Προσπάθεια αναθέρμανσης της «διατλαντικής συμμαχίας»

ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Στο επίκεντρο της Δύσης η αντιμετώπιση της Κίνας και της Ρωσίας, ενώ οι αντιθέσεις παραμένουν και οξύνονται

Η αίσθηση πως η «διατλαντική συμμαχία επέστρεψε» - μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Δημοκρατικούς στις ΗΠΑ - επιχειρήθηκε να καλλιεργηθεί στη φετινή Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, η οποία έγινε μέσω τηλεδιάσκεψης με τη συμμετοχή ηγετών από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, αλλά και ιμπεριαλιστικών οργανισμών της Δύσης.

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη. Καθώς οι παγκόσμιες ενδοϊμπεριαλιστικές ισορροπίες αλλάζουν ραγδαία τα τελευταία χρόνια, οι αντιθέσεις οξύνονται, οι συμβιβασμοί όλο και πιο δύσκολα επιτυγχάνονται, οι προτεραιότητες των ιμπεριαλιστικών κέντρων διαφέρουν ή ακόμη και συγκρούονται. Δεν κρύφτηκε, για παράδειγμα, η διάσταση απόψεων και συμφερόντων μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ για την αντιμετώπιση της Κίνας, ενώ διαφοροποιημένα είναι τα συμφέροντα και ως προς τη σχέση με τη Ρωσία.

Μια αμερικανο-ευρωπαϊκή εκδήλωση

Εξαιτίας της πανδημίας, η φετινή Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, που θεωρείται το «Νταβός» της Ασφάλειας, της Αμυνας και της Εξωτερικής Πολιτικής, με τη συμμετοχή χιλιάδων εκπροσώπων κρατών και οργανισμών από όλο τον κόσμο, διεξήχθη σε μια μέρα με διαδικτυακές ομιλίες.

Μεταξύ άλλων συμμετείχαν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, η καγκελάριος της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ, ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Γκεμπρεγέσους, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Κλίμα, Τζον Κέρι, και ο ιδρυτής της «Microsoft»,Μπιλ Γκέιτς.

Φέτος «πρόκειται για μια αμερικανο-ευρωπαϊκή εκδήλωση» με έντονο συμβολισμό, δήλωσε ο πρόεδρος της Διάσκεψης του Μονάχου και πρώην πρέσβης της Γερμανίας στις ΗΠΑ, Βόλφγκανγκ Ισινγκερ. ΗΠΑ και Ευρώπη καλούνται «να συντονίσουν τη δράση τους για παγκόσμια θέματα», όπως το κλίμα, η πανδημία και η τρομοκρατία. Αν και οι πραγματικοί «ελέφαντες στο δωμάτιο» είναι βασικά η Κίνα, αλλά και η Ρωσία.

Τα συμφέροντα σχετικά με την Κίνα δεν ταυτίζονται

Για τον Ισινγκερ, η κορυφαία ερώτηση προς τον Αμερικανό Πρόεδρο θα αφορούσε την Κίνα, την οποία ο Μπάιντεν - όπως και ο προκάτοχός του, Ντόναλντ Τραμπ - έχει χαρακτηρίσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη διατλαντική συνεργασία.

«Αν αποτύχουμε να κοιτάξουμε κατάματα την Κίνα, θα έχουμε ατελείωτα προβλήματα, ατελείωτες τριβές στις δύο άκρες του Ατλαντικού», είπε ο πρόεδρος της Διάσκεψης του Μονάχου, προσθέτοντας πως «τα συμφέροντά μας όσον αφορά την Κίνα δεν ταυτίζονται εντελώς».

Ενδεικτικά: Οι ΗΠΑ έχουν γεωπολιτικά συμφέροντα και «δεσμεύσεις» σχετικά με την ασφάλεια στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού που η ΕΕ δεν έχει, γεγονός που της επιτρέπει να βλέπει σε μεγάλο βαθμό τη σχέση της με την Κίνα ως εμπορική - οικονομική. Επιπλέον, η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ ως τον κορυφαίο εμπορικό εταίρο της ΕΕ το 2020, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της ΕΕ που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα. Ας μην ξεχνάμε ακόμη ότι η ΕΕ υπέγραψε επενδυτική συμφωνία με την Κίνα στα τέλη του 2020, ενώ, από την άλλη, οι δασμοί των ΗΠΑ σε κινεζικά προϊόντα, που επιβλήθηκαν επί Τραμπ, παραμένουν και επί Μπάιντεν.

Η Αμερική «επέστρεψε»...

«Η Αμερική επέστρεψε, η διατλαντική συμμαχία επέστρεψε», δήλωσε για ακόμη μια φορά ο Τζο Μπάιντεν. «Τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις μας είναι τεταμένες και δοκιμάζονται, αλλά οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να επαναδεσμευτούν με την Ευρώπη», είπε, δηλώνοντας πίστη στο ΝΑΤΟ και τις αξίες που στηρίζει. «Η παγκόσμια δυναμική έχει αλλάξει», προειδοποίησε, αλλά η διατλαντική συμμαχία θα παραμείνει ο «ακρογωνιαίος λίθος» του 21ου αιώνα.

Κάλεσε την Ευρώπη να «προετοιμαστούμε μαζί για έναν μακροπρόθεσμο στρατηγικό ανταγωνισμό με την Κίνα», προκειμένου να «υπερασπιστούμε τις κοινές μας αξίες και να προωθήσουμε την ευημερία μας σε ολόκληρο τον Ειρηνικό». Προειδοποίησε πως «ο ανταγωνισμός με την Κίνα θα είναι σκληρός», αλλά «πιστεύω στο παγκόσμιο σύστημα, το οποίο η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, μαζί με τους συμμάχους στον Ινδο-Ειρηνικό, εργάστηκαν σκληρά για να χτίσουν τα τελευταία 70 χρόνια».

Η Αγκ. Μέρκελ είπε πως τα μηνύματα από τις ΗΠΑ στη φετινή Διάσκεψη του Μονάχου είναι πολύ καλύτερα από ό,τι πριν από δύο χρόνια, λόγω της εκλογής του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ.

Η καγκελάριος υπογράμμισε ακόμη τη σημασία της διατλαντικής συνεργασίας και ως προς τη σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα. «Μπορώ μόνο να συμφωνήσω με τον Αμερικανό Πρόεδρο ότι η Ρωσία εργάζεται για την αποσταθεροποίηση της ΕΕ», τόνισε η Γερμανίδα καγκελάριος, ενώ η σχέση με την Κίνα είναι πιο περίπλοκη. «Από τη μία πλευρά έχουμε να κάνουμε με έναν ανταγωνιστή, αλλά, από την άλλη, με μια χώρα που είναι απαραίτητη προκειμένου να λύσουμε προβλήματα όπως αυτό της κλιματικής αλλαγής», είπε η Μέρκελ.

Η καγκελάριος αναφέρθηκε ακόμη στην ανάγκη μεγαλύτερης εμπλοκής στην Αφρική, ενώ ανακοίνωσε μεταξύ άλλων την πρόθεση της Γερμανίας να παρατείνει την παρουσία της στο Αφγανιστάν, εφόσον αυτό εξυπηρετεί τον σκοπό της αποστολής. Τέλος, επανέλαβε την αποφασιστικότητα της γερμανικής κυβέρνησης να αυξήσει τα επόμενα χρόνια τις αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ, όπως έχουν δεσμευτεί τα κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ έως το 2024.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αφού χαιρέτισε την ...επιστροφή των ΗΠΑ, αναφέρθηκε στις «προκλήσεις» που έχουν να αντιμετωπίσουν Ευρώπη και ΗΠΑ: «Μια ολοένα και πιο αποφασιστική Κίνα με ισχυρή οικονομική ανάπτυξη το 2020 - παρά την πανδημία. Και μια όλο και πιο προκλητική Ρωσία συνεχίζει να παραβιάζει τους διεθνείς κανόνες».

«Εναπόκειται σε εμάς να ενισχύσουμε ξανά τη συνεργασία μας. Ως αποδεδειγμένοι και αξιόπιστοι συνεργάτες. Ως απαραίτητοι σύμμαχοι», είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Για πιο ισχυρό και συμπαγές ΝΑΤΟ

Ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, μίλησε για την προσδοκία να ενισχυθεί η συνοχή εντός της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, αν και οι αντιθέσεις παραμένουν και φυσικά δεν εξαλείφονται απλά με την αλλαγή ενός Προέδρου στο «τιμόνι» των ΗΠΑ: «Εχουμε τώρα μια ιστορική ευκαιρία να οικοδομήσουμε μια ισχυρότερη Συμμαχία, να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη και να ενισχύσουμε την ενότητά μας - η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική να συνεργάζονται στο ΝΑΤΟ σε στρατηγική αλληλεγγύη».

Μπροστά στις παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η άνοδος της Κίνας, οι κυβερνοεπιθέσεις, οι τεχνολογικές διαταραχές, η κλιματική αλλαγή, η αποσταθεροποιητική συμπεριφορά της Ρωσίας και η απειλή της τρομοκρατίας, ο Στόλτενμπεργκ τόνισε ότι «καμία χώρα - και καμία ήπειρος - δεν μπορεί να προχωρήσει μόνη της. Αντιθέτως, πρέπει να κάνουμε περισσότερα μαζί».

Ο Βρετανός πρωθυπουργός χαρακτήρισε ιδιαίτερα απαισιόδοξες τις εκτιμήσεις των τελευταίων χρόνων «για παρακμή της Δύσης», προσθέτοντας πως οι χώρες της Δύσης «συνενώνονται και συνδυάζουν τις τρομερές δυνάμεις και την τεχνογνωσία τους».

«Η Αμερική επέστρεψε ανεπιφύλακτα ως ηγέτης του ελεύθερου κόσμου και αυτό είναι φανταστικό», είπε ο Μπ. Τζόνσον, λέγοντας πως «οι σύμμαχοί τους σε αυτήν την πλευρά του Ατλαντικού είναι πρόθυμοι και ικανοί να μοιραστούν τους κινδύνους και τα βάρη της αντιμετώπισης των πιο δύσκολων προβλημάτων του κόσμου». «Γι' αυτό υπάρχει και αυτό προσπαθεί να πετύχει η Παγκόσμια Βρετανία», είπε.

Ο ίδιος είπε πως οι αμυντικές δαπάνες του Ηνωμένου Βασιλείου θα αυξηθούν κατά 24 δισ. λίρες τα επόμενα 4 χρόνια, ξεπερνώντας τη ΝΑΤΟική δέσμευση για το 2% του ΑΕΠ και διασφαλίζοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα διατηρήσει τον μεγαλύτερο αμυντικό προϋπολογισμό στην Ευρώπη και τον δεύτερο μεγαλύτερο στο ΝΑΤΟ, μετά τις ΗΠΑ.

Οι βρετανικές αμυντικές δαπάνες θα επικεντρωθούν «στις νέες τεχνολογίες που θα φέρουν επανάσταση στις πολεμικές επιχειρήσεις - τεχνητή νοημοσύνη, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, κατευθυνόμενα ενεργειακά όπλα κ.ά.». Επίσης, το νέο βρετανικό αεροπλανοφόρο «HMS Queen Elizabeth» θα ξεκινήσει φέτος για πρώτη φορά την ανάπτυξή του στον Ινδο-Ειρηνικό.

Στο μεταξύ, η Γερμανίδα υπουργός Αμυνας, Ανεγκρέτ Κραμπ - Καρενμπάουερ, χαιρέτισε την απόφαση των ΗΠΑ να παραμείνουν στη Γερμανία οι Αμερικανοί στρατιώτες που σταθμεύουν εκεί, ως «δέσμευση της Αμερικής προς την ασφάλεια της Ευρώπης, ένα ισχυρό ΝΑΤΟ και μια στρατηγικά ενωμένη Δύση», σχολιάζοντας την ομιλία του Μπάιντεν στη Διάσκεψη του Μονάχου.

«Πρέπει να ανταποκριθούμε δείχνοντας τη δική μας δέσμευση σε αυτόν τον σκοπό, στις αμυντικές δαπάνες μας, στις κοινές στρατιωτικές αποστολές μας στο εξωτερικό, στην ενίσχυση του ΝΑΤΟ και στις ικανότητες των Ενόπλων Δυνάμεών μας», κατέληξε.

Ε. Μ.