Η καθαίρεση του Ν. Χρουστσόφ και η απήχηση της στην Ελλάδα

Στις 14 Οκτωβρίου του 1964, ο Χρουστσόφ υπέβαλε στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος την παραίτησή του από όλα τα αξιώματά του για λόγους «υγείας και προχωρημένης ηλικίας». Ο 70χρονος Χρουστσόφ «παραιτήθηκε για λόγους υγείας και ηλικίας», όπως ανέφερε το επίσημο ανακοινωθέν του ΤΑΣΣ, την Πέμπτη 15 Οκτωβρίου, για να αντικατασταθεί στη μεν ηγεσία του κόμματος από τον κατά 12 χρόνια νεώτερο του Λεονίντ Ίλιτς Μπρέζνιεφ, στη δε πρωθυπουργία από τον 60χρονο Αλεξέι Νικολάγιεβιτς Κοσίγκιν.

Για τις αποφάσεις τη ολομέλειας στην «Ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης» (ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1976) γράφονται τα εξής:

«Η αργή ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας η ελάττωση της αποδοτικότητας της προκάλεσαν τη σοβαρή ανησυχία του κόμματος και του λαού. Η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος πήρε τα απαραίτητα μέτρα για να εξαλειφθούν τα αρνητικά αυτά φαινόμενα και να εφαρμοστούν με συνέπεια οι λενινιστικές αρχές καθοδήγησης. Η ολομέλεια του Οκτώβρη 1964 της ΚΕ του ΚΚΣΕ διαδήλωσε την ακατάλυτη πίστη στο Κόμμα ‚στη γενική γραμμή του, στους λενινιστικούς κανόνες της κομματικής ζωής και στις αρχές της κομματικής καθοδήγησης…Τονίστηκε ότι η μεγάλη υπόθεση της οικοδόμησης του κομμουνισμού απαιτεί την ακλόνητη εφαρμογή στη δράση του Κόμματος και του Σοβιετικού Κράτους, των αρχών και των κανόνων που τους επεξεργάστηκε ο Β.Ι. Λένιν και που ελέχθηκαν, επιβεβαιώθηκαν και πλουτίστηκαν από την ιστορική πείρα πολλών δεκαετιών.

Η ολομέεια ικανοποίησε την παράκληση του Ν.Σ. Χρουστσιόφ ν’ απαλλαγεί από τα καθήκοντα του πρώτου γραμματέα της Κ.Ε, του μέλους του Προεδρείου της Κ.Ε και του Προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου της ΕΣΣΔ. Η ολομέλεια δεν έκρινε σκόπιμο στο εξής να συγκεντρώνονται στο ίδιο πρόσωπο τα καθήκοντα του πρώτου γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΣΕ και του Προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου της ΕΣΣΔ. Πρώτο γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΣΕ η ολομέλεια έκλεξε τον Λ.Ι. Μπρέζνιεφ. Ταυτόχρονα το Προεδρείο του Ανωτάτου Σοβιέτ διόρισε Πρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου της ΕΣΣΔ τον Ν.Ι. Κοσίγκιν. Η ολομέλεια του Οκτώβρη της ΚΕ του ΚΚΣΕ αποτελεί σπουδαίο ιστορικό ορόσημο στη ζωή του Κόμματος. Ήταν λαμπρή μαρτυρία μονολιθικής συσπείρωσης και ενότητας του Κόμματος, προσήλωσης στις λενινιστικές αρχές και πολιτικής ωριμότητας. Η ολομέλεια διαδήλωσε την πίστη του κόμματος στις υποθήκες του Β.Ι. Λένιν, στον μαρξισμό – λενινισμό, έκφρασε την ακλόνητη θέληση να τηρούνται αυστηρά και ν’ αναπτύσσονται οι λενινιστικοί κανόνες της κομματικής ζωής και οι λενινιστικές αρχές καθοδήγησης να παραμερίζεται θαρραλέα και αποφασιστικά κάθε τι που εμποδίζει τη δημιουργική , καρποφόρα δράση του κόμματος και του λαού, την κίνηση της χώρας προς το κομμουνισμό…»
Η απόφαση έσκασε σαν βόμβα στον υπόλοιπο κόσμο και οι υποθέσεις έδιναν και έπαιρναν: Πραξικόπημα των σταλινικών, επιστροφή στα «πέτρινα χρόνια» της προσωπολατρίας και της στυγνής καταπίεσης, εγκατάλειψη της ειρηνικής συνύπαρξης με τη Δύση και πορεία προς μία ολέθρια αναμέτρηση των υπερδυνάμεων ήταν ορισμένα από τα πρώτα σχόλια.

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Λίντον Τζόνσον έδωσε ένα πρώτο στίγμα για την αλλαγή φρουράς στο Κρεμλίνο, με το καθησυχαστικό ραδιοφωνικό διάγγελμά του προς το αμερικανικό έθνος στις 18 Οκτωβρίου: «Δεν νομίζουμε ότι οι επιλογές του Νικίτα Χρουστσόφ υπέρ της ύφεσης στις διεθνείς σχέσεις οδήγησαν στην απομάκρυνσή του. Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή τη μυστική απόφαση (…) Πάντως, η νέα σοβιετική κυβέρνηση μας ανακοίνωσε επίσημα, μέσω του πρεσβευτή Ντομπρίνιν, ότι δεν σχεδιάζει βασικές αλλαγές στην εξωτερική πολιτική».

Στο σημερινό αφιέρωμα παρουσιάζουμε δημοσιεύματα αστικών εφημερίδων της χώρας μας (ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΕΜΠΡΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ αλλά και του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ της Αιγύπτου που δείχνουν τις επιπτώσεις αλλά και τις ερμηνείες που δόθηκαν

  Ηρακλής Κακαβάνης