ΔΥΤΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ
Τον τελευταίο τουλάχιστον μισό αιώνα, η ανεξαρτητοποίηση πρώην γαλλικών αποικιών στη Δυτική Αφρική δεν διατάραξε ούτε στο ελάχιστο τα ισχυρά συμφέροντα γαλλικών μονοπωλίων που συνέχισαν να απομυζούν τον πλούτο σε βάρος λαών της περιοχής. Το ίδιο συνέβη και με τα συμφέροντα άλλων δυτικών δυνάμεων (Βρετανία, ΗΠΑ, Γερμανία, Πορτογαλία κ.ά.).
Για παράδειγμα, ο Νίγηρας, όπου εκδηλώθηκε στις 26 Ιούλη στρατιωτικό πραξικόπημα, παρέχει περίπου το 15% του ουρανίου που χρειάζονται οι γαλλικοί πυρηνικοί σταθμοί για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το Μάλι είναι επίσης από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς χρυσού στην Αφρική (γεγονός που εξηγεί και την παρουσία τζιχαντιστών εδώ και αρκετά χρόνια). Η Μπουρκίνα Φάσο επίσης εξάγει χρυσό στη Γαλλία και η Γουινέα (με πρωτεύουσα το Κόνακρι) βρίσκεται σε στρατηγική θέση εισόδου και εξόδου εμπορευμάτων ανάμεσα στη Γαλλία και χώρες της Δυτικής Αφρικής. Οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Αφρικής δεν ξεχνούν τη ληστρική εκμετάλλευσή τους από τη Γαλλία επί δεκαετίες, που κατέστη εφικτή με τη συνεργασία των ντόπιων αστικών τάξεων.
Ωστόσο, τις τελευταίες 2,5 δεκαετίες, η εμφάνιση νέων δυνάμεων στον χάρτη, όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία κ.ά., αύξησε τον ανταγωνισμό και τις αντιπαραθέσεις ανάμεσα και σε τμήματα των αστικών τάξεων που εξυπηρετούν διαφορετικά συμφέροντα.
Μετά το τέλος σειράς εμφυλίων πολέμων της δεκαετίας του 1990, η Δυτική Αφρική προσέλκυσε και άλλα μονοπώλια από χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, ή ακόμη η Μαλαισία και η Τουρκία. Η παράλληλη ρευστότητα των διεθνών και περιφερειακών γεωπολιτικών εξελίξεων άνοιξε την όρεξη αρκετών «παικτών» για ξαναμοίρασμα της «πίτας» σε φυσικούς πόρους, δρόμους μεταφοράς τους και αγορές. Παράλληλα, οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις σε Ιράκ, Συρία, Λιβύη θέριεψαν το «πολυεργαλείο» τους, τους εξτρεμιστές ισλαμιστές - τζιχαντιστές με τα διάφορα παρακλάδια τους, την «Αλ Κάιντα», το «Ισλαμικό Κράτος», την «Μπόκο Χαράμ» κ.ά. όχι μόνο στο Σαχέλ αλλά σε ένα μεγάλο μέρος της Δυτικής, Κεντρικής ακόμη και Νότιας Αφρικής (όπως απέδειξαν οι περσινές επιθέσεις τζιχαντιστών στη Μοζαμβίκη).
Μετά την πρώτη χρονιά της πανδημίας, το 2021, στον πολιτικό χάρτη της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής καταγράφηκε συγκυριακά σειρά πραξικοπημάτων που εκδηλώθηκαν με τη μορφή «ντόμινο», στο φόντο (πρακτικά αποτυχημένων) δυτικών αντιτρομοκρατικών αποστολών από ΗΠΑ, Γαλλία, Ευρωπαϊκή Ενωση κ.α.
Παρά τα δισεκατομμύρια στρατιωτικής «βοήθειας» που έδωσαν δυτικές χώρες στο Σαχέλ και άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής για την υποτιθέμενη πάταξη οργανώσεων τζιχαντιστών και παρά την ανάπτυξη χιλιάδων Αμερικανών και Ευρωπαίων στρατιωτών υπό την «ασπίδα» της αντιτρομοκρατικής επιχείρησης, οι τζιχαντιστές συνέχισαν τις αιματηρές επιθέσεις σε στρατιωτικές δυνάμεις και άμαχο πληθυσμό και άνοιξαν το ζήτημα της αναζήτησης δήθεν λύσεων, στην ουσία νέων επεμβάσεων.
Η αρχή έγινε από το Μάλι, μία χώρα που έπεσε από νωρίς αρχικά στο στόχαστρο αυτονομιστών Τουαρέγκ και στη συνέχεια τζιχαντιστών της «Αλ Κάιντα» και του «Ισλαμικού Κράτους».
Τον Μάιο του 2021 εκδηλώθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ασιμί Γκοϊτά, που απαίτησε σύντομα την απομάκρυνση του γαλλικού στρατού από τη χώρα του. Το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2021 έφερε τη ρωσική μισθοφορική «Wagner» και τη συνεργασία με τον στρατό κατά των τζιχαντιστών. Η Ρωσία, όπως άλλωστε έκαναν και οι δυτικές δυνάμεις πριν, βρήκε ευκαιρία να αξιοποιήσει τον αγώνα κατά των τζιχαντιστών.
Tην άνοιξη του 2021, μετά τον θάνατο του επί 30 χρόνια δικτάτορα του Τσαντ, Ιντρίς Ντεμπί, σε συγκρούσεις αντικαθεστωτικών ενόπλων, αναλαμβάνει την εξουσία ο 38χρονος γιος του Μαχαμάτ Ιντρίς Ντεμπί ως επικεφαλής ενός στρατιωτικού «μεταβατικού» συμβουλίου. Ο Μαχαμάτ Ντεμπί δείχνει να συνεχίζει τις στενές σχέσεις που είχε δρομολογήσει ο πατέρας του με τη Γαλλία, «αλληθωρίζοντας» και προς τη μεριά της Ρωσίας, αναζητώντας και εκεί στηρίγματα εδραίωσης της εξουσίας του. Το Τσαντ, που παίζει κεντρικό ρόλο στην «αντιτρομοκρατική» στρατηγική των ΗΠΑ στην υποσαχάρια Αφρική, δεν θα αφεθεί να γλιστρήσει εύκολα στην αγκαλιά της Ρωσίας. Στις αρχές του 2023 αποκαλύπτεται πως η CIA και η κυβέρνηση του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν προειδοποίησαν τον νέο Πρόεδρο του Τσαντ πως η «Wagner» προσπάθησε να στρατολογήσει αντικαθεστωτικούς και να φτιάξει στρατόπεδο εκπαίδευσης για 300 ενόπλους σε μεθοριακή περιοχή της γειτονικής Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας «στο πλαίσιο σχεδίου για ανατροπή της κυβέρνησης στο Τσαντ».
Τον Ιούνιο του 2021 η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία απώθησε τα γαλλικά στρατεύματα δίνοντας χώρο στους μισθοφόρους της «Wagner» που έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό από τον πληθυσμό.
Τον Σεπτέμβριο του 2021 ήρθε η σειρά της Γουινέας (Κόνακρι) με τον πρώην μισθοφόρο της γαλλικής Λεγεώνας των Ξένων, Μαμάντι Ντουμπούγια, να αναλαμβάνει την εξουσία.
Ενα χρόνο μετά, στις 30 Σεπτέμβρη 2022 σημειώθηκε πραξικόπημα στη μικρή Μπουρκίνα Φάσο, με τον 34χρονο λοχαγό Ιμπραχίμ Τραορέ να ανατρέπει με ευκολία τον «προσωρινό» Πρόεδρο Πολ-Ανρί Σανταογκό Νταμιμπά. Ο Τραορέ έδιωξε τον Γενάρη του 2023 και τους Γάλλους στρατιώτες, θεωρώντας πως απέτυχαν στις υποτιθέμενες «αντιτρομοκρατικές» επιχειρήσεις στο πλαίσιο ευρύτερης γαλλικής αποστολής. Παράλληλα δρομολόγησε την αποχώρηση 13.000 κυανοκράνων έως το τέλος του 2023.
Το τελευταίο πραξικόπημα, που σημειώθηκε στις 26 Ιούλη 2023 στον Νίγηρα, επέφερε νέα δεδομένα στον γεωπολιτικό χάρτη με χαρακτηριστικό την πιθανή συρρίκνωση της γαλλικής στρατιωτικής παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή υπέρ ανταγωνιστών της Ρωσίας και Κίνας.
Στον Νίγηρα, όπου το 2017 οι Αμερικανοί έχασαν τέσσερις στρατιώτες σε επιδρομή κατά τζιχαντιστών, δυτικές δυνάμεις κλήθηκαν να μειώσουν τη συνεργασία τους με τη νέα στρατιωτική κυβέρνηση του στρατηγού Αμπντουραχμάν Τσιανί. Ο Τσιανί, μετά τις απειλές της Οικονομικής Κοινότητας Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) για επέμβαση στον Νίγηρα, τερμάτισε τη διμερή στρατιωτική συνεργασία με τη Γαλλία ζητώντας αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων, δίχως αυτή να γίνεται αποδεκτή από το Παρίσι.
Οι περιφερειακές αντιδράσεις σε Μπουρκίνα Φάσο, Γουινέα και Μάλι κατά της επέμβασης στον Νίγηρα βρήκαν ακροατήριο και στη νιγηριανή γερουσία, που αντιδρά στην απόφαση του Νιγηριανού Προέδρου και προεδρεύοντα της ECOWAS Μπόλα Τινούμπου να ηγηθεί επέμβασης. Στο κάδρο αυτό τοποθετείται και η Αλγερία, που βλέπει οποιαδήποτε επέμβαση ως «στρατηγική απειλή» της δικής της ασφάλειας, μολονότι (όπως και η Ρωσία) διαφώνησε με την ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης.
Το βράδυ της 10ης Αυγούστου η έκτακτη σύνοδος της ECOWAS αποφάσισε να δώσει εντολή ετοιμότητας σε στρατιωτική δύναμη εν αναμονή δράσης για επέμβαση στον Νίγηρα, φροντίζοντας παράλληλα να αφήσει ανοικτή και την πόρτα σε τυχόν νέα διπλωματικά παζάρια. Η απειλή επέμβασης δεν φάνηκε άμεσα να επηρεάζει τους στρατιωτικούς στον Νίγηρα, ή να αλλάζει τα σχέδιά τους να παραμείνουν στην εξουσία. Πιθανώς γιατί πιστεύουν πως οι στρατιωτικές κυβερνήσεις σε Μπουρκίνα Φάσο και Μάλι θα υλοποιήσουν την υπόσχεσή τους και θα σπεύσουν να τους βοηθήσουν σε περίπτωση επέμβασης. Από την άλλη, αυτό το ενδεχόμενο βάζει σε δεύτερες σκέψεις κάποιες από τις δυνάμεις της ECOWAS, που συνηγορούν (έστω και απρόθυμα) στο σχέδιο επέμβασης, καθώς το μόνο που θα έλειπε από τη Δυτική Αφρική, που μαστίζεται εδώ και πολλά χρόνια από τις επιθέσεις τζιχαντιστών, θα ήταν ένας περιφερειακός πόλεμος με άγνωστες προεκτάσεις και επιπτώσεις...
Την Παρασκευή, μεταδόθηκε ότι τις επόμενες μέρες (ίσως και μέσα στο Σαββατοκύριακο) να γίνει και συνάντηση των επικεφαλής των Γενικών Επιτελείων των μελών της ECOWAS.
Την ανησυχία που μεγαλώνει στη γαλλική αστική τάξη για την εξέλιξη της γεωπολιτικής της επιρροής στην Αφρική ανέδειξε επιστολή που έστειλαν στον Γάλλο Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, στις αρχές της περασμένης βδομάδας, πρωτοκλασάτα στελέχη της αντιπολίτευσης και συγκεκριμένα ο Ροζέρ Καρουτσί, αντιπρόεδρος της Γερουσίας αρμόδιος για τις Διεθνείς Σχέσεις, ο Μπρουνό Ρεταγιό και ο Κριστιάν Καμπόν, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Αμυνας της Γερουσίας, όλοι τους προερχόμενοι από το συντηρητικό κόμμα των Ρεπουμπλικάνων.
Παραθέτοντας τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων σε μια σειρά αφρικανικές χώρες όπου εντείνονται ενδοαστικές διεργασίες, διαπιστώνουν απόρριψη «της Γαλλίας, των γαλλικών δυνάμεων, των γαλλικών εταιρειών». Εκτιμώντας δε ότι η Αφρική «αμφισβητεί όλο και περισσότερο τον ρόλο και την παρουσία της» Γαλλίας, ζητούν από την κυβέρνηση Μακρόν «να αναθεωρήσετε το όραμά σας για την Αφρική», καθώς - συμπληρώνουν - «η επιρροή που είχε η Γαλλία στο παρελθόν έχει αντικατασταθεί σήμερα από τη στρατιωτική επιρροή της Ρωσίας, την οικονομική της Κίνας, τη διπλωματική της Αμερικής»...
Δ. ΟΡΦ
Τεράστιος ο πλούτος του Σαχέλ
Οπως έχει γράψει αρκετές φορές ο «Ριζοσπάστης», ο ορυκτός πλούτος του Σαχέλ είναι τεράστιος. Η περιοχή διαθέτει μεγάλα κοιτάσματα χρυσού, χαλκού, πετρελαίου, φυσικού αερίου, βωξίτη και ουρανίου, που τα εκμεταλλεύονται πολυεθνικά μεγαθήρια απ' όλο τον κόσμο.
Τα δύο τρίτα των εξαγωγών του Μάλι είναι χρυσός, που κατευθύνεται κυρίως προς τη Νότια Αφρική και την Ελβετία. Ο Νίγηρας είναι τέταρτος στον κόσμο στην παραγωγή ουρανίου, ενώ διαθέτει επίσης σημαντικά κοιτάσματα λιγνίτη, φωσφόρου, χρυσού και πετρελαίου. Το Τσαντ διαθέτει μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου, στην εκμετάλλευση του οποίου εμπλέκονται η κινεζική CNPCI και η αγγλο-ελβετική πολυεθνική «Glencore». Η Μπουρκίνα Φάσο έχει ως κύριο εξαγωγικό προϊόν τον χρυσό, τον οποίο εκμεταλλεύονται 60 πολυεθνικές εταιρείες, όπως και ορυχεία μαγνησίου και ψευδάργυρου.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί και μια άλλη πλευρά του πλούτου στο Σαχέλ: Η περιοχή «πατά» πάνω σε ένα τεράστιο δίκτυο εμπορικών δρόμων που συνδέουν την Αφρική με την Ευρώπη και την Ασία, λειτουργώντας ως κόμβος για τη διακίνηση εμπορευμάτων στην αχανή αφρικανική ήπειρο. Με χρυσάφι ισοδυναμεί η τεράστια «θάλασσα» υπόγειων υδροφόρων οριζόντων γλυκού νερού πάνω στην οποία «κάθεται» η περιοχή, ενώ η συνεχής ροή αέριων μαζών σχεδόν όλο τον χρόνο και η μεγάλη ηλιοφάνεια προκαλούν το ενδιαφέρον κολοσσιαίων επενδυτών της «πράσινης» Ενέργειας.
Γιατί τους «καίει» τόσο το Σαχέλ;
«Εν δυνάμει μία από τις πλουσιότερες περιοχές στον κόσμο... »
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου