«Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε»

 Η δεκαετία 1940 - '49 είναι πολύ πλούσια, ανεξάντλητη πηγή σε ιστορικά συμπεράσματα με μεγάλη αξία, για όσους ενδιαφέρονται για την εξέλιξη της ταξικής πάλης στη χώρα μας και γενικότερα. Η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ, βεβαίως, δεν μπορεί να χωρέσει στα περιορισμένα χρονικά όρια μιας ταινίας - ντοκιμαντέρ. Στο μέτρο του δυνατού, όμως, και ίσως ξεπερνώντας το, η ταινία «Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε» κατορθώνει να αναπλάσει μέσα από ντοκουμέντα, στην πλειοψηφία τους άγνωστα έως τώρα, βήμα το βήμα σημαντικές πλευρές από τη ζωή των μαχητών, την πρώτη απόπειρα για την εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας στις ελεύθερες περιοχές. Ξεχωρίζει το ηχογραφημένο ντοκουμέντο με τη φωνή του Νίκου Ζαχαριάδη, από την ομιλία του στην 7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, το 1957, να εξηγεί την πολιτική του Κόμματος εκείνη την περίοδο.

Ενα μοναδικό και συγκλονιστικό οπτικοακουστικό ντοκουμέντο, που αποτίει τον δικό του φόρο τιμής σε όλους αυτούς που έδωσαν 4.000 μάχες σε όλη την Ελλάδα και έκαναν τον «Ολυμπο να βροντήξει και πάλι». Εικόνες του «τότε», μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ μπλέκονται με εικόνες του «σήμερα», με τα ίχνη που υπάρχουν ακόμα στα βουνά που μαρτυρούν, που θυμίζουν τον τιτάνιο αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Από την οθόνη περνούν οι σημαντικότερες στιγμές της τρίχρονης εποποιίας του ΔΣΕ. Η σκηνοθετική ομάδα, που συστήθηκε γι' αυτόν το σκοπό, δούλεψε με αρχεία που αντλήθηκαν κατά κύριο λόγο από το Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ, αλλά και Κρατικά Αρχεία της ΕΡΤ και του Πολεμικού Μουσείου, ενώ έκανε και γυρίσματα στα ίδια τα βουνά όπου ανέπτυξε τη δράση του ο ΔΣΕ.

Κείμενο, εικόνες, πρωτότυπο κινηματογραφικό υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, αλλά και νεότερο υλικό και σύγχρονα πλάνα από τα βουνά και τις άλλες περιοχές που απλώθηκε η δράση του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αποσπάσματα συνεντεύξεων από μαχητές του ΔΣΕ (Παναγιώτα Μεγρέμη, Νίκος Τερζόγλου, Αρίστος Καμαρινός, Αλέκος Παπαγεωργίου, Λυκούργος Δημόπουλος, Ευανθία Ζωίδη, Θανάσης Ανάγνου, Αναστασία Μασμανίδου, Κώστας Δίγκογλου, Σοφία Μιχαηλίδου, Λευτέρης Αναστασάκος, Αγγελική Σιώμου), τραγούδια του ΔΣΕ όπως τα απέδωσε το συγκρότημα της ΚΝΕ και πρωτότυπη μουσική μπλέκονται με τον καλύτερο τρόπο, ώστε να καταφέρουν να αποδώσουν το ερώτημα που τίθεται από την αρχή του ντοκιμαντέρ:

 «Πώς γεννήθηκαν τέτοιοι λαϊκοί αγωνιστές; Τέτοιοι ήρωες; Από πού άντλησαν τη δύναμη να σηκώσουν το φοβερό βάρος αυτού του άνισου πολέμου, αψηφώντας το θάνατο; Γιατί ο δίκαιος και ηρωικός αγώνας τους συνάντησε τη λυσσαλέα αντίδραση του αντιπάλου, που συνεχίζεται έως σήμερα με τη διαστρέβλωση και κατασυκοφάντησή του; Τι ήταν τελικά ο ΔΣΕ;».

Είμαστε ο νέος κόσμος και κλείνουμε μέσα μας τη δύναμη που έχει η ζωή για να τραβάει μπροστά

Το ντοκιμαντέρ ξεκινά με μια ανασκόπηση των ιστορικών γεγονότων που προηγήθηκαν του ΔΣΕ. Η μεγαλειώδης δράση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ κατά την περίοδο της Κατοχής, ο βασικός αιμοδότης τους, το ΚΚΕ, που η προσφορά του μένει απαράγραπτη, παρά το γεγονός ότι δεν έλυσε το πρόβλημα της πάλης για την εργατική εξουσία κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα ή το 1944, όταν διαμορφώθηκε επαναστατική κατάσταση. Ο ηρωικός Δεκέμβρης και στη συνέχεια η απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας, με την παράδοση των όπλων και τη λυσσαλέα προσπάθεια του εγχώριου και ξένου ταξικού εχθρού να τσακίσει το κίνημα.

Στο ντοκιμαντέρ αποτυπώνονται επίσης οι αντιφάσεις στην πολιτική του Κόμματος και η λαθεμένη του στρατηγική. Στη συνέχεια, καταγράφονται η επίθεση στο Λιτόχωρο, η οργανωμένη έξοδος στα βουνά που ακολούθησε, οι αποτυχημένες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του αστικού στρατού, η συγκρότηση των έκτακτων στρατοδικείων από τον Ιούνη του 1946. Η συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών τον Οκτώβρη του '46 στην Τσούκα, που στις 27 Δεκέμβρη μετονομάζει τα αντάρτικα τμήματα σε ΔΣΕ. Η γενίκευση του ένοπλου αγώνα, με σύνθημα «Ολοι στα άρματα, όλα για τη νίκη», ύστερα από απόφαση της Γ' Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ. Η ολοκλήρωση της μετατροπής του ΔΣΕ σε τακτικό στρατό τον Αύγουστο του 1948, η δημιουργία 9 μεραρχιών που απλώνονται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα ανεξάρτητα τάγματα των νησιών, η αλληλεγγύη στον ΔΣΕ από τους κατοίκους των χωριών...

Η οργάνωση του ΔΣΕ

Μέσα από το ντοκιμαντέρ αποδεικνύεται ότι η οργάνωση του ΔΣΕ αποσκοπούσε σε ένα πράγμα: Στην καλλιέργεια ανθρώπινων προσωπικοτήτων με κρίση, βούληση και συναίσθημα, με συνείδηση της ανθρωπιάς τους.

Ο σύγχρονος θεατής μέσα από το ντοκιμαντέρ μαθαίνει για:

Τις στρατιωτικές σχολές, τη δημοκρατική συνέλευση της Μεραρχίας, το ρόλο του πολιτικού επιτρόπου, τη μάχη ενάντια στην αγραμματοσύνη από δασκάλους και φοιτητές, την έκδοση δεκάδων εφημερίδων και λογοτεχνικών κειμένων, τα ιδεολογικά μαθήματα, τις καλλιτεχνικές βραδιές, το εκδοτικό «Ελεύθερη Ελλάδα», τον ραδιοφωνικό σταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα», την άμιλλα μόνο με ηθικά κριτήρια, το σπουδαίο Υγειονομικό του ΔΣΕ, τη δημιουργία λαϊκών θεσμών στις περιοχές που επικράτησε, τη συγκρότηση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και τις δράσεις της σε όλους τους τομείς, τις γυναίκες μαχήτριες που αποτελούσαν το 1/4 της δύναμης του ΔΣΕ και τους νέους μαχητές που αποτελούσαν το 80% της δύναμής του.

Από την άλλη μεριά, καταγράφεται η επίθεση της εγχώριας αστικής τάξης με τη βοήθεια των Αγγλων και των Αμερικανών.

Η εκπόνηση του Σχεδίου Μάρσαλ, οι διώξεις, οι εκτελέσεις, η τρομοκρατία σε βάρος του λαού παίρνουν τρομακτικές διαστάσεις ιδιαίτερα στην Αθήνα και τον Πειραιά. Ιδρύονται στρατόπεδα συγκέντρωσης με πρώτο αυτό της Μακρονήσου. Εκκενώνονται χωριά, δημιουργούνται «νεκρές ζώνες» για να μη βρίσκει τροφή, εφεδρείες ο ΔΣΕ. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στο παιδοσώσιμο που εκπονήθηκε από την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, που έσωσε χιλιάδες παιδιά, στέλνοντάς τα στις φιλόξενες Λαϊκές Δημοκρατίες. Με τη συμμετοχή Αγγλων και Αμερικανών εκπονείται το σχέδιο «Τέρμινους», με στόχο το τσάκισμα του ΔΣΕ. Δεν τα καταφέρνουν! Τον Ιούνη του '48 εκπονούν το σχέδιο «Κορωνίς», με στόχο να σφραγιστούν τα σύνορα και να περικυκλωθεί μέσα στον Γράμμο ο ΔΣΕ. Και πάλι αποτυγχάνουν, η επιχείρηση «Πύραυλος» την άνοιξη του '49 και η επιχείρηση «Πυρσός», που βάζει νέα φωτιά στον Γράμμο και το Βίτσι.

Ο απαράμιλλος ηρωισμός του ΔΣΕ

Αναλυτικά περιγράφονται οι μεγάλες μάχες που έδωσε ο ΔΣΕ. Με γραφήματα που αναπαριστούν τις κινήσεις του ΔΣΕ και του αστικού στρατού, βοηθιέται ο θεατής να κατανοήσει τη στρατηγική του ΔΣΕ, τον απαράμιλλο ηρωισμό του, παρά την τεράστια υπεροχή του αστικού στρατού σε έμψυχο και πολεμικό υλικό.

Τμήματα από το Αρχηγείο Κεντρικής Μακεδονίας φτάνουν σε απόσταση αναπνοής από τη Θεσσαλονίκη.

Οι μεγάλες μάχες στην Πελοπόννησο.

Οι μάχες των θρυλικών μεραρχιών, 1η Θεσσαλίας και 2η Ρούμελης με διοικητές τους Γιώτη (Χαρίλαο Φλωράκη) και Διαμαντή (Γιάννη Αλεξάνδρου).

Οι 70 μέρες σκληρών μαχών που έδωσε ο ΔΣΕ στον Γράμμο. Σε αυτές τις κορυφές, οι μαχητές του ΔΣΕ έγραψαν λαμπρές ιστορίες.

Ο ελιγμός από τον Γράμμο στο Βίτσι.

Η κατάληψη της Καρδίτσας το Δεκέμβρη του '48, με επικεφαλής τον Κώστα Καραγιώργη και την 1η και 2η Μεραρχία, η κατάληψη της Νάουσας το Γενάρη του '49, η κατάληψη του Καρπενησίου για 19 μέρες από την 1η και τη 2η Μεραρχία.

Και τόσες άλλες...

Εμπνεόμαστε, διδασκόμαστε, συνεχίζουμε...

Το ντοκιμαντέρ ολοκληρώνεται με εικόνες από το σήμερα, από το Αντιιμπεριαλιστικό Διήμερο της ΚΝΕ στο Βίτσι, με τα λόγια, που μιλάνε κατευθείαν στο νου και την καρδιά, των μαχητών του ΔΣΕ... Αλλωστε, όπως αναφέρει και ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, που με τα δικά του λόγια ολοκληρώνεται το ντοκιμαντέρ:

Είναι πάντοτε μια γέννηση

Και ο θάνατος μια πρόσθεση

Τίποτα δε χάνεται...

«Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε»

 Ιστορικό Ντοκιμαντέρ. Παραγωγή Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ. Αφιερωμένο στα 100 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ.

Ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ για τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Ένας φόρος τιμής σε όσους έπεσαν στα χαρακώματα με το όπλο στο χέρι, στα εκτελεστικά αποσπάσματα, στις φυλακές και εξορίες για το δίκιο του λαού.

Σκηνοθεσία: Κώστας Σταματόπουλος

ΓΙΑ ΤΑ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ:

Λεωνίδα Βαρδαρό, Κώστα Σταματόπουλο, Σήφη Στάμου, Θεοδοσία Γραμματικού, Γιάννη Μαρούδα

Κείμενα – Έρευνα: Παύλος Ρούφας, Θανάσης Λεκάτης

Μοντάζ: Σωτήρης Γκέκας

Ακούστηκαν οι ηθοποιοί: Μίλτος Δημουλής, Βασίλης Κολοβός, Νίκος Μόσχοβος, Μαριάνθη Σοντάκη, Χριστόφορος Γιακουμέλος

Πρωτότυπη μουσική: Γιώργος Καλτσούνης

ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΚΕ

Η ανάρτηση δεν αποφέρει κανένα προσωπικό όφελος. Κάθε δικαίωμα ανήκει στους παραγωγούς και στο λαό μας. Σκοπός της ανάρτησης είναι η διάδοση του μοναδικού αυτού ντοκιμαντέρ και των άγνωστων πτυχών της λαμπρής ιστορίας του ελληνικού λαού.

 «…δεν παραδέχτηκα την ήττα…»