Πολιτικές δολοφονίες στην Θεσσαλονίκη

Δολοφονία του Χαρίτου Σταμπουλίδη

Δολοφονία, 17/8/1932, του προέδρου του συνδικάτου Οικοδόμων, Χαρίτου Σταμπουλίδη, από μέλη της φασιστικής οργάνωσης ΕΕΕ, με την ανοχή της αστυνομίας, στα γραφεία του συνδικάτου.

Μέτα την δολοφονία του Σταμπουλίδη ακολούθησε επιδρομή στα γραφεία των Καπνεργατών, Αντιγονιδών με Εγνατία.

Ο ματωμένος Φλεβάρης του 1933

 

(ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 15 ΦΛΕΒΑΡΗ. Ωρα 12 το μεσάνυχτα) Η πολιορκία και οι επιθέσεις της αστυνομίας κατά των αποκλεισμένων στο Ενωτικό Εργατικό Κέντρο εργατών εξακολούθησαν ως τις 10 και μισή η ώρα. Οι εργάτες που συγκεντρώθησαν έξω από το Εργατικό Κέντρο να υπερασπίσουν τους ηρωϊκούς συντρόφους τους που υπεράσπιζαν με μοναδική αυτοθυσία και ηρωϊσμό το ταξικό τους Κέντρο έκαναν αλλεπάλληλες επιθέσεις με σκοπό να σπάσουν την πολιορκία και να απελευθερώσουν τους συντρόφους τους. Η αστυνομία με πρωτοφανή λύσσα προσπάθούσε να τους απωθήσει, πυροβολώντας εναντίον τους. οι εργάτες ως τόσο, που ξεπερνούσαν τις 3 χιλιάδες, πάλεψαν με ηρωϊσμό.
 «Ριζοσπάστης»

Οι τιμημένοι νεκροί: Πρόδρομος Γούναρη, οικοδόμος , μέλος του ΚΚΕ. (Με τρία τραύματα διαμπερή με σφαίρα τέταρτο τραύμα στο στήθος), Μορδώχ Εσκινάτζη καπνεργάτης, 16 χρονών,
Ιωακείμ Ιωακειμίδης ή Χατζής, οικοδόμος (Τραύμα στο κεφάλι με υποκόπανο), Θεόδωρος Μπουρδάς, ανθρακοπώλης, Θεόδωρος Καραμανλής, σιδηρουργός , 27 ετών, Χρήστος Παζαλίδης,
Αχιλλέας Παζαλίδης, υποδημεργάτης, Τριζίδης ή Αντ. Τράτσης 19 χρονών, εργάτης (Με σφαίρα και υποκόπανο)

Η αιματηρή απεργία των καπνεργατών

9 Μάη του 1936

    Ο τότε πρωθυπουργός, Ι. Μεταξάς, απαντά για λογαριασμό των εργοδοτών με πρωτοφανή αγριότητα στις λαϊκές κινητοποιήσεις.
    Οι εργάτες με τους συμμάχους τους, μικρομεσαίους, φοιτητές κ.α επιμένουν και σφραγίζουν τις εξελίξεις στη Θεσσαλονίκη με το αίμα τους. Με προμετωπίδα τους καπνεργάτες και τις καπνεργάτριες -70% των απεργών του κλάδου ήταν γυναίκες- ζητούν, μεταξύ άλλων, εφαρμογή της σύμβασης εργασίας. 

    Ο στρατός αρνείται να χτυπήσει το λαό, αλλά η αστυνομία εκτελεί το έργο της και, λίγο αργότερα, οι οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες προάγουν τον Μεταξά σε δικτάτορα, μην μπορώντας να αντιμετωπίσουν το λαϊκό δίκιο.

   Στις 10.30 το πρωί, 9 Μάη, στην οδό Συγκρού πέφτει νεκρός ο νεαρός αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης ακολουθούν και άλλοι στην συνέχεια. Η πρώτη γυναίκα που πέφτει νεκρή, στην οδό Αντιγονιδών και Εγνατίας, είναι η καπνεργάτρια, κομουνίστρια, Αναστασία Καρανικόλα.

9 νεκροί και πάνω από 200 τραυματίες.

Οι τιμημένοι νεκροί: Ιντο Σενόρ, Γ. Πανόπουλος, Δ. Αγλαμίδης, Σαλβατόρ Ματαράσο, Δημ. Λαϊλάνης, , Αναστασία Καρανικόλα, Τ. Τούσης, Ε. Χολής, Ε. Αδαμαντίου

                                                    

Θεοχάρης Σαπρανίδης και Γιώργος  Καλέμος 

Στις 16 Ιούλη 1946, στο «συνήθη τόπον εκτελέσεων» πίσω από το Γεντί Κουλέ της Θεσσαλονίκης, ανοίγει η αυλαία του αίματος της περιόδου του εμφυλίου πολέμου, καθώς γίνονται οι πρώτες δύο εκτελέσεις της καταραμένης πολυαίμακτης εκείνης περιόδου: Τουφεκίζονται οι καταδικασμένοι με συνοπτικές διαδικασίες, αγρότες από το Περιστέρι Κιλκίς,  Θεοχάρης Σαπρανίδης και Γιώργος Καλέμος.

Προκειμένου να στηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα, με βάση το περιβόητο Γ' Ψήφισμα «περί εκτάκτων μέτρων ασφαλείας», έφτανε η κατάθεση στο Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης, ένα ακριβώς μήνα νωρίτερα, στις 12-6-1946.

Κούλα Ελευθεριάδου

"Θα δεχθώ ψύχραιμα την απόφαση σας, με πλήρη επίγνωση της θέσης μου και τη βεβαιότητα ότι έκανα το καθήκον μου σαν Ελληνίδα και σαν κομμουνίστρια, μέλος του ΚΚΕ..."

 Στις 6 Μάη του 1947, η Κούλα Ελευθεριάδου με το χαμόγελο στα χείλη κι' αλύγιστη θα βαδίσει από τις φυλακές Επταπυργίου για το απόσπασμα, στο πευκόδασος του Αγίου Παύλου.

Γιάννης Ζεβγός

Το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ βρισκόταν στην πόλη ως αντιπρόσωπος του ΕΑΜ στην διερεύνηση που γινόταν από διεθνή επιτροπή του ΟΗΕ για την κατάσταση στην ελληνική ύπαιθρο μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Ο δράστης Χρήστος Βλάχος τον πυροβόλησε μέρα μεσημέρι στη γωνία Αγίας Σοφίας και Γεωργίου Σταύρου με 4 σφαίρες. Τον κατεδίωξε περαστικός μέχρι που συνελήφθη στη γωνία Τσιμισκή με Αριστοτέλους, όπου κατάφερε να φτάσει διασχίζοντας τους πολυσύχναστους δρόμους. Ήταν 20 Μάρτη του 1947 η δολοφονία είχε οργανωθεί από το παρακράτος.

Η δίκη της Στενής Αυτοάμυνας

 Στις 28 Αυγούστου 1947 αρχίζει στη Θεσσαλονίκη η μεγάλη δίκη , 52 θα καταδικαστούν σε θάνατο και τελικά θα εκτελεστούν 47 σε τρία γκρουπ.

  Αλβανός Ακίνδυνος

Ο Ακίνδυνος Αλβανός απολογείται θαρραλέα στο Στρατοδικείο

Η πρώτη ομάδα των 10 θα εκτελεστεί Παρασκευή 17 Οκτώβρη του1947 6:40 το πρωί. Ανάμεσά τους ο  Αλβανός Ακίνδυνος, ψυχή και νους  της  ΟΠΛΑ στη Θεσ­σαλονίκη, που εμψύχωνε τους  συντρόφους του με αντάρτικα τραγούδια.

 Ευθυμία Πατσιά, Τηλέμαχος Βασδέκης και Κώστας Μαυρίδης

Ευθυμία Πατσιά, Τηλέμαχος Βασδέκης και Κώστας Μαυρίδης, στελέχη της Στενής Αυτοάμυνας, πριν ξεκινήσουν για τον τόπο της εκτέλεσης

Την  Τρίτη 21 Οκτώβρη εκτελείται η δεύτερη ομάδα των 13. Και την Πέμπτη 23 Οκτώβρη  θα εκτελεστούν οι υπόλοιποι 24. Ανάμεσά τους  και  μια  γυναίκα, η μοναδική. Η  Ευθυμία Πατσιά, που την παλικαριά της και το ψυχικό της  σθένος  δεν θα της τα συγχωρήσουν οι παρακρατικές συμμορίες της δεξιάς και θα δολοφονήσουν αργότερα το ανήλικο παιδί της.  Η Ευθυμία Πατσιά θα εκτελεστεί  δίπλα-δίπλα δεμένη με τις ίδιες χειροπέδες με τον καθηγητή Τηλέμαχο Βασδέκη, φιλόλογο στο 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Θες/νίκης και τον Κώστα Μαυρίδη.

Νίκος  Μητσόπουλος

ο τόπος των εκτελέσεων

Στις 12 Δεκέμβρη του 1947 ο Νίκος  Μητσόπουλος, κομμουνιστής από τις Συκιές, που σ` ένα του γράμμα προς τον αδερφό του που έχει διασωθεί, του γράφει: «Κι εμένα και αν με σκοτώσουν οι φασίστες  δε θα πει πως θα χαθεί ο κόσμος…».

 

Αλίκη Βέτα

Νεαρή δικηγόρος, μια από τις λίγες γυναίκες αντάρτισσες του ΕΛΑΣ Θεσσαλονίκης.

Εκτελέστηκε στις 6 Μαΐου του 1948 με 9 ακόμα συντρόφους της στο Γεντί Κουλέ 

Νίκος Νικηφορίδης

Τα χαράματα της 5^ης Μάρτη του 1951 στήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα, πίσω από το Γεντί Κουλέ,  μαζί με έξι ακόμη καταδικασμένους σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης ο Νίκος Νικηφορίδης, ο οποίος μάζευε υπογραφές μαζί με άλλα… 200 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλων τον κόσμο για την «Έκκληση της Στοκχόλμης»


Mαζί με άλλα έξι  ανταρτόπουλα που είχαν πιαστεί με τη λήξη του εμφύλιου κι εκτελούνταν τώρα μετά ενάμιση χρόνο μετά τη σύλληψή τους. Οι έξι νέοι ήταν οι:

Θόδωρος Θ. Ορφανίδης

Μόσχος Χ. Στογιάννης

Κώστας Χ Σπρίντζος

Κώστας Δ. Μήτσου

Χαράλαμπος Ε. Παπαδόπουλος

Ρήγας Α. Παραθυράς

Στέφανος Βελδεμίρης

  Ήταν παραμονές των εκλογών του 1961 όπου όλο το κράτος και παρακράτος είχε αφοσιωθεί στο να μειώσει τις δυνάμεις της ΕΔΑ, μέσα από εκλογές βίας και νοθείας.

    Στις 26 Οκτώβρη, τρεις μόλις ημέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές, ο Στέφανος Βελδεμίρης – νεολαίος αγωνιστής της ΕΔΑ στέλεχος του ΚΚΕ – μαζί με το στενό του φίλο και σύντροφο, Μόρφη Στεφούδη, μπαίνουν σ’ ένα ταξί και σκορπούν προκηρύξεις στις δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης, καλώντας το λαό να αντισταθεί στη βία και τη νοθεία. Οι δύο σύντροφοι περνούν από διάφορες συνοικίες και όταν φτάνουν στην Ξηροκρήνη, πέφτουν σε ένα μπλόκο της αστυνομίας. Ο χωροφύλακας Σπύρος Φιλίππου πυροβολεί κατά του αυτοκινήτου. Δυο σφαίρες βρίσκουν το Βελδεμίρη στο πίσω μέρος του κεφαλιού και πέφτει νεκρός.

                                                         Γρηγόρης Λαμπράκης

Στις 22 Μάη του 1963, ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης κατευθυνόταν από το γωνιακό κτίριο της Βενιζέλου με Ερμού όπου βρισκόταν η αίθουσα του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κινήματος, όπου οι φίλοι της Ειρήνης οργάνωσαν ομιλία με τον βουλευτή, προς το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ (γωνία Σπανδωνή με Ερμού), όπου διέμενε. Η ώρα ήταν 10 το βράδυ και υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας λόγω επεισοδίων που είχαν γίνει πριν την ομιλία του Λαμπράκη στην ίδια διασταύρωση. Πριν την ομιλία υπήρχε εκεί αστυνομική δύναμη 180 ανδρών για να προστατέψει υποτίθεται τον βουλευτή και να φρουρήσει την εκδήλωση. Το τρίκυκλο με τους δολοφόνους του εξήλθε με ταχύτητα από την Σπανδωνή και τον χτύπησε θανάσιμα. Στο τρίκυκλο επέβαιναν οι παρακρατικοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης στην καρότσα με ρόπαλο.

Γιάννης Χαλκίδης

Την περίοδο εκείνη, μετά και τη γνωστή Απόφαση της 8ηςΟλομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ το 1958, για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων και την ένταξη των μελών του Κόμματος στην ΕΔΑ, δεν υπήρχαν Κομματικές Οργανώσεις του ΚΚΕ, υπήρχαν μόνο κομματικοί πυρήνες. Σε έναν τέτοιο πυρήνα εντάχθηκε αρχικά ο Γιάννης Χαλκίδης και στη συνέχεια με την ανασυγκρότηση του Γραφείου της ΚΟΘ έγινε μέλος του Γραφείου της Κομματικής Οργάνωσης Νέων της Θεσσαλονίκης.

Συμμετείχε σε σαμποτάζ και προκάλεσε ολιγόλεπτο μπλακ άουτ στα εγκαίνια της ΔΕΘ το 1967.

Μέσα στο μικρό διαμέρισμα ήταν ο Γιάννης Χαλκίδης , ο Γρηγόρης Παντής και ο Νάντης Χατζηγιάννης, και οι τρεις τους άοπλοι. Οι ασφαλίτες και οι χωροφύλακες περικύκλωσαν την οικοδομή και άνοιξαν πυρ από όλες τις μεριές. Από τα πυρά τραυματίστηκε ο Γιάννης (πισώπλατα) και έπεσε κάτω. Οι ασφαλίτες τού έδωσαν τη χαριστική βολή και στη συνέχεια, ενώ ήταν νεκρός, τον χτυπήσανε με λύσσα. Οι άλλοι σύντροφοί του συνελήφθησαν και βασανίστηκαν.

Τη χαριστική βολή στον 27χρονο τότε Γιάννη Χαλκίδη έδωσε ο γνωστός αρχιβασανιστής της χούντας υπομοίραρχος Τετραδάκος.

Ενα χρόνο μετά, οι πρωτεργάτες του εγκλήματος θα παρασημοφορηθούν από τη χούντα, συνολικά 6 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του καθεστώτος.

Γιώργος Τσαρουχάς
 
 

 Μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας, θα συνεχίσει στην παράνομη δουλειά του Κόμματος και τα μεσάνυχτα της 8ης Μάη 1968 πιάνεται στα διόδια της Λεπτοκαρυάς (ενώ κατέβαινε στην Αθήνα με την ιδιότητα του γραμματέα της ΚΟΘ)  βασανίστηκε μέχρι θανάτου στα μπουντρούμια της ΚΥΠ Θεσσαλονίκης, στις 9ης Μάη 1968 το κορυφαίο στέλεχος της αντιδικτατορικής αντίστασης, άφηνε την τελευταία του πνοή στο κτήριο της ΚΥΠ.

Τάσος Μαγλαρίδης 

Ο Τάσος Μαγλαρίδης ήταν μέλος του ΚΚΕ από τα παιδικά του χρόνια και είχε αντιστασιακή δράση.

  Στις 28/10/1980, συμμετείχε στην παρέλαση των αντιστασιακών, κρατώντας την σημαία της Π.Ε.Α.Ε.Α, στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης. 

Από την δολοφονική επίθεση των ΜΑΤ 28/10/1980

   Όταν οι αντιστασιακοί, επιχείρησαν να παρελάσουν, δέχτηκαν τη βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας.

Ο 76χρονος, Τάσος Μαγλαρίδης,  χτυπημένος άσχημα, μεταφέρθηκε στο ΑΧΕΠΑ για να υποκύψει στα τραύματά του.

   Οι δυο αστυνομικοί που κατηγορήθηκαν για την δολοφονία αθωώθηκαν, παρά τα ατράνταχτα στοιχειά που υπήρχαν  εναντίων τους, λίγο πριν την δίκη  προήχθησαν και οι δυο.

                                        Τόποι βασανισμού και εκτελέσεων αγωνιστών

 

Πύργος του Αίματος ή Λευκός Πύργος

Την ονομασία Πύργος του Αίματος την πήρε  λόγω της λειτουργίας του ως φυλακή μελλοθανάτων και τόπος βασανιστηρίων, στην οποία συχνά εκτελούνταν οι ζηλωτές, ( Κομμούνα της Θεσσαλονίκης 1342-1349 )*

Παύλου Μελά

Ο φόβος και ο τρόμος των Θεσσαλονικέων είχε καταντήσει στη διάρκεια της Κατοχής και μόνο το άκουσμα των τοπωνυμίων «Ντουντουλάρ», «αεροδρόμιο Σέδες», «Κόκκινο Σπίτι» και κυρίως «Παύλου Μελά» και «Επταπύργιο», όπου ήταν οι συνήθεις τόποι εκτελέσεων από τους χιτλερικούς και τους συνεργάτες τους.

 Γεντί Κουλέ

Το Γεντί Κουλέ στα τέλη του 19ου αιώνα μετατράπηκε σε φυλακή αρχικά υπό τουρκική διοίκηση και με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης πέρασε σε Ελληνική διοίκηση. Λειτούργησε ταυτόχρονα σαν ανδρική, γυναικεία και στρατιωτική φυλακή ως το 1989.

Τα υγρά, ανήλιαγα κελιά έκαναν το από τα πλέον διάσημα σωφρονιστικά ιδρύματα αφού οι βασανισμοί ήταν σε ημερήσια διάταξη και οι εκτελέσεις των κομουνιστών, καταδικασμένων γινόταν πίσω από το Γεντί Κουλέ

                                             

Ντούντουλαρ

«Στα σύρματα Ντουντουλάρ Θεσσαλονίκης πριν μας στείλουν στην Μακρόνησο..»

Ντούντουλαρ, τα σημερινά Διαβατά.

Μετά τις εκλογές του 1946 και το δημοψήφισμα για την επιστροφή του βασιλιά η τρομοκρατία της άκρας Δεξιάς οξύνεται.  Αποφασίζετε η εξυγίανση του στρατού από τους εθνικώς υπόπτους.

Δημιουργείται Πειθαρχικό Τάγμα- Στρατόπεδο «επικίνδυνων» φαντάρων στο Ντουντουλάρ Θεσσαλονίκης.

Το 1947 μεταφέρονται αυτο τα Τάγμα «σκαπανέων» διαδοχικά από τον Μάη στο Μακρονήσι, προς αναμόρφωσιν.

Το «Κόκκινο σπίτι»

Χώρος εκτελέσεων ήταν και το «Κόκκινο σπίτι» στο συνοικισμό Δόξας, κοντά στο θέατρο Γης, πάνω από το Καυτατζόγλειο στάδιο.

    Βάση Σέδες

Τόπος κράτησης και εκτελέσεων στην κατοχή και στην συνέχεια.

Παλιά Σφαγεία 

Τόπος εκτελέσεων κυρίως στην κατοχή.

                                       ---------------------------

* "Στην πολυκύμαντη ζωή της από αρχαιότερα χρόνια ένα γεγονός , δυστυχώς άγνωστο στον πολύ κόσμο, σημάδεψε την ζωή της.
Είναι η επανάσταση των ζηλωτών."
 Γ. Τεμεκενίδης

 "H επανάσταση των ζηλωτών στην Θεσσαλονίκη"

# Ένα μικρό αφιέρωμα στις πολιτικές δολοφονίες και τους τόπους βασανισμού και εκτελέσεων αγωνιστών, στην Θεσσαλονίκη.

Περισσότερες πληροφορίες  στον ιστορικό οδηγό «Θεσσαλονίκη. Μήτρα ταξικής πάλης»