Ψηφιοποίηση στο Εμπόριο: Νέα μορφή έντασης της συγκεντροποίησης

Η ψηφιοποίηση των λιανικών πωλήσεων στο εμπόριο είναι αντικειμενική εξέλιξη. Ακολουθεί με νομοτελειακή ακρίβεια την ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών δεδομένων στο σύνολο της οικονομίας, όπως την ψηφιοποίηση στην ίδια την παραγωγική διαδικασία, στη διακίνηση και αποθήκευση εμπορευμάτων (logistics) και είναι βασικός πυλώνας για την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των καπιταλιστικών οικονομιών και των μονοπωλιακών ομίλων. Φορέας αυτής της εξέλιξης στον καπιταλισμό δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τα ίδια τα μονοπώλια, καθώς στα δικά τους χέρια βρίσκονται ήδη συγκεντρωμένη η παραγωγή και τα δίκτυα κατανομής της, τα μέσα παραγωγής και οι γενικότερες υποδομές, οι νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις και η πρακτική εφαρμογή τους κ.λπ. Η ραγδαία εξέλιξη της «Αmazon», του «Ebay», του «Bangood» και άλλων τα προηγούμενα χρόνια έκρουσε τον κώδωνα του κίνδυνου για τις μεγάλες επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου, τόσο στην ΕΕ όσο και στη χώρα μας, ώστε αργά ή γρήγορα μπήκαν στο παιχνίδι.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο, λοιπόν, ήταν βαθιά μονοπωλημένο από τη γέννησή του και αυτή η τάση συνεχίζει να ενισχύεται. Σύμφωνα με στοιχεία της «SimilarWeb», τα market places στην Ελλάδα καταλαμβάνουν κατά το διάστημα Ιανουαρίου 2022 - 2023 αθροιστικά το 65% της συνολικής επισκεψιμότητας ιστοσελίδων λιανικής πώλησης (δηλαδή ηλεκτρονικών πλατφορμών και ηλεκτρονικών καταστημάτων όλων των μεγεθών) με ένα μόνο από αυτά να καταλαμβάνει το 56%.

Με λίγα λόγια, για έναν μικρό έμπορο που θέλει να πουλήσει ηλεκτρονικά, η συμμετοχή σε μια από τις αντίστοιχες πλατφόρμες είναι μονόδρομος, αφού στην πράξη «εξελίσσονται σε "κλειδοκράτορες" του ηλεκτρονικού εμπορίου». Αλλωστε οι επιχειρηματικοί εμπορικοί όμιλοι συνήθως διατηρούν τα δικά τους ανεξάρτητα ηλεκτρονικά και φυσικά δίκτυα πώλησης.

Ο ανταγωνισμός με τον «φερετζέ» της «οικονομικής δημοκρατίας»

Θα πει κάποιος: Γιατί οι μικροί έμποροι δεν φτιάχνουν δική τους ιστοσελίδα και δίκτυο παράδοσης των εμπορευμάτων τους; Δεν θα ήταν προτιμότερο να ήταν ανεξάρτητοι;

Η φαινομενική ευκολία που δήθεν προσφέρει ένα ανεξάρτητο ηλεκτρονικό κατάστημα για την προώθηση και την πώληση των εμπορευμάτων καταρρέει από την ίδια την πραγματικότητα. Στην πράξη, χρειάζονται λειτουργικές προσεγγίσεις που για τους μικρούς του εμπορίου είναι σχεδόν αδύνατες. Τέτοιες είναι η μόνιμη αξιοποίηση προσωπικού με εξειδικευμένες γνώσεις για την προβολή στο διαδίκτυο, η επίλυση τεχνικών προβλημάτων, η διαχείριση των παραγγελιών, η σύνδεση με σύστημα πληρωμών, η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη κ.λπ. Δεν είναι τυχαίο ότι η εντατικοποίηση «βαράει κόκκινο».

Αυτές τις πλευρές απευθείας λύνουν τα market places που μονοπωλούν την ελληνική αγορά: Εχουν τους πόρους, το επιστημονικό και εργατικό δυναμικό, το οποίο συνήθως εκμεταλλεύονται στον υπέρτατο βαθμό, ώστε να αξιοποιήσουν τα επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας και βέβαια να καρπωθούν τη μερίδα του λέοντος από την πίτα των ηλεκτρονικών αγορών. Αξιοποιούν τα δεδομένα συμπεριφοράς (αναζητήσεις, αγορές) των αγοραστών και διαμορφώνουν μέσω της προσωποποιημένης προβολής και διαφήμισης την ίδια τη ζήτηση. Εχουν αναπτύξει δίκτυο μεταφορών (last mile) πετυχαίνοντας χαμηλά μεταφορικά. Ενσωματώνουν χρηματοπιστωτικές λειτουργίες (δόσεις, δανεισμό κ.λπ.). Και η λίστα συνεχίζεται...

Εχουν δηλαδή όλα όσα χρειάζονται προκειμένου να καθορίσουν τους όρους συμμετοχής των πιο μικρών επιχειρήσεων στο ηλεκτρονικό εμπόριο, με κριτήριο βέβαια τη δική τους κερδοφορία και όχι με όρους «οικονομικής δημοκρατίας», όπως παρακαλούν ορισμένοι συνδικαλιστικοί και επιμελητηριακοί φορείς.

Υπήρχαν και θα υπάρχουν φωνές που είτε από αφέλεια είτε εκ του πονηρού θέτουν το ζήτημα ανεξάρτητων πλατφορμών μικρεμπόρων με χαμηλές χρεώσεις κ.λπ. Την περίοδο της πανδημίας και των lockdown έγιναν μάλιστα και ορισμένες προσπάθειες από δήμους, εμπορικούς συλλόγους και άλλους φορείς για τη δημιουργία πλατφορμών e-shop για τους μικρούς εμπόρους κάθε περιοχής. Ολες αυτές οι προσπάθειες είτε έμειναν στα χαρτιά αφού είχαν απορροφήσει κάποια ψευτο-επιδότηση, είτε απέτυχαν εν τη γενέσει τους.

Εύκολα αναρωτιέται κάποιος: Τελικά το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι απειλή;

Οσο επικίνδυνο είναι να θεωρούν οι μικροί επαγγελματίες ότι η τεχνολογία από μόνη της μπορεί να αποτελέσει τη λύση, άλλο τόσο επικίνδυνο είναι να υπάρξει δαιμονοποίησή της ως του μεγάλου ενόχου για τα δεινά που ζουν.

Δεν κινδυνεύουν από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, αλλά από την καπιταλιστική αξιοποίησή του. Το ότι νέες τεχνολογικές δυνατότητες όπως και κάθε ουσιαστικά κύτταρο της καπιταλιστικής οικονομίας βρίσκονται στα χέρια του κεφαλαίου αποτελεί το πραγματικό πρόβλημα, σε μία κατά τ' άλλα αναγκαία και χρήσιμη εξέλιξη που η ευρεία εφαρμογή της αντανακλά και την αναγκαιότητά της για τις λαϊκές δυνάμεις.

Οι ανάγκες των μικρών επαγγελματιών στο προσκήνιο, με ΚΚΕ δυνατό!

Το ΚΚΕ μιλάει ξεκάθαρα στους μικρούς επαγγελματίες:

Οι ελπίδες για σταθερή εργασία και ικανοποιητικό εισόδημα θα διαψεύδονται διαρκώς στα πλαίσια του ανταγωνισμού και της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς, της κυριαρχίας των μονοπωλίων και της εντεινόμενης εξάρτησης από αυτά. Δεν εξαρτάται ούτε από την εργατικότητα, ούτε από την «καπατσοσύνη» του καθενός. Πολύ περισσότερο, δεν εξαρτάται όπως αποδεικνύει η ίδια η ζωή από τις επιμέρους επιλογές της μιας ή της άλλης αστικής κυβέρνησης, από τα επιμέρους μέτρα για την αναγκαία προσαρμογή των μικρών επιχειρήσεων στις γνωστές συνθήκες «ο θάνατός μου η ζωή σου» που κυριαρχούν στον καπιταλισμό. Καμία έκπληξη λοιπόν στο γεγονός ότι οι κυβερνητικές εξαγγελίες, οι εξαγγελίες της αξιωματικής αντιπολίτευσης και των άλλων αστικών κομμάτων που «πίνουν νερό» στο όνομα της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής και ευρωενωσιακής καπιταλιστικής οικονομίας, συγκλίνουν στους ίδιους στόχους με ελάχιστες παρεκκλίσεις στα προεκλογικά τους προγράμματα.

Οι εξελίξεις της δεκαετίας στον κλάδο του εμπορίου επιβεβαιώνουν και τη χιλιο-χρεοκοπημένη απάτη όσων χύνουν κροκοδείλια δάκρυα στα όνομα της δήθεν «ραχοκοκαλιάς της οικονομίας», που υπόσχονται με ύφος χιλίων καρδιναλίων ότι θα σώσουν τη μεσαία τάξη, ότι θα φροντίσουν να συνυπάρχει αρμονικά η μικροϊδιοκτησία με τη μεγάλη ιδιοκτησία, αρκεί να υπάρχουν κανόνες θεμιτού ανταγωνισμού και «στοχευμένες, έξυπνες, εφικτές» πολιτικές.

Βγαίνουμε αποφασιστικά στο προσκήνιο, για να φωτίσουμε ότι ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης είναι μονόδρομος μόνο για το κεφάλαιο.

ΥΠΑΡΧΕΙ άλλος δρόμος ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΑΟ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΜΕ ΚΚΕ ΔΥΝΑΤΟ. Ο δρόμος της αμφισβήτησης, της ανατροπής είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή απέναντι στην κανονικότητα της ανασφάλειας και του λουκέτου.

Η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ είναι η μόνη πραγματική ρεαλιστική λύση για τα λαϊκά στρώματα, γιατί είναι η μόνη που ξεκινά και τελειώνει έχοντας στο επίκεντρο τον ίδιο τον παραγωγό του πλούτου, τον εργαζόμενο άνθρωπο.

Οι μικροί επαγγελματίες στο εμπόριο αλλά και σε κάθε κλάδο έχουν κάθε συμφέρον να αλλάξει η κατάσταση, να ανοίξει ένας ριζικά διαφορετικός δρόμος, που μπορεί να αξιοποιήσει και να αναπτύξει τη νέα τεχνολογία για την ικανοποίηση των αναγκών του, που θα τους απαλλάξει από την εξάρτηση και από τον ανταγωνισμό, τα εξοντωτικά ωράρια, τα χρέη. Εκεί υπάρχει η ελπίδα για προκοπή και μια καλύτερη ζωή.

Του
Δημήτρη ΒΙΤΑΛΗ*
*Ο Δ. Βιτάλης είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ