Επίκαιρα και κρίσιμα ζητήματα της καθοδήγησης

Σε συνθήκες σαν τις σημερινές, όπου:

• Η εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα και οι οικογένειές τους δέχονται απανωτά πλήγματα σε όλους τους τομείς της ζωής τους συνεχώς και κατά κύματα από την κυρίαρχη αστική τάξη και τους ιμπεριαλιστές συμμάχους της.
• Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια για το αύριο εδραιώνονται ως μόνιμο πρόβλημα για κάθε εργατική και λαϊκή οικογένεια.
• Η λαϊκή δυσαρέσκεια επεκτείνεται, εξαπλώνεται και εκδηλώνεται κατά καιρούς με διάφορα ξεσπάσματα.
• Οι ταξικές αντιθέσεις διευρύνονται και βαθαίνουν.
• Στους μισθωτούς, στην εργατική τάξη εντάσσονται συνεχώς νέες δυνάμεις και γραμμές της διευρύνονται ποσοτικά και ποιοτικά.
• Η χειραγώγηση των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων, η παγίδευσή τους σε αποπροσανατολιστικά διλήμματα, η τρομοκρατία, οι εκβιασμοί, η παραχάραξη και διαστρέβλωση της Ιστορίας, τα σχέδια αναχαίτισης και καταστολής τάσεων και αμφισβήτησης της καπιταλιστικής τάξης πραγμάτων, έχουν εξελιχθεί σε επιστήμη με πολλαπλά μέσα στη διάθεσή της.

Αποκτά αποφασιστική και στρατηγική σημασία η οργάνωση της αντίστασης με όρους αντεπίθεσης του λαού απέναντι σε αυτήν τη βαρβαρότητα και στους εκφραστές της εκεί ακριβώς που εκδηλώνεται, πρωταρχικά και κύρια: Στον χώρο εργασίας, εκπαίδευσης, φροντίδας της υγείας, στους χώρους ψυχαγωγίας και πολιτισμού, στην αγορά, σε διάφορους κρατικούς τομείς κ.λπ., εκεί δηλαδή που συγκεντρώνονται οι εργαζόμενοι και πραγματοποιούν τις διάφορες δραστηριότητές τους για την εκπλήρωση των βασικών τους αναγκών και έρχονται αντιμέτωποι με τις αντιλαϊκές πολιτικές και σχέδια.

Ορισμένα βασικά ζητήματα

1. Παρά το γεγονός ότι έχουμε αρκετές εστίες αντίστασης και διεκδίκησης, παραμένει χαμηλό το επίπεδο της αντίστασης για πολλούς χώρους, κλάδους, περιοχές, ενώ αλλού είναι και ανύπαρκτο. Βεβαίως, υπάρχουν πολλοί λόγοι και αιτίες. Το γεγονός αυτό ασκεί ευρύτερη επίδραση με πολλές αρνητικές συνέπειες.

Επομένως, ένα πρώτο, κεντρικό, αφετηριακό πρόβλημα καθοδήγησης είναι πώς θα αλλάξει αυτή η κατάσταση, ώστε σε κάθε χώρο να ανθίσει η αντίσταση, ο αγώνας ώστε σε όλο και περισσότερους χώρους να μην αποδέχονται οι εργαζόμενοι αδιαμαρτύρητα τα αντιλαϊκά μέτρα, να μην συμβιβάζονται με το «άδικο», να μην είναι αδιάφοροι για τον διπλανό τους, είτε είναι άτομο, είτε εργασιακός χώρος, σχολείο, νοσοκομείο κ.λπ., να μάθουν να διεκδικούν κ.λπ.

Βεβαίως, θα θέλαμε ένα πολύ πιο μαζικό εργατικό - λαϊκό κίνημα με γενικευμένα εξεγερτικά χαρακτηριστικά. Ενα κίνημα που θα ανεβάζει τη συνείδηση σε αντίθεση με το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα και τις κυβερνήσεις που το υπηρετούν. Αλλά αυτό δεν γίνεται με σχέδια, που είναι οπωσδήποτε απαραίτητα, ούτε με επιθυμίες.

Ενα τέτοιο κίνημα θα εξελιχθεί ως αποτέλεσμα πλατιάς, μόνιμης, σταθερής, καθημερινής, κοπιαστικής πάλης. Στη διαδικασία αυτή θα αποκτώνται σχέσεις εμπιστοσύνης με εργατικές και λαϊκές μάζες, θα αναδεικνύονται λαϊκοί ηγέτες και θα καταξιώνεται η πρωτοπορία.

Δεν υπάρχει, και είναι αδιανόητο να υπάρχει, δεύτερη άποψη στο ΚΚΕ, για την αξία και τη σημασία της λαϊκής αντίστασης, αν και ορισμένα πράγματα - αυτονόητα μεν - δύσκολα αφομοιώνονται. Η κατεύθυνση αυτή για να γίνει κυρίαρχη δεν είναι εύκολη υπόθεση και ότι απαιτούνται μια σειρά προϋποθέσεις.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το ότι ο αντίπαλος, η εργοδοσία, τα αστικά κόμματα, το κράτος, οι μηχανισμοί τους, και προληπτικά και κατασταλτικά, έχει στραμμένη την προσοχή του στην ανάσχεση και της πιο μικρής γνήσιας λαϊκής αντίδρασης, της αντίστασης και ειδικά σε χώρους και κλάδους στρατηγικής σημασίας.

Στις δοσμένες συνθήκες, όταν μιλάμε για οργανωμένη μαζική αντίσταση, δεν εννοούμε τη μαχητική δράση των οργανωμένων δυνάμεων του Κόμματος και της ΚΝΕ και τον περίγυρό τους, πράγμα οπωσδήποτε απαραίτητο. Εχουμε και πρέπει να έχουμε στο κέντρο της προσοχής μας τις πλατιές εργατικές και λαϊκές μάζες. Μάζες που δεν έχουν ενιαία συνείδηση των συμφερόντων τους, με μικρή ή καθόλου πείρα αγώνων, με πολλές προκαταλήψεις απέναντι στους κομμουνιστές, με πολλές φοβίες, αυταπάτες κ.λπ.

Με αυτές τις μάζες που υποφέρουν και βρίσκονται σε αδιέξοδο σήμερα πρέπει να δουλέψουμε, να τις οργανώσουμε, να τις αφυπνίσουμε πολιτικά και ταξικά. Μάζες που πασχίζουν απεγνωσμένα μέσα από ατομικές προσπάθειες να αντιμετωπίσουν το βουνό των αναγκών τους και είναι πολλές φορές στο έλεος διάφορων καλοστημένων μηχανισμών της εργοδοσίας, της κεντρικής εξουσίας και των αστικών κομμάτων.

Χωρίς τη συμμετοχή τους δεν υπάρχει καμία προοπτική επαναστατικής αλλαγής, όσες διακηρύξεις κι αν γίνουν. Η προσπάθεια να μπουν στον αγώνα για ένα ή περισσότερα ζητήματα είναι ένα πρώτο δειλό, προσωρινό, μισό, ασταθές βήμα για την πολιτική και ταξική χειραφέτησή τους.

Οι πλατιές εργατικές και λαϊκές μάζες θα διδαχθούν με την πείρα τους, φτάνει η πρωτοπορία να είναι μαζί τους, να τις εμπιστεύεται, να τις ενθαρρύνει, να τις εκπαιδεύει να παλεύουν για τα συμφέροντά τους. Αλλωστε, και στις συνθήκες οικοδόμησης σοσιαλισμού, χωρίς τη δραστήρια συμμετοχή των μαζών δεν υπάρχει δυνατότητα να υπερνικηθούν οι κάθε είδους δυσκολίες και προβλήματα.

Το ΚΚΕ έχει πολύ πλούσια πείρα, ιστορική και πρόσφατη, σε αυτό που λέμε πλατιά δουλειά στις μάζες και ικανότητα μετακίνησής τους, πολιτικά και ιδεολογικά, από τη μια θέση στην άλλη. Η πείρα αυτή, με την καθοδήγηση της θεωρίας, έχει αποκρυσταλλωθεί σε ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα και σχέδιο δράσης, απαλλαγμένο από ανεπάρκειες ή λάθη του παρελθόντος.

Μόνο που το Πρόγραμμα και το σχέδιο αυτό αφορά κατά πρώτο λόγο τους κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες, για να ξέρουν πώς πρέπει να δουλεύουν στις μάζες και όχι να το μεταφέρουν ανεπεξέργαστο στις μάζες για την κινητοποίησή τους. Είναι σωστή για παράδειγμα η κατεύθυνση, το σχέδιο, ότι οι αγώνες πρέπει να αναπτύσσονται σε αντιμονοπωλιακή, αντικαπιταλιστική κατεύθυνση και πρέπει να συνενώνονται σε ενιαίους κλαδικούς ή πανελλαδικούς αγώνες.

Αυτή όμως η κατεύθυνση αφορά τους κομμουνιστές και πώς πρέπει να οργανώνουν την πάλη και πού πρέπει να κατευθύνεται αυτή η πάλη. Για τον κόσμο που μας ενδιαφέρει, πιθανόν να μην του λέει και τίποτα και πράγματι δεν είναι πάντα κίνητρο για δράση. Επομένως, όσες φορές κι αν το επαναλαμβάνουμε, γραπτά ή προφορικά, δεν δημιουργούνται, σε κάθε περίπτωση, συνθήκες αντίστασης, οργάνωσης και αγώνα. Βεβαίως, η κατεύθυνση, το σχέδιο αυτό μας ενδιαφέρει να είναι ήδη γνωστό και να ζυμώνεται.

Η πείρα από πρόσφατους αγώνες

Η πείρα πρόσφατων αλλά και παλιότερων μαζικών αγώνων διδάσκει το εξής: Ξεκίνησαν πάνω στο έδαφος υπαρκτών, συγκεκριμένων και οξυμένων προβλημάτων.

Ο αγώνας στο λιμάνι του Πειραιά ξεκίνησε με τον τραγικό θάνατο ενός εργάτη. Υπήρχε αυξημένη ετοιμότητα, έγινε αντικείμενο συζήτησης των εργαζομένων, διαμορφώθηκαν τα αιτήματα και κλιμακώθηκε ο αγώνας, με την ικανοποίηση ορισμένων αιτημάτων.

Ηταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για ένα μεγάλο τμήμα εργατών, πολύ χρήσιμη για να αρχίσουν να συνειδητοποιούν τι σημαίνει μονοπώλιο και τι σημαίνει αγώνας ενάντια στα μονοπώλια. Μπροστά είναι τα μεγάλα προβλήματα. Αυταπάτες δεν υπάρχουν, ούτε πρέπει να υπάρχουν, γιατί ούτε η εκμετάλλευση μειώθηκε, ούτε ακόμη και ο κίνδυνος νέων ατυχημάτων εξαφανίστηκε. Εγινε όμως ένα βήμα.

Αντίστοιχη είναι και η πείρα από τον αγώνα στην «e-food». Η αλλαγή των εργασιακών σχέσεων πυροδότησε έναν μεγάλο μαζικό αγώνα. Οι εργαζόμενοι αυτού του χώρου δεν σκέπτονται όπως πριν. Εχουν μετακινηθεί σε μια νέα θέση. Δεν έχουν απαλλαγεί όμως από τα προβλήματα, ούτε από την ανασφάλεια. Μπορούν όμως με άλλες διαθέσεις να σχεδιάσουν τα επόμενα βήματα, να συνειδητοποιήσουν καλύτερα την ταξική τους θέση κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Η κυριότερη είναι να συγκροτηθεί μια μαζική, μαχητική πρωτοπορία, που θα πάρει και την ευθύνη της συνέχειας.

Οι πυρκαγιές στην Εύβοια προκάλεσαν ένα μεγάλο κίνημα σωτηρίας σπιτιών και περιουσιών από τους ίδιους τους κατοίκους, με αυτενέργεια, κόντρα και σε αντίθεση με τις κυβερνητικές κατευθύνσεις. Προσέφεραν πολύτιμη πείρα και θαυμάσιες ιδέες, όπως αυτή που εκφράστηκε με το εμπνευσμένο σύνθημα που ανέδειξε το ΚΚΕ: «Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει τον λαό...».

Τα παραδείγματα αγωνιστικών κινητοποιήσεων που θα μπορούσαμε να επικαλεστούμε είναι πολλά. Κι όλες οι Οργανώσεις έχουν μια πλούσια εμπειρία. Το θέμα είναι αυτή η εμπειρία να δουλεύεται και να αποκρυσταλλώνεται σε συγκεκριμένη και αποτελεσματική γραμμή πάλης, να εμπλουτίζει την καθοδηγητική ευθύνη, με τη θετική και αρνητική πείρα που συσσωρεύεται.

Από τα παραπάνω αναδεικνύεται ένα κεντρικό καθοδηγητικό πρόβλημα: Κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να διαμορφωθεί ένα πλατύ και μαζικό κίνημα αντίστασης, απέναντι στις αντιλαϊκές πολιτικές των κυβερνήσεων, του κράτους, της εργοδοσίας, που θα εκδηλώνεται στην πηγή ακριβώς των προβλημάτων και θα απλώνεται στον νομό, στον κλάδο, στην περιοχή, πανελλαδικά.

Πρώτη και βασική προϋπόθεση: Η εδραίωση της συνείδησης ότι για να μπουν μάζες στον αγώνα πρέπει να υπάρχει κίνητρο. Σε κανένα χώρο και πουθενά δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί αγώνας αν δεν υπάρχει κίνητρο, συγκεκριμένο, που να συγκινεί, να εμπνέει, να προσανατολίζει σωστά.

Οι λιμενεργάτες βεβαίως δεν είναι ευχαριστημένοι από τις συνθήκες δουλειάς και ζωής. Προβληματίζονται, αγανακτούν, αλλά δεν ξεσηκώνονται αυτόματα, δεν συμμετέχουν μαζικά σε γενικές κινητοποιήσεις. Ξεσηκώθηκαν όμως όταν σκοτώθηκε συνάδελφός τους. Είχαν λόγους και κίνητρο να εκφράσουν την αγωνία τους, την αγανάκτησή τους για τις συνθήκες στις οποίες δουλεύουν με άμεση απειλή για την ίδια τους τη ζωή.

Εξίσου σημαντικό κίνητρο ήταν η ανάγκη έκφρασης αλληλεγγύης από άλλους κλάδους εργαζομένων. Θα μπορούσε όμως να μην υπάρχει αυτή η εξέλιξη, αν δεν έμπαινε μπροστά το έμπειρο σωματείο τους με την πρωτοπόρα του δουλειά. Αποδείχθηκε ακόμα ότι, ανάμεσα στους εκατοντάδες λιμενεργάτες, μια μεγάλη ομάδα πήρε στους ώμους της τον αγώνα, γεγονός που μαρτυράει ότι μέσα στους εργάτες υπάρχουν πρωτοπόροι αγωνιστές.

Ο αγώνας αυτός έληξε με μια ορισμένη δικαίωση. Δεν σημαίνει αυτό ότι το σύνολο των εργατών που πήρε μέρος στον αγώνα απέκτησαν ταυτόχρονα μια ολοκληρωμένη αντίληψη πως θα απαλλαγούν ριζικά από το καθεστώς εκμετάλλευσης και αδικίας, που είναι η ουσία και ο σκοπός της ταξικής πάλης. Ούτε ήταν δυνατό και σωστό μέσα στον συγκεκριμένο αγώνα να ανοιχτούν όλα τα ζητήματα.

Το ζήτημα αυτό, της συνέχειας του αγώνα και της βαθύτερης συνειδητοποίησης των ταξικών προβλημάτων, έχει άλλες προϋποθέσεις, που αντιστοιχούν σε μια νέα φάση και απαιτούν ένα άλλο επίπεδο καθοδήγησης, με άλλες μορφές και μέσα. Σε αυτά τα ζητήματα δεν επιτρέπονται ούτε μπερδέματα ούτε συγχύσεις.

Ανάλογα συμπεράσματα βγαίνουν και από την απεργία των εργαζομένων στην «e-food» και την κινητοποίηση των κατοίκων στην Εύβοια, καθώς και σε πολλούς άλλους αγώνες. Χωρίς τα συγκεκριμένα ζωντανά χειροπιαστά κίνητρα δεν υπήρχε περίπτωση να μπουν σε κίνηση μεγάλες μάζες ανθρώπων. Κίνητρα που προέκυψαν άλλα μέσα από χώρους εργασίας και άλλα από γενικότερες αιτίες, όπως η έλλειψη μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών. Σε κάθε περίπτωση, με την ίδια ρίζα, την ταξική αντιλαϊκή πολιτική.

Ετοιμότητα για άμεση παρέμβαση και ανάπτυξη πρωτοβουλίας

Προβάλλεται πολλές φορές το επιχείρημα ότι δεν υπάρχουν δυνάμεις να πάρουν την ευθύνη της οργάνωσης του αγώνα. Εχει κάποια βάση ένας τέτοιος λόγος. Δεν πρέπει όμως να απολυτοποιείται ή να χρησιμοποιείται ως άλλοθι μειωμένων αντιδράσεων ή αδράνειας.

Εχει αποδειχθεί ότι μέσα στις γραμμές της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων, της νεολαίας, των γυναικών, υπάρχουν δυνάμεις που μπορούν να παίξουν πρωτοπόρο ρόλο, να δείξουν ενεργητικότητα όταν οξύνεται κάποιο πρόβλημα, φτάνει να δώσει κάποιος ένα σήμα. Κι αν ακόμη δεν ολοκληρωθεί σε πρώτη φάση μια προσπάθεια, θα δημιουργηθούν προϋποθέσεις για μια επόμενη φάση.

Αυτό που μετράει σε κάθε περίπτωση είναι ο μόνιμος και σταθερός προσανατολισμός και η ετοιμότητα των δυνάμεων του Κόμματος και της ΚΝΕ να μπαίνουν μπροστά, να αναπτύσσουν πρωτοβουλία, να γνωρίζουν και να παρακολουθούν καλά τον χώρο όπου δρουν και τις εξελίξεις, να υπολογίζουν τις επιπτώσεις τους, να δημιουργούν προϋποθέσεις και να αξιοποιούν κάθε ευκαιρία για μαζικό λαϊκό αγώνα.

Για παράδειγμα, οι συνθήκες δουλειάς στο λιμάνι του Πειραιά δεν υπήρχε περίπτωση να μην προκαλέσουν βαριές βλάβες στην υγεία και στη ζωή των εργατών. Η μελέτη αυτού του ζητήματος και η ζύμωση θέσεων και αιτημάτων ήταν ο καλύτερος τρόπος για να υπάρχει ετοιμότητα αντίδρασης όταν προκύψει σοβαρό πρόβλημα. Και, όπως φαίνεται, τέτοια προεργασία υπήρχε, στη βάση αυτής της προεργασίας έγινε κατορθωτό να πιαστεί το κλίμα που διαμορφώθηκε με τον θάνατο του εργάτη.

Αρα, δεν πρέπει να υποτιμάται η καθημερινή δουλειά, η συστηματική προετοιμασία, ο διευρυνόμενος ιδεολογικοπολιτικός εξοπλισμός, ανεξάρτητα αν έχει ωριμάσει η άμεση δυνατότητα μιας κινητοποίησης. Ιδιαίτερα σήμερα έχει μεγάλη αξία η ιδεολογικοπολιτική προετοιμασία, πάντα σε συνδυασμό με την ανάπτυξη δεσμών στον κάθε χώρο, τη γνώση των διαθέσεων, αλλά και δουλειά που ανεβάζει τις διαθέσεις. Να μη μας κουράζει η περίοδος που δουλεύουμε αλλά δεν υπάρχουν άμεσα αποτελέσματα.

Επομένως, όταν μιλάμε για κίνητρα που μπορούν να θέσουν σε κίνηση μάζες, δεν πρέπει να μιλάμε αφηρημένα. Αυτά προκύπτουν από τις γενικότερες εξελίξεις που προκαλούν και οξύνουν απότομα τα προβλήματα σε όλους τους χώρους, σε όλους τους κλάδους πανελλαδικά. Εχει λοιπόν αξία να προβλέπουμε, να προετοιμάζουμε σε κάθε χώρο μαζικές λαϊκές αντιδράσεις.

Εδώ δεν πρέπει να συγχέουμε το ζήτημα της ζύμωσης των θέσεων με την οργάνωση του αγώνα. Οπως επίσης η ζύμωση θέσεων και πλαισίου πάλης δεν πρέπει να γίνεται χωρίς σχέδιο και προοπτική εκδήλωσης αγώνων.

Οσο απαραίτητο είναι να υπάρχει - και υπάρχει - ένα πρόγραμμα και σχέδιο διεκδικήσεων για διαφώτιση και ζύμωση, άλλο τόσο αναγκαίο είναι να υπάρχει ικανότητα και ετοιμότητα άμεσης αντίδρασης όταν ένα πρόβλημα ή περισσότερα οξυνθούν ή ωριμάσουν συνθήκες μαζικής αντίδρασης. Πάντα πρέπει να υπάρχει η αίσθηση του κρίκου που μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για έναν αγώνα.

Οι εξελίξεις που ζούμε όλο και πιο συχνά γεννούν σε όλους τους χώρους, σε όλους τους κλάδους, σε όλες τις περιοχές, οξυμένα προβλήματα. Κίνητρα προκύπτουν επίσης από τις ανάγκες των εργαζομένων, όπως τις ζουν ως αποτέλεσμα των αντιλαϊκών πολιτικών, ή από τις δυνατότητες που δημιουργούν τα επιτεύγματα της επιστήμης, του πολιτισμού γενικότερα. Είναι ζωτική ανάγκη π.χ. σήμερα η προληπτική Φροντίδα Υγείας στη δουλειά, στο σχολείο, στη γειτονιά κ.λπ. Γενικότερα, αυτά που λέμε σύγχρονες ανάγκες έχουν συγκεκριμένο χαρακτήρα, έχουν όνομα και δεν είναι γενικές έννοιες, αφηρημένα σχήματα.

Στον τόπο δουλειάς, τους εργάτες και τις εργάτριες δεν πρέπει να τους βλέπουμε στενά με τα σοβαρά προβλήματα που έχουν και που προκύπτουν από την άμεση αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας, από τη στάση της εργοδοσίας του κάθε χώρου. Ταυτόχρονα έχουν προβλήματα που αφορούν και την οικογένειά τους, τα παιδιά τους, τα άτομα που έχουν ευθύνη να συντηρούν ή να φροντίζουν.

Είναι τα προβλήματα Παιδείας, Υγείας, της τρίτης ηλικίας κ.λπ., προβλήματα που προκύπτουν από τη γενική πολιτική, τη στρατηγική της αστικής τάξης και των κομμάτων που διαχειρίζονται τις ανάγκες της.

Με την έννοια αυτή, υπάρχουν ή δημιουργούνται καθημερινά οι συνθήκες για γενικευμένες μαζικές λαϊκές αντιδράσεις, για την οργάνωση της αντίστασης του λαού με πολλές μορφές πάλης, για την ανάπτυξη σε μαζική κλίμακα αντίστασης ή την προετοιμασία της.

Το ζήτημα που πρέπει να μας απασχολεί καθημερινά είναι σε ποιο βαθμό οι ΚΟΒ, οι Κομματικές Ομάδες, τα κομματικά μέλη, τα καθοδηγητικά όργανα έχουν ως πρωταρχικό τους μέλημα και καθήκον, ως σταθερό προσανατολισμό, να παρεμβαίνουν με ευθύνη, πρωτοβουλία και αποφασιστικότητα και να πρωτοστατούν στην ανάπτυξη της εργατικής και λαϊκής αντίστασης σε κάθε χώρο, ως αφετηρία για την ωρίμανση γενικότερων πολιτικών εξελίξεων. Πράγμα που σημαίνει ότι ζουν, γνωρίζουν, παρακολουθούν την κατάσταση και τις εξελίξεις σε κάθε χώρο, σε ζωντανή επαφή με τις εργατικές και λαϊκές μάζες.

Είναι πρωταρχικό ζήτημα καθοδήγησης ώστε να δικαιώνεται το ΚΚΕ ως οργανωτής, καθοδηγητής και εμψυχωτής της αντίστασης και πάλης του λαού για τα συμφέροντά του. Οπως επίσης είναι πρωταρχικό ζήτημα καθοδήγησης η συλλογική συζήτηση κάθε βήματος σε αυτήν την κατεύθυνση, η εξαγωγή συμπερασμάτων.

Καθοριστικός παράγοντας η συμμετοχή των μαζών σε όλες τις φάσεις του αγώνα

2. Η δυναμική των κινητοποιήσεων, η συνέχεια, η κλιμάκωσή τους, τα αποτελέσματά τους, που είναι επίσης πολύ κρίσιμο ζήτημα, εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες.

Ενας από τους πλέον καθοριστικούς είναι η ίδια η συμμετοχή των μαζών στην οργάνωσή τους, σε όλες τις φάσεις του αγώνα, του σχεδιασμού, στην επεξεργασία των αιτημάτων, στην επιλογή των μορφών πάλης, στην κλιμάκωση ή την αποκλιμάκωση, στην εξαγωγή συμπερασμάτων, στη συνέχειά τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις συγκεντρώνουν τα κύρια πυρά τους στο ζήτημα αυτό. Προληπτικά, κατασταλτικά κάνουν ό,τι μπορούν για να αποτρέπουν τη συμμετοχή των μαζών στη διεκδίκηση και υπεράσπιση των ταξικών τους συμφερόντων. Δεν διστάζουν βέβαια, όταν τα συμφέροντά τους το απαιτούν, να οργανώνουν λαϊκές κινητοποιήσεις με τα πιο αντιδραστικά συνθήματα και αιτήματα (π.χ. συλλαλητήριο για τη Μακεδονία).

Αποτελεί επομένως ένα από τα βασικά κριτήρια καθοδηγητικής ευθύνης και επάρκειας η αξιολόγηση αυτού του παράγοντα ως ενός από τους πιο σημαντικούς στην οργάνωση και καθοδήγηση του λαϊκού αγώνα, και ως προς την αξία του και ως προς τη διαδικασία οργάνωσής του.

Απορρέει από τη θεωρητική, πολιτική και ιδεολογική μας θέση ότι η ταξική πάλη είναι κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης, όπου η συμμετοχή των εργατικών και λαϊκών μαζών είναι η ψυχή της και η ενότητα της εργατικής τάξης είναι καθοριστική δύναμη.

Ο καθοδηγητικός ρόλος του Κόμματος, που είναι αναντικατάστατος, δεν ξεδιπλώνεται πάνω και έξω από τη δράση της εργατικής τάξης, των εργαζομένων γενικότερα. Συνίσταται πριν απ' όλα στην ακούραστη προσπάθεια να αποκτούν συνείδηση των συμφερόντων και της δύναμής τους, και εξασφαλίζεται με την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Είναι ένας διαρκής αγώνας, που κορυφώνεται σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης και εξέγερσης και αποκτά ακόμα πιο ουσιαστικό περιεχόμενο στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, όπου η δημιουργική δράση των εργατικών και λαϊκών μαζών είναι τύποις και ουσία η κινητήρια δύναμη.

Το Κόμμα έχει - πρέπει να έχει - σε κάθε φάση της ιστορικής εξέλιξης ακριβή γνώση και συνείδηση της κατάστασης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της από κάθε άποψη.

Σήμερα, για παράδειγμα, στις γραμμές της εργατικής τάξης κυριαρχούν ο κατακερματισμός, η μεγάλη ανομοιομορφία ως προς την εμπειρία ταξικών αγώνων, το χαμηλό επίπεδο συνείδησης των ταξικών της συμφερόντων, ο εγκλωβισμός μαζών ή τμημάτων της σε αστικά και ρεφορμιστικά - οπορτουνιστικά πολιτικά ρεύματα κ.λπ.

Το Κόμμα δεν ωραιοποιεί την κατάστασή της, δεν στέκεται αφ' υψηλού και, πολύ περισσότερο, δεν απογοητεύεται από κάθε είδους συμπεριφορά των τμημάτων της. Με σχέδιο, με υπομονή, ακούραστα παλεύει για την οργάνωσή της, για την ταξική και πολιτική της συνειδητοποίηση, από τάξη καθαυτή, σε τάξη για τον εαυτό της.

Αν λοιπόν η οργάνωση του αγώνα, της αντίστασης απέναντι στην εργοδοσία, στο κράτος και στα κόμματά της είναι ένα πρώτο βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση, η συμμετοχή στην οργάνωση αυτού του αγώνα είναι το κλειδί για αποτελεσματικούς αγώνες, και κυρίως για αγώνες με αυτοπεποίθηση και θαρραλέα στάση απέναντι στους διάφορους καπιταλιστικούς μηχανισμούς.

Το Κόμμα, με όλες του τις δυνάμεις, πρωτοστατεί στην οργάνωση των αγώνων και ειδικά στις σημερινές συνθήκες, έχοντας κάθε φορά ένα σχέδιο, είτε πρόκειται για ένα επιμέρους μικρό πρόβλημα, είτε γενικότερο και μεγαλύτερης σημασίας, είτε έκτακτο, είτε μονιμότερο. Δεν λέει γενικά αγώνες. Δεν αρκείται επίσης σε διακηρύξεις ή γενικές καταγγελίες. Προσπαθεί να είναι μπροστά στην οργάνωση της πάλης.

Δεν επιδιώκει να επιβάλει θέσεις, αλλά να πείσει μέσα από τη συζήτηση. Επιδιώκει και θέλει τη συνειδητή συμμετοχή και κάθε αγώνας, και ο πιο μικρός, να είναι υπόθεση των ίδιων των ενδιαφερόμενων, είτε πρόκειται για αγώνα που διεξάγεται σε έναν συγκεκριμένο χώρο, είτε πρόκειται για συμμετοχή σε ένα περιφερειακό συλλαλητήριο ή μια γενικευμένη κινητοποίηση. Δεν επιδιώκει απλώς μια συμφωνία σε ένα σχέδιο, σε ορισμένες θέσεις, αλλά και τον εμπλουτισμό τους με νέες προτάσεις και θέσεις.

Μέσα από αυτήν τη διαδικασία «και ο παιδαγωγός διαπαιδαγωγείται». Είναι πράγματι αγωνιστικό σχολείο όλη αυτή η διαδικασία συναπόφασης μέσα από μαζικές διαδικασίες σχεδίων δράσης. Δεν μας φοβίζει ούτε ο αντίλογος, ούτε οι τρικλοποδιές εγκάθετων. Οταν η συζήτηση και η διαπάλη γίνονται μπροστά στις μάζες και για τα δικά τους συμφέροντα, το σωστό και το δίκαιο θα επικρατήσει, είτε άμεσα είτε στην πορεία.

Είναι διαδικασία οικοδόμησης δεσμών εμπιστοσύνης, ενθάρρυνσης της αυτενέργειας, της δημιουργικής δράσης των μαζών, διαδικασία ανατροπών και αλλαγών στον συσχετισμό δυνάμεων. Οι πρόσφατοι αγώνες είχαν τέτοια υποδειγματικά στοιχεία και αποτελέσματα. Είναι πείρα που χρειάζεται να εδραιωθεί, να αναπτυχθεί, να γενικευθεί. Γίνεται πράξη και αποτελεί καθοδήγηση για νέα δράση το σύνθημα «ο λαός μπορεί να σώσει τον λαό...».

Η καθοδηγητική ικανότητα του Κόμματος κρίνεται και δοκιμάζεται καθημερινά

3. Η καθοδηγητική δουλειά δεν εξαντλείται στα ζητήματα εύστοχης και μεθοδικής οργάνωσης των εργατικών και λαϊκών αγώνων ή στη δημιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξή τους. Η ματαίωση, η καθυστέρηση αντιλαϊκών μέτρων και πολύ περισσότερο η απόσπαση κατακτήσεων είναι συνάρτηση της δυναμικής που αποκτά η ταξική πάλη, όπου καθοριστικός παράγοντας είναι η δύναμη και η επιρροή του ΚΚΕ, που κατακτιούνται ακριβώς στην ακούραστη και ανυποχώρητη προσπάθεια ανάπτυξης της ταξικής πάλης.

Στο ΚΚΕ δεν υπάρχουν αυταπάτες ότι στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος μπορούν να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, μπορούν όμως να αποσπαστούν κατακτήσεις και να ωριμάσει παραπέρα η ανάγκη ικανοποίησής τους. Η ουσιαστική ικανοποίησή τους προϋποθέτει ριζικές ανατροπές και σε επίπεδο οικονομίας και εξουσίας, ως αποτέλεσμα όμως της εξέλιξης και κορύφωσης της ταξικής πάλης.

Από την άποψη αυτή, η καθοδηγητική ικανότητα του Κόμματος να οργανώνει και να κατευθύνει την ταξική πάλη σε αυτήν την προοπτική κρίνεται και δοκιμάζεται στους καθημερινούς αγώνες. Το ΚΚΕ με τις Αποφάσεις του 21ου Συνεδρίου και τις πρόσφατες Αποφάσεις της ΚΕ ακριβώς αυτά τα ζητήματα καθοδήγησης καλείται να αντιμετωπίσει με συγκεκριμένες κατευθύνσεις, στις συγκεκριμένες συνθήκες που ζούμε.

Κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίζονται συνδυασμένα:

• Οι κομμουνιστές μέσα από τις δομές του εργατικού και λαϊκού κινήματος, τις Επιτροπές Αγώνα και άλλες μορφές, πρωτοστατούν πάντα για την ανάπτυξη εστιών αντίστασης και μετώπων πάλης. Κρίνονται καθημερινά για την ικανότητά τους και την αντοχή τους. Μπορεί ένας αγώνας σε συγκεκριμένη στιγμή να μη φέρει άμεσα αποτελέσματα, ακόμα και να χαθεί, το σίγουρο είναι ότι χαμένοι είναι οι αγώνες που δεν δίνονται. Ανεξαρτήτως της κατάστασης που υπάρχει σε κάθε τόπο δουλειάς, κλάδο και τι «σηκώνει» να μπει ως γραμμή αντίστασης και γραμμή διεκδίκησης, στον προσανατολισμό της καθοδήγησης των Οργάνων, πρέπει να είναι ότι η αντίσταση να εντάσσεται στον δρόμο ανατροπής, στη γραμμή συσπείρωσης δυνάμεων και ως αντεπίθεση με σχέδιο, που θα προσαρμόζεται βέβαια ανάλογα με τις εξελίξεις του αγώνα. Αν ηττηθεί αρχικά ένας αγώνας ή αποσπάσει έστω και κάτι, να σχεδιάζεται το επόμενο βήμα και με προσανατολισμό αυτό που λέμε ανάπτυξη της πολιτικής πείρας, να οδηγεί στην ανάπτυξη αντικαπιταλιστικής, αντιμονοπωλιακής συνείδησης. Αποτελεί μια διαδικασία που απαιτεί αλληλοδιάδοχες μάχες, διαμόρφωση όρων υποδομής, εναλλαγή μορφών δουλειάς και πάλης κ.λπ. Είναι θέμα ουσίας και όχι βέβαια μιας συνθηματολογίας.
• Αυτό δεν είναι αρκετό. Μέσα από κάθε μικρό και μεγάλο αγώνα, από κάθε δραστηριότητα, όπως οι αρχαιρεσίες, επιδιώκεται, ως ξεχωριστό αποτέλεσμα, η διαμόρφωση μιας μαχητικής πρωτοπορίας που θα εγγυάται τη συνέχεια του αγώνα, πράγμα που σημαίνει προετοιμασία, σωστό προσανατολισμό και σχέδιο για πολύ συγκεκριμένη και συνδυασμένη δουλειά κομματικά, συνδικαλιστικά. Η μάζα, για παράδειγμα, των λιμενεργατών ή των εργατών της «e-food», που στήριξαν τις απεργίες, είναι εν δυνάμει αυτή η δύναμη που μπορεί να αποτελέσει μια μαχητική εμπροσθοφυλακή, που θα συνδέει την πρωτοπορία με τη μεγάλη μάζα των εργατών, με την τάξη. Οι εργαζόμενοι που ψήφισαν σε ένα σωματείο και ανέδειξαν τα αγωνιστικά - ταξικά ψηφοδέλτια σε πρώτη δύναμη, συνδικαλιστές και εργαζόμενοι που συμπορεύονται με τα σωματεία που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, είναι η βάση για να αποτελέσουν τη μαχητική αυτή πρωτοπορία. Αν δεν γίνουν προσπάθειες σε αυτήν την κατεύθυνση, τότε σημαίνει περιορισμένη στρατηγική αντίληψη στην οργάνωση της λαϊκής πάλης.
• Δημιουργία συνθηκών για κλιμάκωση και συντονισμό των αγώνων σε επίπεδο κλάδου, περιοχής, πανελλαδικά, πράγμα που απαιτεί ένα υψηλότερο και πιο απαιτητικό επίπεδο καθοδήγησης. Σκοπός και στόχος δεν είναι μόνο η ενίσχυση της δυναμικής ενός αγώνα, αλλά υπηρετούν ταυτόχρονα και την ανάγκη συγκέντρωσης δυνάμεων σε ένα πιο σταθερό και ανώτερο επίπεδο. Η τακτική αυτή έχει πολλές απαιτήσεις στον σχεδιασμό και την υλοποίηση.
• Επεξεργασία θέσεων, αιτημάτων και συνθημάτων που θα εξειδικεύουν και θα κατευθύνουν τους αγώνες, ενάντια στους μονοπωλιακούς ομίλους και το κράτος, αποκαλύπτοντας πολύ συγκεκριμένα τους μηχανισμούς λειτουργίας τους.
• Σταθερός προσανατολισμός, ως ενιαία και γενική κατεύθυνση στην οικοδόμηση της κοινωνικής συμμαχίας, κατά κλάδο, κατά περιοχή.
• Σχεδιασμός συμπόρευσης με το ΚΚΕ, ως επιστέγασμα κάθε δραστηριότητας. Η πρωτοπόρα δουλειά στην οργάνωση των αγώνων, στις αρχαιρεσίες κ.λπ., δεν αρκεί για να δημιουργηθούν ισχυροί και κομματικοί δεσμοί, για ισχυροποίηση οργανωτικά, πολιτικά και ιδεολογικά του ΚΚΕ, που πρέπει πάντα να είναι κεντρικός στόχος και καθήκον. Αυτά υπηρετούνται με μια πιο στοχευμένη ιδεολογική και πολιτική συζήτηση και οργανωτική δουλειά πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από κάθε αγώνα από τη συστηματική αυτοτελή δουλειά των μελών του Κόμματος, των Οργανώσεων κ.λπ., που δεν ταυτίζεται και είναι ανεξάρτητη από τη δράση των μαζικών φορέων. Η πολιτική - ιδεολογική δουλειά πρέπει διαρκώς να εμπλουτίζεται: Από την αξιοποίηση του «Ριζοσπάστη», τις παρεμβάσεις στη Βουλή έως τη διάδοση του Προγράμματος του Κόμματος ή πλευρών του. Το Κάλεσμα, για παράδειγμα, του ΚΚΕ είναι για την περίοδο αυτή ένα ολοκληρωμένο μέσο σε αυτήν την κατεύθυνση.
• Αποφασιστικό ιδεολογικό μέτωπο. Η διεξαγωγή των αγώνων, της ταξικής πάλης σε όλες της τις φάσεις δεν γίνεται σε γυάλα. Παρεμβαίνουν πολλές δυνάμεις, κόμματα, διάφορα ιδεολογικά ρεύματα. Το μέτωπο είναι κρίσιμο και καθοριστικό για τη βάση κάθε αγώνα και τα αποτελέσματά του. Η διεξαγωγή του απαιτεί μεγάλη ετοιμότητα, πολύ καλή παρακολούθηση και αξιολόγηση του ενός ή του άλλου ζητήματος που ασκεί επίδραση, εύστοχες παρεμβάσεις και στόχευση και κυρίως συλλογική δουλειά. Εχοντας επίγνωση όχι μόνο του συσχετισμού δυνάμεων και της κατάστασης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και του βαθύτατου επηρεασμού των εργατών κι εργατριών από τις κυρίαρχες αστικές αντιλήψεις, τις ρεφορμιστικές και οπορτουνιστικές, αλλά και της εδραιωμένης μοιρολατρίας και φοβίας, χρειάζονται καθοδηγητικά η βοήθεια και ο εξοπλισμός, ώστε η ιδεολογική διαπάλη, αυτοτελής και επεξεργασμένη στη γραμμή του κινήματος, να πιάνει ζητήματα, να ανεβάζει στην πορεία δράσης - π.χ. την ασυμφιλίωτη αντίθεση αστικής και εργατικής τάξης - να πατάει στην πείρα της εναλλαγής κυβερνήσεων, με αποτέλεσμα να προσθέτει συνεχώς νέες απογοητεύσεις και διάψευση ελπίδων, κ.λπ. Διαδικασία που συμβάλλει ώστε το κίνημα να αναπτύσσεται σε πορεία χειραφέτησης από την κυρίαρχη προπαγάνδα, τα τρομοκρατικά ψευτοδιλήμματα. Φυσικά αυτή η εξέλιξη θα εμφανίζεται σε ένα τμήμα και όχι καθολικά στην εργατική τάξη, τμήμα που θα εδραιώνεται στην πορεία κ.λπ.
• Η πρόοδος και η εδραίωση μιας ενιαίας στρατηγικής αντίληψης σε όλο και πιο ανώτερα επίπεδα κατακτιούνται στην πράξη, σε συνδυασμό με ένα συνεχώς βελτιωνόμενο επίπεδο λειτουργίας της ΚΟΒ και των καθοδηγητικών οργάνων, όπου διασφαλίζονται με επάρκεια ο θεωρητικός, πολιτικός και ιδεολογικός εξοπλισμός, η μελέτη και η γενίκευση της πείρας, ο έλεγχος δράσης και αποτελεσμάτων της.

Του
Δημήτρη ΓΟΝΤΙΚΑ*
* Ο Δ. Γόντικας είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ