Ο φόβος των ... λέξεων

Υπάρχουν λέξεις ελεύθερες και λέξεις δικτατορικές; Υπάρχουν λέξεις κακές ή καλές, αριστερές ή δεξιές; Η γλώσσα του σώματος έχει λέξεις; Οχι. Η φράση που τοποθετούνται, συχνά ο τρόπος που εκφέρονται, και κυρίως οι έννοιες που ενσκήπτουν από τη χρήση τους σ' ένα μήκος, πλάτος και βάθος, από την πρόθεση ως την αποκάλυψή της με πράξεις, είναι που κάποιες στιγμές χάρη στην επανάληψη τις μετατρέπουν σε «όρους». Κι εκεί εμένα με πιάνει φόβος.

Πέφτω σε περισυλλογή. Αναρωτιέμαι και τυραννιέμαι για τις επιπτώσεις της ερμηνείας των λέξεων. Γιατί κάθε λέξη αλλάζει τους όρους της γλωσσικής μας σύμβασης, όπως η τιμή στο Χ μιας εξίσωσης. Αν σας μπέρδεψα, τότε κινηθείτε ανάμεσα στην τράπεζα και στην Αγία Τράπεζα και στο σου πήρα τραπέζι και σου κάνω ένα τραπέζι.

Ας πάρω, λοιπόν, καθόλου ξεκούραστα τους κρίκους των λέξεων για να μοιραστώ μαζί σας τον φόβο της αλυσίδας. Αυτής που κρύβεται πίσω από λέξεις, όπως η «εθνική ασφάλεια» στο νομοσχέδιο για τις επιτρεπτές παρακολουθήσεις. Αγαθές λέξεις κι οι δύο. Δεν τις λες και κακές για πιπέρι στο στόμα. Μόλις σκεφτείς όμως πόσες ακρότητες και βιαιότητες, πόσες βρωμιές έχουν διαπραχθεί στο όνομα του εθνικού και του ασφαλούς, κόβεις λάσπη κι αισθάνεσαι και μοναξιά και ανασφάλεια. Κι επειδή αυτές τις μέρες του Νοέμβρη κάθε χρόνο η λέξη ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ και οικειοποιείται και κακοποιείται, ενίοτε δε και βιάζεται κατ' εξακολούθηση, είπα να βάλω στο ανατομικό τραπέζι ένα άλλο «σώμα» λέξεων, που δυστυχώς δεν έχει το υπέροχο εκτυφλωτικό λευκό και το αδιαπέραστο σκούρο, που συναντά κανείς στο «μάθημα ανατομίας» του Ρέμπραντ.

Ο Σαϊφουλάχ Παράτσα, επιχειρηματίας από το Καράτσι, συλλαμβάνεται στην Ταϊλάνδη το 2003 ως ύποπτος για δεσμούς με την Αλ Κάιντα στα 56 του χρόνια. Μεταφέρεται στην αμερικάνικη στρατιωτική βάση του Μπάκραμ στο Αφγανιστάν. Υστερα από ένα χρόνο στο Γκουαντάναμο στην Κούβα. Ο μεσόκοπος Πακιστανός είχε κρατηθεί μέχρι φέτος, επειδή αποτελούσε «σημαντική απειλή», κατά το υπουργείο Αμυνας για τη χώρα που λέγεται ΗΠΑ. Δεν του ασκήθηκε ποτέ δίωξη. Με τόση ασάφεια που εμπεριέχεται στις λέξεις αυτές καθ' αυτές, όπως το επίθετο: σημαντική, το ουσιαστικό: απειλή και η έννοια η υποκειμενική της υποψίας, ο δυστυχής Παράτσα έφαγε πίσω από τα σίδερα της φρίκης 19 χρόνια από τη ζωή του. Αφέθηκε ελεύθερος πριν από έναν μήνα και στο Πακιστάν τον υποδέχθηκαν ως τον γηραιότερο κρατούμενο του Γκουαντάναμο που φτάνει στην ακούσια Ιθάκη του. Ο λόγος της απελευθέρωσής του ήταν μερικές λεξούλες, που έφτιαξαν την αλυσίδα της αθλιότητας της ζωής του. «Δεν είναι πλέον αναγκαία η κράτησή του...» για να διατηρηθεί η ασφάλεια της χώρας, είπε το Πεντάγωνο.

Ξέρω ότι είμαστε στην εποχή του πληκτρολογίου, σύντροφοι. Οπως και το ότι το μελάνι πια το 'χουμε για προνόμιο της σουπιάς. Ομως το παιχνίδι με τις λέξεις και τις έννοιες παραμένει τόσο γοητευτικό όσο κι επικίνδυνο. Οπότε ισχύει η συμβουλή η εμπειρική προγονική «βούτα τη γλώσσα στο μυαλό πριν μιλήσεις». Η γλώσσα δεν είναι πένα και το μυαλό δεν είναι μελανοδοχείο, αλλά κανείς δεν θέλει να πιστέψει ότι η λέξη δημοκρατία αντιστοιχεί σε είκοσι χρόνια ζωής, και δη απ' τα 55 στα 75, σ' ένα κελί απομόνωσης, χωρίς κατηγορία, χωρίς δίκη, και το χειρότερο χωρίς εξήγηση...

Της
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ