Η κατάρριψη του U2

Το 1960 ο κόσμος ζει μερικές από τις πιο σκοτεινές στιγμές της περιόδου του «Ψυχρού Πολέμου». Οι Ηνωμένες Πολιτείες επικεφαλής της αντισοβιετικής, αντικομμουνιστικής εκστρατείας επιχειρούν τη με κάθε τρόπο υπονόμευση της Σοβιετικής Ενωσης.

Η συνεχής ανάπτυξη του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου υποχρεώνει τη Σοβιετική Ενωση να απαντά με την ανάπτυξη του δικού της οπλοστασίου. Η απειλή ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος μεγαλώνει. Παρ' όλα αυτά η ηγεσία της ΕΣΣΔ συνεχίζει να καλεί τους ηγέτες των άλλων πυρηνικών δυνάμεων για συνεννόηση, με στόχο την ύφεση και τον αφοπλισμό. Μέσα σ' αυτό το κλίμα, η ανακοίνωση για την πραγματοποίηση της Διεθνούς Διάσκεψης στο Παρίσι στις 16 Μάη του 1960 γέννησε ελπίδες.

Λίγο πριν από τη Διάσκεψη, την 1η Μάη 1960, συμβαίνει κάτι που έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στις σχέσεις ΗΠΑ - ΕΣΣΔ, αλλά και στην τελική έκβαση της ίδιας της Διάσκεψης. Ενα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροπλάνο τύπου U2 καταρρίπτεται στα Ουράλια, σχεδόν 2.500 χιλιόμετρα εντός του σοβιετικού εναέριου χώρου. 

Η κατάρριψη του U2 ανακοινώνεται στις 5 Μάη και οι Αμερικανοί δηλώνουν άγνοια. Στη συνέχεια, όμως, οι Σοβιετικοί παρουσιάζουν τον πιλότο του αεροπλάνου Γκάρι Πάουερς και φωτογραφίες στρατιωτικών εγκαταστάσεων, που είχαν ληφθεί από το U2. H κυβέρνηση των ΗΠΑ διεθνώς εκτεθειμένη υποχρεώνεται να παραδεχτεί τα πάντα.

Σοβιετικό δικαστήριο καταδικάζει, στις 19 Αυγούστου 1960, σε δέκα χρόνια φυλάκιση τον Αμερικανό πιλότο Γκάρι Πάουερς, ο οποίος με το αεροπλάνο του πραγματοποιούσε κατασκοπευτική πτήση πάνω από τη Σοβιετική Ένωση.

Χάρτης με το σχέδιο πτήσης του U2 που θα διέσχιζε ένα μεγάλο τμήμα της ΕΣΣΔ

Ο πιλότος της CIA

Ο άνθρωπος που επιλέχθηκε για την αποστολή λεγόταν Φράνσις Γκάρι Πάουερς και στα 30 του θεωρούνταν ήδη ένας από τους καλύτερους. Ακολουθώντας το σχέδιο, απογειώθηκε από το Πακιστάν και θα έπρεπε να διανύσει μια διαδρομή 4.500 χιλιομέτρων στον εναέριο χώρο της ΕΣΣΔ, πριν εξέλθει στη Νορβηγία.

Μέσα σε λίγα λεπτά κινητοποιήθηκε ολόκληρη η σοβιετική αεράμυνα. Η εντολή είχε έρθει από τον ίδιο τον Χρουστσώφ: το αεροσκάφος του αμερικανού πιλότου έπρεπε να καταρριφθεί με κάθε κόστος. Ο σμηναγός Μιχαήλ Βορόνοφ ξύπνησε από τον συναγερμό στις 7 το πρωί. «Στην αρχή νόμιζα ότι ήταν άσκηση. Αλλά δεν ήταν. Έπειτα από λίγο ήμασταν όλοι στις θέσεις μας», διηγείται.

Στις 8.45 το αεροσκάφος του Πάουερς φάνηκε σαν κουκκίδα στην οθόνη του ραντάρ του Βορόνοφ. Από το έδαφος εκτοξεύθηκε ένας πύραυλος και τα ραντάρ έδειξαν ότι το αεροσκάφος χτυπήθηκε. Έπρεπε, όμως, να περάσει μισή ώρα ακόμη για βεβαιωθεί ο σοβιετικός σμηναγός ότι ήταν έτσι.

Ο Μποστ για τη δίκη του πιλότου του U2

Η απόρρητη έκθεση

Από έγγραφα της CΙΑ που αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα, φαίνεται ότι οι αμερικανοί αξιωματούχοι δεν πίστεψαν ποτέ την εκδοχή του Πάουερς για τη μοιραία πτήση, επειδή ερχόταν σε ευθεία αντιπαράθεση με την εκδοχή ΝSΑ, την αμερικανική μυστική υπηρεσία που έσπαζε κωδικούς και υπέκλεπτε συνομιλίες. Η έκθεση της ΝSΑ παραμένει μέχρι σήμερα απόρρητη. 

Ωστόσο, τα υπάρχοντα στοιχεία μάς επιτρέπουν να καταλάβουμε πώς η καλύτερη μυστική υπηρεσία αντικατασκοπίας των ΗΠΑ έκανε ένα τόσο μεγάλο λάθος. Σύμφωνα με περίληψη της έκθεσης της ΝSΑ που παρουσιάστηκε πριν από μερικές ημέρες, το αεροσκάφος του Πάουερς κατέβηκε ομαλά στα 65.000 πόδια και από εκεί στα 34.000. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, ο Πάουερς είναι ψεύτης και προδότης. Σύμφωνα με φήμη που είχε διαδοθεί εκείνη την εποχή, ο Πάουερς προσγειώθηκε με ασφάλεια στο Σβέρντλοφσκ και πέρασε την πρώτη του νύχτα ως λιποτάκτης διασκεδάζοντας σε ένα νάιτ κλαμπ της πόλης. 

Από αλλά έγγραφα προκύπτει ότι υπήρχαν αξιωματούχοι της CΙΑ που πίστευαν ότι οι Ρώσοι είχαν υπνωτίσει, ναρκώσει και υποβάλει σε πλύση εγκεφάλου τον αμερικανό πιλότο.