Πέντε «πειστήρια» για ένα επικίνδυνο παζάρι

Αν υπήρχε και η παραμικρή αμφιβολία σε σχέση με το τι συζητιέται πίσω από τις κλειστές πόρτες στα Ελληνοτουρκικά, η επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Ελλάδα, κατά την οποία οριστικοποιήθηκε και η επερχόμενη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις 14 Ιούνη, ήρθε να διαλύσει κάμποση από την «ομίχλη».

Μπορεί βέβαια να μην είχε τους «υψηλούς τόνους» και τις «εντάσεις» που περίσσεψαν δημοσίως κατά την πρόσφατη επίσκεψη Δένδια στην Τουρκία - και που τόσο είχαν προβληθεί από τα αστικά επιτελεία, σε μια προσπάθεια εφησυχασμού του λαού για τα όσα δρομολογούνται υπό την «ομπρέλα» των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ - αλλά σίγουρα είχε το ίδιο ξεκάθαρο «στίγμα».

Κι αυτό δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι το παζάρι ανάμεσα στις δύο αστικές τάξεις αναβαθμίζεται και προετοιμάζονται επώδυνοι συμβιβασμοί, στον πυρήνα των οποίων βρίσκεται η συνεκμετάλλευση στην Ανατ. Μεσόγειο και στο Αιγαίο, όπως και νέα διχοτομικά σχέδια στην Κύπρο, με την εποπτεία των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ. Αυτά στο φόντο των σκληρών ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην περιοχή, στους οποίους εμπλέκονται ενεργά οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας, για τα συμφέροντα των αστικών τάξεων και όχι των λαών.

Εφ' όλης της ύλης, «χωρίς όρους και προϋποθέσεις»

Τα «πειστήρια» άλλωστε κάθε άλλο παρά έλειψαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης.

Καταρχάς επιβεβαιώθηκε ότι παρά τις δημόσιες διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης - όπως και όλων των προηγούμενων - πως δεν συζητά άλλα ζητήματα πλην καθορισμού ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, το παζάρι είναι «ορθάνοιχτο» και «εφ' όλης της ύλης».

Η αποστροφή Τσαβούσογλου, που αναφέρθηκε στους νέους γύρους των διερευνητικών επαφών, στα ΜΟΕ και στις υπόλοιπες επαφές, σημειώνοντας ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει τη βούληση να προχωρήσει η συνεργασία «χωρίς όρους και προϋποθέσεις», με βάση «κοινά συμφέροντα», ήταν σαφής.

Οπως σαφείς για το ότι η τουρκική αστική τάξη κατεβαίνει στο παζάρι με όλη την «ατζέντα» των διεκδικήσεών της στο τραπέζι ήταν και οι αναφορές σε «τουρκική» μειονότητα στη Θράκη (κατά την «ιδιωτική» επίσκεψή του στην περιοχή), αμφισβητώντας τη Συνθήκη της Λοζάνης, οι αναφορές σε αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, για τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας στο Αιγαίο, τις «γκρίζες» ζώνες, τις έρευνες του «Ορούτς Ρέις» σε «τουρκική υφαλοκρηπίδα» κ.ο.κ.

Αλλά και εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης χαρακτηριστικές είναι οι αναφορές Δένδια ότι «συζητήθηκαν το σύνολο των ζητημάτων που άπτονται των διμερών μας σχέσεων, αλλά και των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας» και οι διαρροές για το ότι η κυβέρνηση επανέλαβε τις θέσεις της για όλα τα ζητήματα, από το τουρκικό «casus belli», το τουρκολιβυκό μνημόνιο και συνολικά την «ανάγκη σταθεροποίησης στη Λιβύη», έως τις παραβιάσεις, το Μεταναστευτικό, τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη κ.ο.κ. Προφανώς όχι γιατί οι θέσεις αυτές είναι άγνωστες στην τουρκική κυβέρνηση αλλά επειδή αποτελούν μέρος στο συνολικότερο παζάρι.

«Κλειδί» διευθετήσεων το εύρος των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο

Ακόμα πιο συγκεκριμένα, οι αναφορές δείχνουν ότι - όπως και σε προηγούμενους «γύρους» - πίσω από τις κλειστές πόρτες συζητιούνται τα κυριαρχικά δικαιώματα, ιδιαίτερα αυτά που αφορούν τα χωρικά ύδατα, τα θαλάσσια σύνορα δηλαδή στο Αιγαίο, τα οποία επιβεβαιώνεται πως αποτελούν το «κλειδί» και για τις υπόλοιπες διευθετήσεις και τα σχέδια συνεκμετάλλευσης.

«Μία αμοιβαία αποδεκτή θέση επί του εύρους των χωρικών υδάτων θα επηρέαζε θετικά τα υπόλοιπα θέματα», τόνισε χαρακτηριστικά στη συνέντευξή του στο «Βήμα» ο Τσαβούσογλου, ενώ πέρα από τις γνωστές τουρκικές αιτιάσεις περί «ειδικού καθεστώτος» στο Αιγαίο κ.λπ., δεν περνά απαρατήρητη και η επισήμανση ότι «σε μια υποθετική κατάσταση στην οποία θα οριοθετήσουμε μόνο υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, δεν θα μπορέσουμε να λύσουμε όλα τα εκκρεμή ζητήματα και θα συνεχίσουμε να έχουμε προβλήματα».

Επίσης, δεν περνά απαρατήρητο ότι ενόψει της επίσκεψης, το ελληνικό ΥΠΕΞ έσπευδε το Σάββατο να χαιρετίσει την ολοκλήρωση της διαδικασίας κύρωσης από την ιταλική Γερουσία της συμφωνίας Ελλάδας - Ιταλίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών τους, συμφωνία για την οποία (όπως και για την αντίστοιχη με την Αίγυπτο) η τουρκική κυβέρνηση έχει εκφράσει επανειλημμένα την ικανοποίησή της.

Θυμίζουμε ότι στη συμφωνία με την Ιταλία παραχωρήθηκαν κυριαρχικά δικαιώματα, τουλάχιστον για τα ζητήματα της αλιείας, και αναγνωρίστηκε μειωμένη επήρεια νησιών. Πέρυσι το καλοκαίρι, μάλιστα, ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας δήλωνε ότι θα είναι «ο πιο ευτυχισμένος των ανθρώπων, αν αυτή η συμφωνία γίνει η πόρτα μέσα από την οποία η Τουρκία (...) συναντήσει την Ελλάδα».

Ποια Χάγη;

Στο πλαίσιο αυτό ακόμα και η πολυδιαφημισμένη προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, την οποία εμφανιζόταν να απορρίπτει η Τουρκία, παρουσιάζεται τώρα ως «όχημα» γι' αυτές τις διευθετήσεις, αν προηγηθεί ένα συνυποσχετικό με διευρυμένη ατζέντα.

«Η Τουρκία δεν απέκλεισε ποτέ κατηγορηματικά καμία μέθοδο διευθέτησης μέσω τρίτου μέρους που να βασίζεται σε αμοιβαία συγκατάθεση», είπε ο Τσαβούσογλου, προσθέτοντας: «Θα πρέπει όμως να υπενθυμίσω ότι ακόμα και αν φέρουμε τα ζητήματα ενώπιον του ΔΔΧ, χρειάζεται να διαπραγματευτούμε μία ειδική συμφωνία. Αυτός είναι ο λόγος που επιμένουμε να δίνουμε έμφαση στη σημασία του διαλόγου. Θα πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι ήταν η Ελλάδα που εισήγαγε επιφυλάξεις στη δικαιοδοσία του ΔΔΧ για θέματα όπως το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς νησιών, το εύρος του εναέριου χώρου, ο καθορισμός θαλάσσιων ορίων, η εφαρμογή και ερμηνεία των Αρθρων 74 και 83 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS)».

Τι επιβεβαιώνεται; Οτι η ίδια η διαδικασία προσφυγής στη Χάγη δεν είναι πανάκεια, όπως παρουσιάζουν τα αστικά κόμματα, αλλά επί της ουσίας, μέσω και της σύνταξης του συνυποσχετικού, ανοίγει παραπέρα την πόρτα για τις απαράδεκτες διεκδικήσεις της τουρκικής αστικής τάξης, επισημοποιώντας τες ουσιαστικά στο πεδίο ενός πολύπλευρου παζαριού.

Πολύ περισσότερο που δεν μπορεί να διαγραφεί ούτε το πλαίσιο προσφυγής στη Χάγη, που δεν είναι άλλο από τα αμερικανοΝΑΤΟικά σχέδια, ούτε ότι το Δικαστήριο της Χάγης δεν είναι ανεξάρτητο από ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις και ανταγωνισμούς, οι αποφάσεις του σε πολλές περιπτώσεις είναι αντικρουόμενες και είναι εξωπραγματική η προσέγγιση περί «δίκαιου κριτή».

Η «θετική ατζέντα», «θερμοκοιτίδα» για το «επόμενο βήμα»

Παράλληλα, η ανακοίνωση για επίτευξη συμφωνίας «25 σημείων» μεταξύ των δύο πλευρών, για κοινές μπίζνες σε μια σειρά τομείς στρατηγικής σημασίας (Ενέργεια, Μεταφορές κ.λπ.), επιβεβαιώνει ότι και η περιβόητη «θετική ατζέντα» αφορά την εμπέδωση των συμφερόντων των δύο αστικών τάξεων και δεν έχει σχέση με τα πραγματικά συμφέροντα των δύο λαών, ενώ αποτελεί και ένα ακόμα «πάτημα» για τις σχετικές διευθετήσεις και τα σχέδια συνεκμετάλλευσης.

Οπως εξήγησε ο υφυπουργός Εξωτερικών Κ. Φραγκογιάννης, ο οποίος έκανε την προεργασία για τα σημεία αυτά με τον Τούρκο ομόλογό του, Σ. Ονάλ, το περασμένο Σάββατο στην Καβάλα, «όταν χτίσεις ένα επίπεδο εμπιστοσύνης και ένα επίπεδο συνεννόησης, αυτό βοηθάει να προχωρήσεις στο επόμενο βήμα. Και το επόμενο βήμα είναι να συζητήσεις και άλλα θέματα τα οποία μπορεί να είναι πολύ σημαντικά». Με τη συνέχιση των συνομιλιών, πρόσθεσε, «ενδεχομένως θα βρεθούμε μπροστά σε προσδοκίες, τις οποίες θα προσπαθήσουμε να ικανοποιήσουμε. Και δεν είναι μόνο οι δικές μας προσδοκίες, είναι και οι δικές τους προσδοκίες. Είναι τα δικά τους σχέδια και τα δικά μας σχέδια. Και αυτό το οποίο κάνουμε στην οικονομική διπλωματία είναι ένα πλαίσιο, μια θερμοκοιτίδα μέσα στην οποία να μπορέσει να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον και για τα άλλα θέματα».

Μια «εύλογη» σιωπή

Πέρα από τα «λίγα λόγια», η επίσκεψη είχε και μια «εύλογη» σιωπή. Κι αυτή δεν ήταν άλλη από την απουσία αναφορών στο Κυπριακό, το οποίο άλλωστε έχει «πάρει τον δρόμο του», με βάση τα διχοτομικά σχέδια και τον αμερικανοΝΑΤΟικό σχεδιασμό, έτσι όπως αυτός αποτυπώθηκε και στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε μέσα στη βδομάδα ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Α. Μπλίνκεν με τον Κύπριο ομόλογό του, Ν. Χριστοδουλίδη, κατά την οποία τονίστηκε η «σημασία των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της επιβλαβούς επιρροής από Ρωσία και Κίνα» αλλά και «της προώθησης σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω της περιφερειακής συνεργασίας και της ειρηνικής διευθέτησης των διαφωνιών», συνιστώντας την «απαραίτητη ειλικρίνεια, ευελιξία και συμβιβασμό για την εξεύρεση κοινού εδάφους».

Διόλου τυχαία, την επόμενη μέρα της συνάντησης ο κυβερνητικός Τύπος διαπίστωνε την έλλειψη αυτή, μιλώντας για «αποσύνδεση» των Ελληνοτουρκικών από το Κυπριακό, που αποτελεί «ευθυγράμμιση» με την ευρωενωσιακή και αμερικανική διπλωματία, και «φορτίο που μεταφέρουμε στους ώμους μας και είναι η ώρα να ξεφορτωθούμε».