Θάνατο στους τρεις πρωτοδικτάτορες

24/8/1975

Το Πενταμελές Εφετείο μετά 24ήμερη διαδικασία αποφάσισε: ΘΑΝΑΤΟ ΣΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΤΑΤΟΡΕΣ Παπαδόπουλο, Παττακό, Μακαρέζο

Με προσποιητά χαμόγελα και επίπλαστη αδιαφορία άκουσαν τη θανατική τους ποινή οι τρεις πρωταίτιοι του πραξικοπήματος της 21 Απριλίου 1967, Γ. Παπαδόπουλος, Ν. Μακαρέζος και Στ. Παττακός. Ο Πενταμελές Εφετείο που συνεδρίασε μέσα στις φυλακές Κορυδαλλού επί 24 μέρες, επέβαλε σε οκτώ κατηγορούμενους ποινές ισόβιας κάθειρξης, σε έξη κατηγορούμενους ποινές κάθειρξης και δύο αθώωσε.

Συγκεκριμένα, σε ισόβια καταδικάστηκαν οι Σπαντιδάκης, Ζωιτάκης, Ιωαννίδης, Λαδάς, Λέκκας, Ρουφογάλης, Κ. Παπαδόπουλος και Μπαλόπουλος. Σε ποινές κάθειρξης από 20 - 5 ετών καταδικάστηκαν οι Αγγελής, Σταματελόπουλος, Καραμπέρης, Γκαντώνας, Τσάκας, Ντερτιλής και Κωνσταντόπουλος. Αθωώθηκαν οι Καρύδας και Χατζηπέτρου.

(...)

Το δικαστήριο απάγγειλε την απόφαση χθες στις 1 και 15 λεπτά, ύστερα από διάσκεψη 3 ½ ωρών. Οι κατηγορούμενοι είχαν φανερή ανησυχία, παρ' όλο ότι μερικοί προσπαθούσαν να την κρύψουν χαμογελώντας επιτηδευμένα. Ο Σπαντιδάκης και ο Ζωιτάκης είχαν κυριολεκτικά καταρρεύσει λίγο πριν ακούσουν τις ποινές τους.

Η κυβέρνηση ενδίδει στις πιέσεις να μην εκτελεσθούν οι θανατικές καταδίκες και να μετριασθούν οι ποινές

Θα εκτελεστούν οι θανατικές καταδίκες; Από τις πρώτες κιόλας ώρες μετά την απόφαση, άρχισαν να δημιουργούνται αμφιβολίες. Γιατί έγκυρες δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι η κυβέρνηση θα κινήσει τη σχετική δικονομική διαδικασία, για να μη γίνουν οι εκτελέσεις των τριών συνωμοτών και προδοτών.

Συγκεκριμένα:

- Λίγο μετά την απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου, εκδόθηκε κυβερνητική ανακοίνωση, στην οποία αναφέρεται ότι τη Δευτέρα το πρωί θα συγκληθεί έκτακτα Υπουργικό Συμβούλιο, που θα εξετάσει «όλα τα ανακύπτοντα μετά την έκδοσιν της αποφάσεως θέματα».

Η κυβερνητική ανακοίνωση αναφέρει:

«Εις την δημοκρατίαν η δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητος και συνταγματικώς κατοχυρωμένη λειτουργία. Εις το κράτος δικαίου όμως, το έργον της δικαιοσύνης συμπληρώνεται από την τελικήν διαδικασίαν, συνταγματικώς επίσης κατοχυρωμένη η οποία επιτρέπει τον μετριασμόν των ποινών.

Εις την τελική αυτήν φάσιν, πρέπει να πρυτανεύει υψηλόν αίσθημα πολιτικής ευθύνης. (...)»

- Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, η κυβέρνηση θα εισηγηθεί στο Συμβούλιο Χαρίτων τη μη εκτέλεση των ποινών του θανάτου και παράλληλα θα επιδιώξει το μετριασμό των ποινών. Αυτός είναι και ο λόγος, κατά τις ίδιες πληροφορίες, για την αυριανή έκτακτη σύγκληση του Υπουργικού Συμβουλίου».

***

Στις 28 Ιούλη 1975 ξεκίνησε η δίκη των «πρωταίτιων» της στρατιωτικής δικτατορίας της 21ης Απρίλη 1975. Στη δίκη ήταν κατηγορούμενοι 24 απ' τους ηγέτες της χούντας. Παρόντες ήταν οι 20, καθώς δυο ήταν φυγόδικοι, ένας κρατούταν στο εξωτερικό και δεν είχε εκδοθεί ακόμα και ένας ακόμα θα δικαζόταν χωριστά.

Η πλειοψηφία των κατηγορούμενων, με πρώτους τους Γ. Παπαδόπουλο, Ν. Μακαρέζο και Στ. Παττάκο, υποστήριξε ότι η ποινική τους δίωξη είναι νομικά απαράδεκτη και αποτελεί εκδίκηση του πολιτικού κόσμου σε βάρος τους. Με αυτό το σκεπτικό, οι συνήγοροί τους αποχώρησαν, αφού ανέγνωσαν δήλωση ενώπιον του Δικαστηρίου. Ανέφεραν:

«Η από του Σεπτεμβρίου 1974 αρξάμενη ποινική δίωξις των εντολέων μας, δι' ανυπόστατα αδικήματα στερείται πάσης νομιμότητος και αποτελεί πολιτική προγραφήν αυτών παρά της Κυβερνήσεως και εκδίκησιν αυτής και του πολιτικού κόσμου δια τον επί επταετίαν παραμερισμόν του υπό των Ενόπλων Δυνάμεων».

Ο Γ. Παπαδόπουλος δήλωσε ότι δεν προτίθεται να συμμετάσχει στη διαδικασία και ότι θα παραμείνει «σιωπηλός εν τη αιθούση». Ο Στ. Παττακός δήλωσε ότι θα ήταν «παρών - απών», ενώ ο Ν. Μακαρέζος (όπως είχε κάνει πρώτα ο Γ. Παπαδόπουλος) ζήτησε απ' τον συνήγορό του (που διορίστηκε αυτεπάγγελτα) να μην υποβάλει ερωτήσεις και να μην αγορεύσει για λογαριασμό του.

Η δίκη ολοκληρώθηκε στις 23 Αυγούστου, με την απαγγελία της απόφασης που καταγράφεται παραπάνω. Στις 25 Αυγούστου, το Υπουργικό Συμβούλιο - όπως προέβλεπαν οι πληροφορίες του «Ριζοσπάστη» - αποφάσισε ομόφωνα τη μετατροπή της ποινής των τριών καταδικασμένων σε θάνατο σε ισόβια δεσμά.

Το ζήτημα της καταδίκης των ηγετών και των άλλων στελεχών της χούντας - που στην ουσία του δεν βρισκόταν στο ζήτημα της θανατικής ποινής, όπως σωστά επεσήμαινε και τότε το Κόμμα - δεν προχώρησε σε βάθος στο όνομα της «ομαλότητας» και της «μη έξαψης των πολιτικών παθών».

Η επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας στα 1967-'74 απέδειξε ότι η αστική τάξη εναλλάσσει τις μορφές διαχείρισης της καπιταλιστικής εξουσίας ανάλογα με τις κάθε φορά προτεραιότητες και ανάγκες της. Επομένως, το ΚΚ στον καπιταλισμό πρέπει να έχει στρατηγική ανατροπής της καπιταλιστικής εξουσίας σε όλες τις συνθήκες, κοινοβουλευτικές ή μη.