Η «θερμή» σχέση δικτατόρων - εφοπλιστών...

Μια αποκαλυπτική αποδελτίωση από τον Τύπο της εποχής

 

Η στρατιωτική δικτατορία, ως δικτατορία του κεφαλαίου, συνέχισε την πολιτική των προηγούμενων αστικών κυβερνήσεων και στήριξε πολύμορφα την πλουτοκρατία.

Η χούντα, για παράδειγμα, τροποποίησε προς το ευνοϊκότερο το νομοθετικό πλαίσιο χρηματοδότησης και φοροαπαλλαγής του κεφαλαίου, πρώτα απ' όλα του εφοπλιστικού, αλλά και του ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου. Παράλληλα, η διάλυση των εργατικών οργανώσεων, η φυλάκιση, ο εκτοπισμός συνδικαλιστών διαμόρφωνε συνθήκες για την αδιατάρακτη λειτουργία των επιχειρηματικών ομίλων.

Ιδιαίτερη και εξαιρετικά «θερμή» ήταν η σχέση δικτατόρων - εφοπλιστών. Μια σχέση αμφίδρομη που περιλάμβανε φιλοφρονήσεις και εκδηλώσεις συμπάθειας εκατέρωθεν. Ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές αυτής της σχέσης καταγράφουμε παρακάτω...

Στις 12 Μάη 1967 ο μεγαλοεφοπλιστής Ιωάννης Λάτσης σε επιστολή του στην ελβετική εφημερίδα «Βήμα της Γενεύης» έγραφε:

«Οσον αφορά τους στρατιωτικούς, οίτινες έλαβον από καρδιάς και εν συνειδήσει την απόφασιν να σώσουν την τελευταίαν στιγμήν τον τόπον τους προ της ολοκληρωτικής εξαφανίσεώς του από τον δυτικόν κόσμον (...) οι πλείστοι εξ αυτών επολέμησαν κατά τον δεύτερον παγκόσμιον πόλεμον εις το αλβανικόν μέτωπον (...). Με αυτό το πνεύμα επολέμησαν, εν συνεχεία μέχρι του 1950 τον ερυθρόν φασισμόν και φέρουν ακόμη τα ουλών των πληγών των. Είναι, λοιπόν, πολύ φυσικόν να μην εδίστασαν να αγωνισθούν άλλην μιαν φοράν δι' αυτήν την ιδέαν της ελευθερίας που αποτελεί το ιδανικό του δυτικού μας κόσμου εις την οποίαν πιστεύουν (...) είμαι βέβαιος, εάν οι αξιωματικοί αυτοί ακολουθήσουν τας φρονίμους συμβουλάς του Βασιλέως μας και του πρωθυπουργού των και εάν εφαρμόσουν το εξαγγελθέν πρόγραμμα της κυβερνήσεως, θα δυνηθούν να προσφέρουν εις την Ελλάδα την μεγαλυτέραν υπηρεσίαν που πολίται Ελληνες προσέφεραν από της απελευθερώσεώς της το 1821, υπηρεσίαν ήτις θα είναι όμοια εκείνης που προσέφερεν η Ελλάδα εις τον κόσμον κατά τον πόλεμον εναντίον του φασισμού το 1940. Μετά την προσωρινήν περίοδον αυτήν ο λαός κληθησόμενος εις τα κάλπας θα δώση την απάντησίν του εις εκείνους που κάμνουν έκκλησιν δι' ελευθερίαν, διά να είναι ελεύθεροι να την καταργήσουν» («Μακεδονία», 13.5.1967).

Στις 24 Ιούνη 1967, ο εφοπλιστής και τραπεζίτης Στρατής Ανδρεάδης δήλωνε στον ξένο Τύπο ότι «η εθνική κυβέρνησις αποκατέστησε πλήρη και απόλυτον ομαλότητα εις την χώραν» («Μακεδονία», 25.6.1967). Ο ίδιος, με την ιδιότητα του προέδρου της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, προσφωνώντας τον Γεώργιο Παπαδόπουλο σε συγκέντρωση των εφοπλιστών στις 19 Μάρτη 1968, είπε:

«Η ανάληψις των ευθυνών της διακυβερνήσεως της χώρας υφ' υμών και των άξιων συνεργατών σας ήρκεσε διά να επικρατήσει αληθής γαλήνη επί των απανταχού της οικουμένης πλεόντων ελληνόκτητων πλοίων. (...) Ηδη οι ναυτικοί μας, απερίσπαστοι από την διαβρωτικήν δράσιν των ερυθροκίνητων μισθοφόρων επιδίδονται ειρηνικώς εις τα επαγγελματικά των έργα, καρπούμενοι εν ψυχική ηρεμία το προϊόν των μόχθων των. Εκτιμώμεν όλως ιδιαιτέρως το υπό της εθνικής κυβερνήσεως επιδειχθέν ζωηρόν ενδιαφέρον διά την ναυτιλίαν μας (...)» («Μακεδονία», 20.3.1968).

Σε αυτήν τη συγκέντρωση, ο Γ. Παπαδόπουλος απαντώντας στα αιτήματα των εφοπλιστών είπε:

«Θα σας παράσχω το παν».

«Παρακαλώντας» τους, δε, να σηκώσουν ελληνική σημαία στα πλοία τους, υποσχόταν κάθε βοήθεια στο εφοπλιστικό κεφάλαιο:

«Και εγώ, εάν δεν ημπορώ να σας δώσω ψυχάς άλλας, πλην της ιδικής μου και των συνεργατών μου, τας οποίας σας προσφέρω εκ προοιμίου, θα σας προσφέρω οποιανδήποτε άλλην υλικήν συμπαράστασιν ζητήσετε διά να θεμελιώσετε το μεγαλείον της μεγάλης Ελλάδος, να κυματίζη η κυανόλευκος εις τα πέρατα της οικουμένης (...) έλθετε προς ημάς και πέστε μας τι θέλετε. Εκ προοιμίου σας βεβαιώ, ότι η κυβέρνησης θα σας το δώση» («Μακεδονία», 20.3.1968).

Μια σειρά ακόμα γνωστών και μεγάλων εφοπλιστών εξέφρασαν με διάφορους τρόπους τη στήριξή τους στο καθεστώς. Ο Α. Ι. Χανδρής τον Ιούνη του 1968 τηλεγραφούσε στον Παπαδόπουλο:

«Τίθεμαι εις την διάθεσιν της Εθνικής Κυβερνήσεως ίνα συμπράξω, εν τω μέτρω των δυνάμεών μου, διά την πραγματοποίησιν των οραματισμών της Εθνικής Επαναστάσεως» («Ριζοσπάστης», 29.1.1977).

Στις 13 Σεπτέμβρη 1968 η εφημερίδα «Μακεδονία» δημοσίευσε ρεπορτάζ από τις επισκέψεις των εφοπλιστών Λαιμού, Λεωνίδα και Αλέκου Γουλανδρή στον γενικό γραμματέα του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας. Με αφορμή ζητήματα που αφορούσαν τη ναυτική εκπαίδευση, ο πρώτος αναγνώρισε το «εθνοσωτήριο έργο της εθνικής κυβέρνησης» και οι έτεροι ευχαρίστησαν το στέλεχος της χούντας για το «ενδιαφέρον και την αποφασιστικήν συμβολήν του εις την επίλυσιν ζωτικών θεμάτων της εμπορικής ναυτιλίας».

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης, επίσης, είχε παραχωρήσει στον Γ. Παπαδόπουλο μια βίλα στο Λαγονήσι.

Οι εφοπλιστές, φυσικά, αξιοποίησαν το ευνοϊκό νομοθετικό πλαίσιο και τα προνόμια που τους προσέφερε η δικτατορία, υψώνοντας την ελληνική σημαία σε πλοία τους ή μεταφέροντας την έδρα εταιρειών τους στην Ελλάδα. Εγραφε χαρακτηριστικά η εφημερίδα «Μακεδονία» στις 22 Απρίλη 1969:

«Εις την δύναμιν του ελληνικού εμπορικού στόλου προσετέθηκαν δύο νέα μεγαθήρια. (...) Τα ανωτέρω πλοία (...) ανήκουν δε εις την εταιρείαν Νιάρχος και θα υψώσουν την κυανόλευκον εις ένδειξιν αναγνωρίσεως του μεγάλου έργου της εθνικής κυβερνήσεως διά την πρόοδον της ελληνικής ναυτιλίας».

Η μεγαλύτερη όμως «επιβράβευση» και αναγνώριση της στήριξης που παρείχε η δικτατορία στους εφοπλιστές ήρθε στις 3 Μάρτη 1972. Τότε, σε εκδήλωση της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, ο πρόεδρός της διάβασε ψήφισμα «διά του οποίου η τακτική συνέλευσις της ενώσεως Ελλήνων εφοπλιστών ανεκήρυξε τον κ. πρωθυπουργόν ισόβιον επίτιμον πρόεδρόν της, εις επίσημον αναγνώρισιν του αδιάλλειπτου και θερμουργού ενδιαφέροντος και της αμερίστου ηθικής συμπαραστάσεως αυτού, μεθ΄ ων στοργικώς περιβάλλει την ελληνικήν εμπορικήν ναυτιλίαν» («Μακεδονία», 4.3.1972).