Λέοναρντ Μπερνστάιν

 
Στις 25 Αυγούστου 1918 γεννιέται ο Λέοναρντ Μπερνστάιν. Αμερικανός μαέστρος και συνθέτης, απ’ τους μεγαλύτερους διευθυντές ορχήστρας του αιώνα μας. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συνέχισε τις ανώτερες σπουδές του στη διεύθυνση ορχήστρας.

Από το 1943 έως το 1944 ήταν βοηθός διευθυντής ορχήστρας στη Φιλαρμονική Συμφωνική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης και από το 1945 έως το 1948 διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης. Διεύθυνε όλες τις μεγάλες ορχήστρες του κόσμου. Συμμετείχε ως διευθυντής ορχήστρας σε φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής (Αμστερνταμ και Πράγα).

 Από το 1958 έως το 1969 ήταν ο αρχιμουσικός της περίφημης Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης, συμβάλλοντας στη σημαντική ανανέωση του ρεπερτορίου της.

Ο Μπερνστάιν συνέθεσε συμφωνική μουσική, μουσική για μπαλέτο, αλλά και μουσική για θεατρικά μιούζικαλ και κινηματογραφικές ταινίες.

Το «Γουέστ Σάιντ Στόρι» είναι ένα έργο που όχι μόνο μετέβαλε τα δεδομένα του μιούζικαλ, αλλά και έδωσε ηχηρή απάντηση στα αδιέξοδα της μουσικής αβανγκάρντ της δεκαετίας του 1950. Δεινός πιανίστας, ο Λέοναρντ Μπερνστάιν εκτός από σπουδαίος αρχιμουσικός έλαμψε και ως συνθέτης. Παρτιτούρες για συναυλιακή χρήση, μπαλέτα και συμφωνίες συνυπάρχουν στην παραγωγή του με έργα για το μουσικό θέατρο, η φιλοδοξία των οποίων συχνά ξεπερνά τα όρια του Μπρόντγουεϊ.

 Από τα τέσσερα μιούζικαλ που συνέθεσε ο Μπερνστάιν, το «Γουέστ Σάιντ Στόρι» κατέχει θέση ξεχωριστή, καθώς με αυτό το έργο πέτυχε ένα εντυπωσιακό επίτευγμα, όπου συνδυάζονται αριστοτεχνικά λατινοαμερικάνικοι χορευτικοί ρυθμοί, μπιγκ-μπαντ τζαζ και κομμάτια «ψυχρής» αισθητικής με εκφραστικές ερωτικές μελωδίες. 

Το θέμα του έργου αφορά δύο συμμορίες εφήβων, η μία με «πολεμοχαρείς Πορτορικανούς» κι η άλλη με «αυτοχαρακτηριζόμενους Αμερικανούς», που συγκρούονται, ενώ συγχρόνως πλέκεται μια από τις πιο δυνατές ιστορίες αγάπης. 

Η πρεμιέρα του μιούζικαλ δόθηκε στις 19 Αυγούστου 1957, στην Ουάσιγκτον. Αν και η πρώτη παράσταση δε σημείωσε απόλυτη επιτυχία, ο συνθέτης γράφει στο ημερολόγιό του την επόμενη μέρα: «... όπως ακριβώς το ονειρευτήκαμε... 

Ασχετα με το αν τελικά θα πετύχει, με τους όρους του Μπρόντγουεϊ, τώρα είμαι πεπεισμένος ότι αυτό που ονειρευτήκαμε όλα αυτά τα χρόνια είναι δυνατόν. Γιατί εδώ, έχουμε μια τραγική ιστορία με ένα θέμα τόσο βαθύ, όπως είναι η αγάπη σε αντιπαράθεση με το μίσος, με όλα τα θεατρικά ρίσκα του θανάτου και των φυλετικών διακρίσεων». 

Ακολούθησαν παραστάσεις στη Ν. Υόρκη, ενώ η οριστική επιτυχία ήρθε με τη μεταφορά του μιούζικαλ στον κινηματογράφο το 1961, η οποία επισφραγίστηκε με την ηχογράφηση του 1985, υπό τη διεύθυνση του συνθέτη και με τη συμμετοχή σημαντικών φωνών του λυρικού θεάτρου (Κίρι Τε Κανάουα, Χοσέ Καρέρας, Τατιάνα Τρογιάνος, Μέριλιν Χορν). 

Το έργο του Μπερνστάιν πέρα από την τολμηρή μουσική του και τις ευφάνταστες χορογραφίες του, αποτελεί έναν εύστοχο σχολιασμό της αμερικανικής κοινωνίας της δεκαετίας του '50.

«Απειλή» για τις ΗΠΑ ο Μπερνστάιν...

Στο στόχαστρο του FBI και της αντικομμουνιστικής επιτροπής του Μακάρθι είχε μπει και ο γνωστός Αμερικανός συνθέτης Λέοναρντ Μπερνστάιν, όπως αποκαλύπτει το περιοδικό «New Yorker». Ο σχετικός φάκελος του μουσικού αποτελείται από τουλάχιστον 800 σελίδες.

Ο Μπερνστάιν ήταν ήδη γνωστός από το 1943 οπότε ανέλαβε μαέστρος της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης. Από τότε ξεκινά το FBI να «ασχολείται» μαζί του. Το 1949 το FBI ζήτησε από ένα «διοικητικό υπάλληλο» του προεδρικού γραφείου να «εξετάσει το υπόβαθρο» του μουσικού. Αφορμή ήταν η συμμετοχή του Μπερνστάιν σε μια μουσική εκδήλωση στην οποία θα παρευρισκόταν ο Τρούμαν και ο Γουάιζμαν, ο πρώτος πρόεδρος του Ισραήλ. Το υπόμνημα ανέφερε ότι ο μουσικός «συνδέεται ή συνδέθηκε με κάποιο τρόπο» με διάφορες οργανώσεις τις οποίες το σύστημα θεωρούσε «μετωπικές» του ΚΚ ΗΠΑ.

Τα πράγματα σοβάρεψαν όταν το αντικομμουνιστικό κυνήγι ανέλαβε ο γερουσιαστής Μακάρθι. Το 1951, το όνομα του μουσικού «φιγουράρει» σε μια λίστα με «προεξέχοντα» ονόματα που αποτελούν... «απειλή» για τις ΗΠΑ. Επρόκειτο για έναν κατάλογο πολιτών των ΗΠΑ ή και αλλοδαπών που θεωρούνταν «επικίνδυνοι» και που το FBI έπρεπε «να αντιμετωπίσει ευρέως (...) σε περίπτωση πολέμου»..! Στο έγγραφο μάλιστα εμφανίζεται και ένα «δυσοίωνο» - όπως το χαρακτηρίζει το περιοδικό - «Χ» δίπλα στην κατηγορία «κομμουνιστής»...

Ο φάκελός του θα «φουσκώσει» κι άλλο στα τέλη της 10ετίας του '60, όταν ο μουσικός θα φιλοξενήσει αντιρατσιστική εκδήλωση με σκοπό να μαζευτούν χρήματα ώστε να στηριχθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι που είχαν «φορτωθεί» με ποινικές κατηγορίες.

Έφυγε από την ζωή στις 14/10/1990