Το μέγεθος της καταστροφής δεν είναι μια «φυσική συνέπεια»...

 Είναι αποτέλεσμα της πολιτικής που αντιμετωπίζει ως «κόστος» την προστασία της ανθρώπινης ζωής

Το τεράστιο μέγεθος της καταστροφής που άφησαν πίσω τους οι σεισμοί της 6ης Φλεβάρη, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια ξεσπιτωμένους, δεν είναι μια «φυσική συνέπεια», είναι αποτέλεσμα της πολιτικής που αντιμετωπίζει ως εμπόρευμα τις ανθρώπινες ανάγκες και ως «κόστος» την προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Χτες, η κρατική υπηρεσία Διαχείρισης Καταστροφών και Εκτακτων Καταστάσεων (AFAD) ανακοίνωσε ότι στην Τουρκία έχουν καταμετρηθεί 36.187 νεκροί.

Το τουρκικό Επιμελητήριο Πολιτικών Μηχανικών (ΙMO), σε προκαταρκτική έκθεση που συνέταξε για τους σεισμούς της 6ης Φλεβάρη, συνέδεσε την έκταση των ζημιών με την κατάσταση του εδάφους, τη χρήση ακατάλληλων οικοδομικών υλικών και την έλλειψη αποτελεσματικών επιθεωρήσεων. Ακόμα, η έκθεση αναφέρει πως πολλά κτίρια ήταν χτισμένα πάνω σε πρώην καλλιεργήσιμες εκτάσεις, άρα σε ακατάλληλο έδαφος για να στηρίξει πολυώροφα κτίρια, ενώ γίνεται λόγος και για απουσία συμπαγούς τοιχοποιίας στα ισόγεια των κτιρίων.

Επιπλέον, η έκθεση επισημαίνει ότι η βοήθεια σωστικών συνεργείων έφτασε «πολύ αργά» και «σε πολύ περιορισμένες περιοχές» των σεισμόπληκτων επαρχιών, ενώ υπήρξε «σοβαρή έλλειψη συντονισμού στην αντιμετώπιση της καταστροφής (...) Συνεργεία έρευνας και διάσωσης δεν καθοδηγήθηκαν σωστά και η βοήθεια δεν παραδόθηκε έγκαιρα...».

Ενδεικτικό είναι άλλωστε το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός για την AFAD το 2023 μειώθηκε κατά 30% (!), πέφτοντας από τις 12,16 δισ. τουρκικές λίρες που ήταν το 2022, στις 8,08 δισ., φέτος.

Την ίδια στιγμή, ερωτήματα για τα περιθώρια δράσης της AFΑD δημιουργεί και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των συνεργείων της απαρτίζουν εθελοντές: Οπως μετέδωσε και το πρακτορείο «Ρόιτερς», το 2022 το προσωπικό της ήταν 7.323 εργαζόμενοι και οι εθελοντές ήταν 600.000... Το 2019 οι εθελοντές ήταν 51.000.

Μάλιστα, μεγάλο ερώτημα αποτελεί και η επάρκεια της όποιας εκπαίδευσης γίνεται για τους εθελοντές: Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2021, η AFAD είχε σχεδιάσει να εκπαιδεύσει 250.000 εθελοντές, αλλά τελικά αυτό έγινε για 53.750... Πέρυσι, ο στόχος ήταν η εκπαίδευση 200.000 εθελοντών ενώ για φέτος ο στόχος που έχει τεθεί είναι η εκπαίδευση 100.000 ατόμων.

«Καμπανάκι κινδύνου» για την ψυχική υγεία

Την ίδια στιγμή, μεγάλη ανησυχία εκφράζει η Τουρκική Ενωση Ψυχιάτρων που, μετά από επιτόπια καταγραφή της κατάστασης σε Χατάι και Αδανα, συνέταξε έκθεση για τις σοβαρές επιπτώσεις στα εκατομμύρια πληθυσμού των σεισμόπληκτων περιοχών.

Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του «Sol», μέλος της ομάδας της Ενωσης που συμμετείχε στη σύνταξη της έκθεσης, ο Χάντε Γκαζέι, εθελοντής ψυχίατρος που έφτασε στην περιοχή να προσφέρει βοήθεια, εξήγησε: «Οι σεισμόπληκτοι διακατέχονται από επεισόδια απελπισίας, προβλήματα ύπνου, έντονες αντιδράσεις θυμού (...) Η καθυστέρηση και η ανεπάρκεια των επιχειρήσεων διάσωσης στα ερείπια είναι το βασικό θέμα του θυμού (...) Εχει παρατηρηθεί ότι επιζήσαντες παίρνουν όσα φάρμακα μπορούν να συλλέξουν από τα φαρμακεία χωρίς να γνωρίζουν όμως τι είναι, αφού οι συνταγές που τακτικά τους χορηγούνταν σε μεγάλο μέρος βρίσκονται σε συντρίμμια... Και όταν δουν έναν υγειονομικό ρωτάνε τι φάρμακο είναι αυτό που έχουν... Αναζητούν κυρίως φάρμακα για την υπέρταση, τον διαβήτη, την κατάθλιψη...».

Οι ελλείψεις σε υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης είναι αμέτρητες: Σε όλη την περιφέρεια της Σαμαντάγκ δεν υπάρχει δομημένη μονάδα, ενώ η εξάντληση του υγειονομικού προσωπικού είναι τεράστια. Στο Ισκεντερούν, το ψυχιατρικό τμήμα (με 22 κλίνες) του κρατικού νοσοκομείου εκκενώθηκε λόγω ζημιών, παραμένει κενή η θέση ψυχιάτρου για παιδιά και εφήβους. Στα Αδανα, οι αιτήσεις (για εξέταση, εισαγωγή κ.τ.λ.) στο περιφερειακό Νοσοκομείο Ψυχικής Υγείας αυξάνονται από 18 τις πρώτες μέρες μετά τον σεισμό, σε 100, 200 και τις επόμενες μέρες σε 400.

Συνολικά, η Ενωση διαπιστώνει ότι επείγουν «η εξάλειψη της αβεβαιότητας, η δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου και μέτρα που θα κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι δεν είναι μόνοι (...) Ολόκληρη η χώρα είναι πλέον μια περιοχή καταστροφής. Είναι απαραίτητο να αξιολογηθούν ο πληθυσμός, του οποίου οι συγγενείς επλήγησαν από την καταστροφή, καθώς η επανεγκατάσταση, η μετάβαση για θεραπεία ή η διαμονή εκτός της περιοχής και η απώλεια των συγγενών τους στην περιοχή».

Μεταξύ άλλων συστάσεων τονίζει πως «πρέπει να ενεργοποιηθεί γρήγορα το σύστημα καταγραφής καταστροφών τραύματος. Να παρασχεθεί επειγόντως ένας ασφαλής χώρος για τους γιατρούς και όσους θα εργαστούν στην περιοχή (...) Σε λίγο καιρό θα υπάρξει αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Για να καταστεί ελκυστική η συμμετοχή εργαζόμενων υγειονομικών στα περιφερειακά νοσοκομεία και επιτόπου, είναι απαραίτητο να μειωθεί ο αριθμός των ημερών υποχρεωτικής εφημερίας στα υπάρχοντα στελέχη, ώστε να δημιουργηθεί εθελοντική ζήτηση και να γίνουν νέοι διορισμοί. Πρέπει να γίνει μείωση του αριθμού των υποχρεωτικών ημερών εργασίας για αυτήν την περιοχή. Παρόμοια πρόταση έγινε μετά τον σεισμό του Βαν (2011), η οποία όμως δεν υλοποιήθηκε και επηρέασε σημαντικά τη λειτουργικότητα των γιατρών».

Αδίστακτη η εργοδοσία

Την ίδια στιγμή, ενδεικτική είναι η στάση της εργοδοσίας, σε κάθε κλάδο.

Οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών σχολείων καλούν τους εκπαιδευτικούς σε αυτά να σπεύσουν για να επισκευάσουν οι ίδιοι ζημιές στις επιχειρήσεις τους, αδιαφορώντας για την κατάσταση σε κάθε οικογένεια, πόσα θύματα θρηνεί, αν έχει στέγη κ.τ.λ. Μάλιστα, υπάρχουν περιπτώσεις, όπως στο κολέγιο Antakya Teknokent, όπου οι δάσκαλοι είναι απλήρωτοι, αν και κατά τ' άλλα η διεύθυνση διατυμπανίζει την «ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους μαθητές» που θα προσφέρει το «ίδρυμα» επειδή διαθέτει «κατάλληλους εκπαιδευτικούς».

Η εκπρόσωπος του Σωματείου Εκπαιδευτικών, Nihan Soycan, υπογράμμισε ότι για να βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί σε θέση να στηρίξουν τους μαθητές τους, πρέπει τουλάχιστον να παίρνουν τους μισθούς τους ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες τους.

Στο μεταξύ, ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο για τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης των σεισμόπληκτων συνέβη χτες, κατά την επίσκεψη του υπουργού Υγείας Φαχρετίν Κότσα σε καταυλισμό, όταν αυτοσχέδια σόμπα εξερράγη ακριβώς δίπλα από τον υπουργό. Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, δεν τραυματίστηκε κανείς...

Επίσκεψη Στόλτενμπεργκ - Ακολουθεί ο Μπλίνκεν

Με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρ. Τ. Ερντογάν, και τον ΥΠΕΞ, Μ. Τσαβούσογλου, συναντήθηκε χτες ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, που βρέθηκε επίσης στη χώρα, καθώς η «διπλωματία των σεισμών» αναζωπυρώνει διάφορα παζάρια.

Ο Στόλτενμπεργκ έκανε λόγο για «τη φονικότερη φυσική καταστροφή σε έδαφος της Συμμαχίας από την ίδρυση του ΝΑΤΟ» και τόνισε μεταξύ άλλων ότι «είναι ώρα οι σύμμαχοι και εταίροι του ΝΑΤΟ να σταθούμε μαζί, στο πλευρό του τουρκικού λαού, σήμερα και αύριο». Μεταξύ άλλων ανακοίνωσε ότι το ΝΑΤΟ θα ανεγείρει 3.000 οικίες - κοντέινερ για σεισμόπληκτους σε Χατάι και Ισκεντερούν.

Ταυτόχρονα, στο επίκεντρο των επαφών βρέθηκε η συνεργασία για την ενίσχυση του ΝΑΤΟ, με άμεσο θέμα τη διεύρυνση της λυκοσυμμαχίας. Η Αγκυρα παζαρεύει ανταλλάγματα για να εγκρίνει την ένταξη Σουηδίας - Φινλανδίας.

Ο Στόλτενμπεργκ επανέλαβε ότι «η Σουηδία και η Φινλανδία καταλαβαίνουν και εφαρμόζουν πολιτικές που αναγνωρίζουν τις ανησυχίες που εξέφρασε η Τουρκία. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι έχει έρθει ο καιρός να επικυρώσει» (η Αγκυρα την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ). Την ίδια στιγμή, δεν παρέλειψε να επαναλάβει πως «αναγνωρίζω πλήρως ότι η Τουρκία έχει έννομες ανησυχίες για την ασφάλεια» και ότι «κανείς άλλος σύμμαχος στο ΝΑΤΟ δεν έχει υποφέρει από περισσότερες τρομοκρατικές επιθέσεις, από ό,τι η Τουρκία», καταλήγοντας πως «γι' αυτόν τον λόγο, για το ΝΑΤΟ ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας αποτελεί βασικό μας καθήκον» και θα απασχολήσει έντονα και την επικείμενη Σύνοδο στη Λιθουανία.

Η συνάντηση με τον Ερντογάν έγινε κεκλεισμένων των θυρών.

Μεθαύριο Κυριακή στην Τουρκία θα φτάσει ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Αντ. Μπλίνκεν, που θα συζητήσει για όλα τα θέματα διμερούς αλλά και περιφερειακής συνεργασίας, όπως και για τις διεθνείς εξελίξεις, συνολικά.

Η συνάντηση θα γίνει ενώ, μετά τον Αμερικανό πρέσβη στην Αγκυρα, και εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε «συγκινητική» την πρόσφατη κοινή εμφάνιση Δένδια - Τσαβούσογλου.