Η δολοφονία του Στ. Σαράφη

Ο στρατηγός του ΕΛΑΣ, στέλεχος του ΚΚΕ και βουλευτής της ΕΔΑ Στέφανος Σαράφης σκοτώνεται, 31/5/1957, στη Λεωφόρο Αλίμου από αυτοκίνητο της Αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής, που οδηγούσε ο Αμερικανός σμηνίας Μάριο Μουζάλι.

 «Εβαλαν το Λαό να χορέψη το χορό του Ζαλόγγου και να πέφτη στο βάραθρο της δυστυχίας. Εβαλαν το νόμο της Ετεροδικίας να σε σφάζη ο ξένος και να σ' αφήνει σαν το σκυλί στ' αμπέλι. Μ' αυτή την πολιτική τους κατάντησαν το δοξασμένο Εθνος των Ελλήνων, το Εθνος των Αγωνιστών της Αλβανίας, των ηρώων της Εθνικής Αντιστάσεως, έθνος απόρων και ταπεινών φουκαράδων».
Στ. Σαράφης¹

Ηταν Παρασκευή 31 Μαΐου του 1957, γύρω στις 1.40 μ.μ., όταν, στην παραλιακή λεωφόρο στον Αλιμο, μια βαριά πράσινη «Μπουίκ», με αριθμό ΞΑ 1941, τρέχοντας με ταχύτητα 120 χιλιομέτρων, έπεσε πάνω στον Γραμματέα του Γενικού Συμβουλίου και βουλευτή της ΕΔΑ στρατηγό Στ. Σαράφη και στη σύζυγό του Μάριον. Οδηγός του μοιραίου αυτοκινήτου ήταν ο Ιταλοαμερικανός υποσμηνίας Μάριο Μουζάλι, που εκείνο το διάστημα υπηρετούσε στην 22η Μοίρα Διαβιβάσεων της αμερικανικής αεροπορικής βάσης του Ελληνικού. Ο Μουζάλι κατάφερε να σταματήσει το αυτοκίνητο αρκετά μέτρα μακριά από το ατύχημα με το καπό εντελώς παραμορφωμένο από τη σύγκρουση. Τα θύματά του σφάδαζαν από τους πόνους.

Ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης μετά το δολοφονικό χτύπημα

Σε λίγα λεπτά στον τόπο του δυστυχήματος θα μαζευτούν πολίτες. Κάποιοι από αυτούς θα μεταφέρουν με ιδιωτικό αυτοκίνητο τους δύο τραυματίες σε νοσοκομεία της λεωφόρου Συγγρού.
Περίπου μια ώρα μετά το ατύχημα, στις 2.40 με 2.45 μ.μ. ο Στ. Σαράφης θα αφήσει την τελευταία του πνοή στην κλινική «Κυανούς Σταυρός», όπου μεταφέρθηκε σε κατάσταση αφασίας. Ο τιμημένος αρχηγός του ΕΛΑΣ, ο κομμουνιστής λαϊκός ηγέτης, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 66 ετών. Η σύζυγός του, που απέφυγε το μοιραίο, μεταφέρθηκε βαριά τραυματισμένη στο Γενικό Κρατικό². Ας δούμε όμως πώς η ίδια - ύστερα από αρκετά χρόνια - διηγείται τις συνθήκες του τραγικού γεγονότος.

 «Λίγο παραπάνω απ' την αγορά Αλίμου, προς την κατεύθυνση της Αθήνας, πήγαμε να διασχίσουμε την παραλιακή λεωφόρο, όταν φτάνοντας στα όρια της νησίδας ασφαλείας, έγινε το κακό. Φάνηκαν ξαφνικά δύο αυτοκίνητα: ένα μικρό, μάλλον μαύρο, που προχωρούσε κανονικά κοντά στο πεζοδρόμιο, κι έπειτα μια κούρσα χρώματος μπλε - πράσινου, που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα για να το προσπεράσει. Αυτή η δεύτερη κούρσα μας χτύπησε. Με το χτύπημα έχασα τις αισθήσεις μου και δε θυμάμαι τίποτε άλλο. Ο Στέφανος, χτυπημένος βαριά, ξεψύχησε στο νοσοκομείο του "Κυανού Σταυρού", στη Λεωφόρο Συγγρού. Εμένα με μετέφεραν στην Αθήνα με σπασμένο το ένα πόδι»³.

Η είδηση συγκλονίζει - Αντιδράσεις λαού και των κομμάτων

«Γεγονός σοβαρό και ιδιαίτερα συγκλονιστικό για την Αριστερά το 1957 ήταν ο θανάσιμος τραυματισμός του πρώην αρχηγού του ΕΛΑΣ στρατηγού Σαράφη», γράφει ο Σπ. Λιναρδάτος⁴. Για «κεραυνό» που χτύπησε όχι μόνο την οικογένεια Σαράφη, αλλά και την Ελλάδα θα κάνει λόγο ο Απ. Στρογγύλης⁵. Χωρίς αμφιβολία έτσι είχαν τα πράγματα.

Η είδηση του θανάτου του στρατηγού έγινε πολύ γρήγορα γνωστή. Οι εφημερίδες έβγαλαν έκτακτα παραρτήματα και σε λίγες ώρες πλήθος πολιτών συνέρεε στα γραφεία της εφημερίδας της ΕΔΑ «ΑΥΓΗ», στην οδό Ομήρου, για να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες. Σε κάθε γωνιά της Αθήνας ο χαμός του στρατηγού ήταν το κύριο θέμα συζήτησης, ενώ η γνώμη που κυριαρχούσε ήταν πως επρόκειτο για δολοφονία. «Τον φάγανε!!!» ήταν η φράση που κυριαρχούσε από στόμα σε στόμα. Το λαϊκό ένστικτο είχε αποφανθεί με τα δικά του αλάνθαστα κριτήρια.

Η Ελληνική Βουλή πληροφορήθηκε για το θάνατο του Στ. Σαράφη, κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Εξουσιοδοτήσεων, από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της ΕΔΑ Ηλία Ηλιού. Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή της ΕΔΑ - είπε ο Η. Ηλιού - «εις ένδειξιν τιμής και σεβασμού προς την μνήμην του εκλιπόντος... θα αποσυρθή της σημερινής συνεδριάσεως της επιτροπής». Και πρόσθεσε: «Ευχόμεθα το τραγικόν αυτό συμβάν να δώση την ευκαιρίαν εις την ελληνικήν κυβέρνησιν και την εθνικήν αντιπροσωπείαν να ρυθμίση επιτέλους και να αποσεισθή από τη χώρα μας το αίσχος της ετεροδικίας». Τη θλίψη τους για την απώλεια του Στ. Σαράφη εξέφρασαν και οι εκπρόσωποι των υπολοίπων κομμάτων.

 Η επίσημη ανακοίνωση του θανάτου του στρατηγού έγινε το απόγευμα της ίδιας ημέρας από Διοικούσα Επιτροπή της ΕΔΑ:

«Ο τιμημένος αρχηγός του ΕΛΑΣ, ο συνεπής και γενναίος αγωνιστής του λαού - έλεγε η σχετική ανακοίνωση - εφονεύθη από αμερικανικό αυτοκίνητο (...). Ο Στέφανος Σαράφης εξέφραζε είτε σαν στρατιώτης είτε σαν ηγέτης την ψυχή του έθνους (...). Οι συνθήκες του θανάτου του ξαναφέρνουν στην πιο οδυνηρή επικαιρότητα το απαράδεκτον πλέον καθεστώς της ετεροδικίας (...). Το εθνικό αίσθημα αξιώνει την άμεση κατάργηση του ατιμωτικού αυτού καθεστώτος»⁶.

Ανακοίνωση για το τραγικό γεγονός εξέδωσε και η ΚΕ του ΚΚΕ, όπου χαρακτηρίζει «εθνική απώλεια» το χαμό του Στ. Σαράφη. Στην ανακοίνωση μεταξύ άλλων τονίζεται: «Η απώλεια του στρατηγού Σαράφη προκάλεσε την οργή και αγανάκτηση του λαού, των πατριωτικών κομμάτων και οργανώσεων, κάθε Ελληνα πατριώτη ενάντια στο καθεστώς της εθνικής υποδούλωσης, της ετεροδικίας, των εθνικών εξευτελισμών, ενάντια στην εγκατάσταση ατομικών βάσεων στη χώρα μας.
Η απώλεια του άξιου γιου της πατρίδας μας στρατηγού Σαράφη θα δυναμώσει πιο πολύ στην καρδιά κάθε πατριώτη τη διάθεση και θέληση για παλλαϊκή πάλη, για απαλλαγή της πατρίδας μας από τα αμερικάνικα δεσμά, για να μπει η χώρα μας στο δρόμο της λεύτερης εθνικής ζωής, της προκοπής και της ειρήνης»⁷.

Τέλος με ανακοίνωση το ΚΣ της Νεολαίας της ΕΔΑ υπογράμμιζε⁸:
«Ο τιμημένος στρατηγός Σαράφης ήταν και θα μείνει αιώνιο σύμβολο και παράδειγμα για την ελληνική νεολαία. Δε θα ξεχάσουμε ποτέ ούτε τον ηρωικό αρχηγό της Εθνικής Αντίστασης, ούτε τον συνεπή αγωνιστή της Δημοκρατίας, ούτε τον καρτερικό δεσμώτη του Μακρονησιού».

Ατύχημα ή πολιτική δολοφονία;

«Δεν επρόκειτο για ατύχημα, αλλά μάλλον για πολιτική δολοφονία που προκάλεσε η CIA», γράφει η Μάριον Σαράφη για το θάνατο του συζύγου της. Και προσθέτει: «Στην αρχή δε θέλησα να δεχτώ πως δεν ήταν ατύχημα. Ηθελα να αντιμετωπίσω το γεγονός στη φρικτότερη μορφή για μένα, ότι δηλαδή ο Στέφανος πέθανε άδικα. Το να θεωρώ ότι τον σκότωσαν, ότι χάθηκε για τις ιδέες του και τη δράση του θα μου φαινόταν σαν μια "εύκολη λύση"... Αυτή η σκέψη κράτησε περίπου δύο μήνες... Ισως αν είχα αποδεχτεί αμέσως τη θεωρία της δολοφονίας, να είχε διευκολυνθεί η έρευνα»⁹.
Βεβαίως, η ιστορία του στρατηγού, οι πατριωτικοί και πολιτικοί του αγώνες για τα δίκαια του λαού, η ηγετική πολιτική του δράση από τις γραμμές της ΕΔΑ, καθώς και οι συνθήκες του μετεμφυλιοπολεμικού καθεστώτος στην Ελλάδα υπογράμμιζαν με κατηγορηματικό τρόπο ότι ο Στ. Σαράφης είχε πολλούς εχθρούς που θα ήθελαν να τον δουν να εγκαταλείπει τον μάταιο τούτο κόσμο.

Και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που δοθείσης ευκαιρίας θα φρόντιζαν για μια τέτοια εξέλιξη. Πέρα όμως απ' αυτό, οι ίδιες οι συνθήκες κάτω από τις οποίες βρήκε το θάνατο ο Στ. Σαράφης ήταν περίεργες, πράγμα που έκανε πολλούς, ακόμη και τις αστυνομικές αρχές, να μιλούν για «ανεξήγητο γεγονός»¹⁰. Συγκεκριμένα:

Το μοιραίο αυτοκίνητο χτύπησε τον Στ. Σαράφη και τη σύζυγό του όταν διέσχιζαν την παραλιακή λεωφόρο, στον Αλιμο, πηγαίνοντας στη θάλασσα. Τα θύματα όμως δε χτυπήθηκαν στη μέση του δρόμου, αλλά όταν είχαν, σχεδόν, φτάσει στη διαχωριστική νησίδα που χωρίζει τα δύο ρεύματα κυκλοφορίας. Το αυτοκίνητο μάλιστα που προκάλεσε το μοιραίο, σύμφωνα με τους αυτόπτες μάρτυρες, κινήθηκε κατά τέτοιο τρόπο λες και επιδίωκε να χτυπήσει τα θύματα του. Πέραν της υπερβολικής ταχύτητας του αυτοκινήτου, ο οδηγός του, υποσμηνίας Μάριο Μουζάλι, όταν είδε το ζεύγος Σαράφη δεν επιχείρησε - ενώ μπορούσε - να κινηθεί προς τα δεξιά ή προς το μέσο της οδού, για να αποφευχθεί η τραγική κατάληξη. Ο ιατροδικαστής Καψάσκης, που έκανε επιτόπια αυτοψία στον τόπο του συμβάντος, ακούστηκε να λέει ότι το όλο συμβάν του έμοιαζε «σαν εκ προμελέτης»¹¹.

Οι αστυνομικές αρχές που εξέτασαν τα δεδομένα, κατηγορηματικά υποστήριξαν πως ο Μουζάλι ήταν αδύνατο να μην είδε εγκαίρως τα θύματά του, αφού πρόβλημα ορατότητας δεν υπήρχε. Επίσης, ο Μουζάλι δεν κράτησε καν την αρχική πορεία του αυτοκινήτου. Κινούμενος από την αρχή στο αριστερό μέρος της λεωφόρου παρέκκλινε το όχημα ακόμη αριστερότερα, με κατεύθυνση τη διαχωριστική νησίδα, την οποία και έξυσε ο αριστερός τροχός, γεγονός που σημαίνει πως κι αν ακόμη τα θύματα είχαν προλάβει να ανέβουν στο κράσπεδο, ήταν πολύ πιθανό να χτυπηθούν ιδιαίτερα αν βρίσκονταν στην άκρη. Επιπλέον από την αυτοψία που έγινε στο δρόμο, διαπιστώθηκε πως ο Μουζάλι επιχείρησε να φρενάρει (ελαφρά) σε απόσταση 45 μέτρων από το σημείο που βρίσκονταν ο στρατηγός και η σύζυγός του, στη συνέχεια ξαναανέπτυξε ταχύτητα και ξαναεπιχείρησε δεύτερο φρενάρισμα (ισχυρότερο αυτή τη φορά), όταν βρέθηκε σε απόσταση αναπνοής από τα θύματά του, αφού ήδη είχε παρεκκλίνει της πορείας του κινούμενος όσο αριστερότερα γινόταν. Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε ότι δίπλα στο μοιραίο πράσινο αυτοκίνητο, στο δεξιό μέρος του δρόμου - όπως σημειώνει και στη μαρτυρία της η Μάριον Σαράφη - εκινήτο ένα ακόμη αμερικανικό αυτοκίνητο μαύρου χρώματος, το οποίο μετά το τραγικό συμβάν έσπευσε να εξαφανιστεί. Και δεν εξαφανίστηκε μόνο αυτό. Εξαφανίστηκαν επίσης και οι συνεπιβάτες του Μουζάλι. Για δύο κάνουν λόγο οι αυτόπτες μάρτυρες, ενώ ο ίδιος ο δολοφόνος κατέθεσε πως είχε στο αυτοκίνητο ένα μόνο συνάδελφό του.

Αν τώρα σ' αυτά τα στοιχεία προσθέσουμε και το γεγονός ότι ο Σαράφης παρακολουθούνταν από Αμερικανούς, δε χωράει αμφιβολία πως δολοφονήθηκε εν ψυχρώ και τη δολοφονία του σχεδίασαν και εκτέλεσαν οι Αμερικανοί και οι σχετικές με τέτοιες δουλιές υπηρεσίες τους.

Το άγαλμα του Στέφανου Σαράφη στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης

Στο πάνθεο των ηρώων

Η σορός του Στ. Σαράφη εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο μικρό ναό του Αγίου Ελευθερίου πλάι στη Μητρόπολη και στις 3 Ιουνίου του 1957 έγινε η κηδεία. Τον τιμημένο νεκρό συνόδεψαν στην τελευταία του κατοικία χιλιάδες λαού, αρχηγοί κομμάτων, βουλευτές απ' όλα τα κόμματα, εκπρόσωποι οργανώσεων της Εθνικής Αντίστασης (ΕΑΜ και ΕΔΕΣ), εκπρόσωποι κοινωνικών οργανώσεων, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών και πλήθος άλλων. Εκπρόσωπος από την κυβέρνηση της ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή δεν παρουσιάστηκε, γεγονός που η «ΑΥΓΗ» της επόμενης μέρας σχολίαζε με πολύ δεικτικό τρόπο: «Από το ξόδι το εθνικό - έγραψε¹² - έλειψαν μόνο η υποτέλεια και η κυβέρνησίς της». Στην εν λόγω κυβέρνηση πρέπει να χρεωθεί και η μικροψυχία ότι κρατώντας σαφή πολιτική θέση απέναντι στο νεκρό στρατηγό και σ' ό,τι αυτός εξέφραζε, απαγόρευσε να του αποδοθούν στρατιωτικές τιμές!!!

Χωρίς αμφιβολία η απώλεια του Στ. Σαράφη υπήρξε τεράστια. Ποιος μπορεί όμως να την προσδιορίσει; Σε τέτοιες περιπτώσεις αρκείται κανείς να πει τι ήταν ο νεκρός με τη ζωή και με το θάνατό του. Ετσι, λίγα χρόνια αργότερα ένας άλλος τιμημένος στρατηγός του ΕΛΑΣ, ο Γεράσιμος Αυγερόπουλος θα γράψει¹³: «Η προσωπικότητα του στρατηγού Σαράφη γιομίζει μια ολόκληρη εποχή (...). Και τελικά με το αίμα του, που χύθηκε στην άσφαλτο, φώτισε και φωτίζει το δρόμο τον ανηφορικόν στην πάλη για την Ελευθερία, την Ανεξαρτησία, τη Δημοκρατία και την Κοινωνική Δικαιοσύνη. Πέρασε στην ιστορία του έθνους. Πέρασε στο Πάνθεο των Ηρώων του Λαού μας».
Αυτός ήταν ο Στ. Σαράφης και με τη ζωή και με το θάνατό του. Αυτή ήταν η Ελλάδα του αγώνα και των υψηλών ιδανικών που αντιπροσώπευε. Ας κλείσουμε όμως αυτές τις γραμμές με δυο λόγια για την τύχη που είχαν ο δολοφόνος του και όσοι βρίσκονταν πίσω του.

Αμέσως μετά το τραγικό συμβάν ο υποσμηνίας Μάριο Μουζάλι παραδόθηκε στην αμερικανική βάση. Τόσο αυτόν, όσο και τους υπόλοιπους Αμερικανούς που εμπλέκονταν στην υπόθεση, οι υπηρεσίες των ΗΠΑ φρόντισαν να τους εξαφανίσουν από τη χώρα, με τις «πλάτες» φυσικά της κυβέρνησης Καραμανλή, που δεν προχώρησε σε καμία ουσιαστική έρευνα για να χυθεί άπλετο φως στην υπόθεση. Τον Ιανουάριο του 1958 ο Μουζάλι ήρθε ξανά στην Ελλάδα και δικάστηκε «για ανθρωποκτονία κ.λ.π. από βαριά αμέλεια» (!!!) σε 10 μήνες φυλακή και 20.000 δρχ. ψυχική οδύνη!!!
Αυτό ήταν όλο. Περιττεύει βεβαίως να πούμε ότι ο «καταδικασθείς» δεν έκανε ούτε ώρα στη φυλακή. Θεωρήθηκε ότι είχε εκτίσει την ποινή του πριν από τη δίκη, αφού χαρακτηριζόταν προφυλακισμένος από τις αμερικανικές αρχές. Χρόνια αργότερα, όσοι έψαξαν τα ίχνη του, έφτασαν ως την οικογένειά του, αλλά δε βρήκαν ίχνος απ' αυτόν. Είναι γνωστή η συνήθεια της CIA να αλλάζει τις ταυτότητες και τους τόπους διαμονής σε όσους αναθέτει τέτοιες βρώμικες δουλιές.

1. Στ. Σαράφη: «Αρθρα και Λόγοι», εκδόσεις Επικαιρότητα, σελ. 68-69.
2. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», εκδόσεις Παπαζήση, τόμος Γ`, σελ. 235.
3. Μάριον Σαράφη: «Ο στρατηγός Σαράφης όπως τον γνώρισα», εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 136.
4. Σπ. Λιναρδάτος: «Πολιτικοί και Πολιτική», εκδόσεις Προσκήνιο, σελ. 177.
5. Απόστολος Στρογγύλης: «Τρεις μορφές της Αντίστασης: Σαράφης - Καραγιώργης - Καρτάλης», εκδόσεις Φιλίστωρ, σελ. 63.
6. «ΑΥΓΗ» 1/6/1957.
7. «Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, τόμος 8ος, σελ. 237-238.
8. «ΑΥΓΗ» 1/6/1957.
9. Μάριον Σαράφη, στο ίδιο, σελ. 136-137.
10. «ΑΥΓΗ» 1/6/1957.
11. Μ. Σαράφη, στο ίδιο, σελ. 137.
12. «ΑΥΓΗ» 4/6/1957.
13. Γεράσιμου Αυγερόπουλου: πρόλογος στην έκδοση του βιβλίου του Στ. Σαράφη για τον ΕΛΑΣ. Βλέπε, Στ. Σαράφη: «Ο ΕΛΑΣ», εκδόσεις Επικαιρότητα, σελ. 9-12.