και 10 ώρες χωρίς να τους ασφαλίζουν ή και να τους πληρώνουν για την επιπλέον εργασία.

Ακόμα επιβεβαιώνεται πως ένα μεγάλο τμήμα του εργατικού δυναμικού βρίσκεται σε μια διαρκή εργασιακή περιπλάνηση, αλλάζοντας 2 και 3 δουλειές μέσα στον χρόνο ή κάνει συνεχή περάσματα μεταξύ περιόδων εργασίας και ανεργίας.